Η ταινία comic που δεν είναι ταινία comic
Αν και η Marvel έχει κυριαρχήσει κινηματογραφικά τα τελευταία χρόνια με μία σειρά εντυπωσιακών (αν και στην πλειοψηφία τους άνευ βαθύτερου νοήματος) ταινιών, το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Nolan από την "αντίπερα όχθη" της DC παραμένει αξεπέραστο. Ο χαρακτήρας του Joker προσφέρεται για εξαιρετικές ερμηνείες, λόγω της ιδιαιτερότητάς του και της δυνατότητας που δίνει σε όσους τον υποδύονται να συνδυάσουν αρρωστημένο χιούμορ, παράνοια, "επενδυμένα" με το μακιγιάζ του παλιάτσου και το πράσινο μαλλί μίας περσόνας χωρίς οίκτο και όρια. Μετά τους Heath Ledger και Jack Nicholson, ήρθε η σειρά του Joaquin Phoenix να δώσει τη δικιά του εκδοχή σε μία ερμηνεία που μένει στην κινηματογραφική ιστορία.
Αυτή τη φορά δεν έχουμε να κάνουμε με μία ταινία υπερηρώων. Η Gotham City θα μπορούσε να είναι η οποιαδήποτε αμερικανική μεγαλούπολη και ο Άρθουρ Φλεκ κάποιος από τα εκατομμύρια των μικροαστών της. Ξεχνάμε τις νόρμες των comics, τις γνωστές σκηνές δράσης, τα gadgets και τις μεγάλες εκρήξεις. Δεν υπάρχει το αντίπαλο δέος ή μάλλον υπάρχει, αλλά δεν έχει πρόσωπο (έστω και "νυχτερίδας") ούτε έχουμε τους υπερ-ήρωες και τους υπερ-κακούς. Στο επίκεντρο βρίσκονται ο άνθρωπος απέναντι στην (απρόσωπη) κοινωνία.
Το Joker ξεχωρίζει για δύο λόγους. Ο ένας είναι η ερμηνεία του Joaquin Phoenix, υποδυόμενος έναν άνθρωπο που μεγαλώνει με τη μητέρα του σε δύσκολες οικονομικά συνθήκες, αντιμετωπίζοντας ψυχιατρικής φύσεως προβλήματα. Δουλεύει ως κλόουν με μεγάλη αγάπη του την κωμωδία, αν και το χιούμορ του δε "συμβαδίζει" με εκείνο των γύρω του, όπως και η ίδια η συμπεριφορά του, που τον καθιστά αντιπαθή στους άλλους. Οι κακουχίες και οι αναποδιές έρχονται η μία πίσω από την άλλη φέρνοντάς τον όλο και πιο χαμηλά, μέχρι που έρχεται η στιγμή της έκρηξης, όταν "δεν έχει πια τίποτα να χάσει". Ο Phoenix ξεδιπλώνει για ακόμη μία φορά το ερμηνευτικό του ταλέντο δίνοντας τον πιο ανθρώπινο κινηματογραφικά "χάρτινο" χαρακτήρα στην περισσότερο ρεαλιστική ταινία από comic που έχει γυριστεί ως σήμερα. Και εδώ βρίσκεται το δεύτερο σημείο που κάνει τη διαφορά. Το γεγονός πως το Joker είναι μία ταινία comic (comic-book movie) που ουσιαστικά... δεν είναι ταινία comic.
Aν και η DC Comics έχει το τελευταίο διάστημα κάποιες κινηματογραφικές εμπορικές επιτυχίες (ποιοτικά και εισπρακτικά δε φτάνει στα επίπεδα της Marvel) κάτι το "ένδοξο παρελθόν" της τριλογίας του Nolan, κάτι η ανάγκη για να προκαλέσει οδήγησαν σε μεγαλύτερα δημιουργικά ρίσκα. Και το Joker πρωτοτυπεί έχοντας κάποια βασικά στοιχεία της γνωστής ιστορίας ως σημεία τομής με τον ρεαλιστικό κόσμο της ταινίας, αφήνοντας στην άκρη όλα όσα γνωρίζαμε για τα έργα του είδους, φέρνοντας τον χάρτινο αντιήρωα στην κινηματογραφική πραγματικότητα σε μία αντίστροφη πορεία.
Πλέον, το έργο αντιμετωπίζεται περισσότερο ως δραματική ταινία με κοινωνικο-πολιτικές προεκτάσεις. Προφανείς οι επιρροές των δημιουργών Todd Phillips και Scott Silver, που υπογράφουν το σενάριο (με τον Phillips, επίσης, να σκηνοθετεί), από το Taxi Driver με το αδιέξοδο του διαταραγμένου πρωταγωνιστή να τον οδηγεί σε έκρηξη βίας και το The King of Comedy με τον αποτυχημένο κωμικό να προσπαθεί να έρθει στο φως της δημοσιότητας απαγάγοντας το είδωλό του, έχοντας ως κοινό σημείο αναφοράς τους Martin Scorsese (λες και βρίσκονται στο ίδιο κινηματογραφικό σύμπαν) και Robert De Niro, που υποδύεται στο Joker τον παρουσιαστή της αγαπημένης τηλεοπτικής εκπομπής του Άρθουρ. Και αν και καταφέρνει με χαρακτηριστική άνεση να διακριθεί, σε μία εποχή που δε βλέπουμε συχνά αυτού του είδους τα ψυχογραφήματα, δεν μπορούμε να το ανάγουμε στο ίδιο επίπεδο με τις προαναφερθείσες ταινίες (όπως και τόσες άλλες των ηθοποιών και δημιουργών τους).
Το μεγάλο κέρδος για το Joker είναι πως με το "άνοιγμα" που κάνει προς τον "πραγματικό κόσμο", γεφυρώνει διαφορετικά κινηματογραφικά είδη, απευθυνόμενο σε ανθρώπους που ποτέ τους δε θα έβλεπαν ένα έργο που να σχετίζεται με comic, όπως και σε άλλους που με δυσκολία θα άφηναν τις στιγμές δράσης και έντασης των αγαπημένων τους υπερηρώων για να παρακολουθήσουν ένα κοινωνικό δράμα. Χωρίς τον Phoenix δε θα μπορούσε να σταθεί το συγκεκριμένο εγχείρημα. Χωρίς τον Joker, πάλι, δε θα είχε την ίδια απήχηση. Και αυτός ο συγκερασμός δημιουργεί μία ιδιαίτερη ταινία, που αξίζει θέασης.
Σημειώνεται πως οι δημιουργοί του Joker, Bill Finger, Bob Kane και Jerry Robinson, εμπνεύστηκαν από την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Ουγκώ "Ο Άνθρωπος που γελά", την εξαιρετική θεατρική εκδοχή του οποίου παρακολουθήσαμε σχετικά πρόσφατα σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου.
Βραβευμένη με το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας
Joker (2019) / Είδος: Δραματική / Σκηνοθεσία: Todd Phillips / Διάρκεια: 122'
Το Trailer της ταινίας.
Για περισσότερες πληροφορίες: Joker
