Θεατρικός Διχασμός
H Κατερίνα Ευαγγελάτου έχει κατορθώσει με τα έργα της, όπως η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων και ο Βόυτσεκ της περσινής χρονιάς, να αποτελεί σημείο αναφοράς στα εγχώρια θεατρικά δρώμενα με τον Άμλετ, αναμενόμενα, να συγκεντρώνει τα βλέμματα, την προσοχή και τις αισθήσεις του θεατρόφιλου κοινού. Το κλασικό αριστούργημα του William Shakespeare μεταφέρεται στη σκηνή του «Αμφι-Θεάτρου» του πατέρα της σκηνοθέτιδος, Σπύρου Ευαγγελάτου, που άνοιξε από το Δεκέμβρη, 8 χρόνια μετά το κλείσιμό του, μόνο για μία σεζόν και μόνο για αυτήν την παράσταση.
Ο νεαρός πρίγκιπας Άμλετ (Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος), έρχεται αντιμέτωπος με τον αιφνίδιο θάνατο του συνονόματου πατέρα του και Βασιλιά της Δανίας (Γιάννης Φέρτης) και την εξίσου απρόσμενη διαδοχή του από το θείο του και αδερφό του θανόντος, Κλαύδιο (Νίκος Ψαρράς), που παντρεύεται τη μητέρα του πρωταγωνιστή και χήρα του πρόσφατα χαμένου αδερφού του, Γερτρούδη (Άννα Μάσχα), ενώ ακόμα το παλάτι βρίσκεται στο πένθος. Η εμφάνιση του φαντάσματος του πατέρα έρχεται να επιβεβαιώσει τις υποψίες του γιου περί πλεκτάνης και δολοφονίας του από τον Κλαύδιο με την εκδίκηση να "τυφλώνει" τον ήρωα, οδηγώντας τον στην τρέλα και την καταστροφή.
Η κύρια ιδιαιτερότητα της μεταφοράς της Ευαγγελάτου είναι η σύνδεση της παράστασης με την αντίστοιχη που είχε σκηνοθετήσει ο πατέρας της, στον ίδιο ακριβώς χώρο, πριν από 28 περίπου χρόνια. Η ενσωμάτωση μαγνητοσκοπημένων σκηνών της εκδοχής του παρελθόντος σε εκείνη του σήμερα και η παρουσία του τότε (νεαρού) Άμλετ ως σημερινού Βασιλιά, πατέρα και φαντάσματος, που συναντώνται στο πρόσωπο του Γιάννη Φέρτη, ο οποίος πρωταγωνιστούσε στην εκδοχή του Σπύρου Ευαγγελάτου και επανεμφανίζεται μέσω βίντεο και σε εκείνη της κόρης του, ενισχύουν το μύθο έργου και ήρωα, τοποθετώντας τον Άμλετ σε έναν αέναο κύκλο ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, εγκλωβισμένο στα ίδια πάθη από διαφορετικές σκοπιές.
Λαμβάνοντας υπόψη πως στο κείμενο υπάρχουν αναφορές στο ίδιο το θέατρο με την παρουσία του θιάσου στην Τρίτη Πράξη και τη δραματοποιημένη αναπαράσταση του εγκλήματος του Κλαύδιου, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Άμλετ, μπροστά στο βασιλικό ζεύγος και την Αυλή του, γίνεται αντιληπτό πως η προσέγγιση της Ευαγγελάτου μπερδεύει ακόμη περισσότερο τα όρια ανάμεσα στο θέατρο και τη ζωή, δίνοντας επιπρόσθετα επίπεδα ερμηνείας στα όσα συμβαίνουν επί σκηνής.
Το "αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα" της περίπτωσης του Άμλετ, ο τρόπος που σχετίζεται η κάθε γενιά με τα όσα προηγήθηκαν και με τα όσα θα ακολουθήσουν, η συνέχεια σε πραγματικότητα και τέχνη, η διαχρονικότητα της ανθρώπινης δυστυχίας και ευτυχίας, η φθορά του χρόνου και του θανάτου, η υποκρισία στη σκηνή της ζωής και η αλήθεια σε εκείνη του θεάτρου, το πώς επηρέασε και επηρεάστηκε η ίδια η δημιουργός από το δικό της παρελθόν και τα δικά της "φαντάσματα" και το πώς θα επηρεάσει εκείνους που θα τη διαδεχτούν, με τους παραλληλισμούς ανάμεσα στο προσωπικό και το καθολικό, το παρελθόν και το παρόν να αφήνονται στη φαντασία και τη διάθεση του θεατή.
"Συνοδοιπόρος" σε αυτό το εγχείρημα ο χώρος και η επιλογή της ίδιας σκηνής, όπου είχε διαδραματιστεί η παράσταση του μαγνητοσκοπημένου υλικού, με κοινό συνδετικό κρίκο και στις δύο μεταφορές τον Γιάννη Φέρτη. Η επιλογή της διατήρησης της φυσικής φθοράς του θεάτρου "δένει" με τα αντίστοιχα σημάδια στο πρόσωπο του "φαντάσματος", που μαρτυρά τη φθαρτότητα της ανθρώπινης φύσης και συνάδει με τα προσωπικά αδιέξοδα των πρωταγωνιστών και τον καταθλιπτικό τόνο της παράστασης. Υποβλητική ατμόσφαιρα, η οποία ενισχύεται και από τις συνδέσεις με το παρελθόν και την ιστορία του μέρους, σε μία σκηνή όπου θα θέλαμε να επιστρέψουμε.
Οι συσχετισμοί με το χρόνο και το χώρο δεν ενδιαφέρουν τους πάντες. Αφήνοντας στην άκρη τους παραλληλισμούς ζωής και θεάτρου, έχουμε έναν Άμλετ διαφορετικό. Η επιλογή της μετάφρασης του Γιώργου Χειμωνά ταιριάζει με τους νεωτερισμούς της παράστασης και τη μινιμαλιστική της προσέγγιση, με λόγο απλό και εύκολα κατανοητό, διατηρώντας την ουσία, το ρυθμό και τα νοήματα του αυθεντικού κειμένου. Εξαιρετική και η απόδοσή της από το σύνολο των ηθοποιών, που σε συνδυασμό με την ακουστική του χώρου καθιστούν τη γλώσσα απρόσμενα προσιτή.
Από την άλλη πλευρά, όσο ευκολονόητο και αν είναι το κείμενο, η μοντέρνα προσέγγιση του έργου κάνει περισσότερο δυσνόητη τη θέασή του για όσους δεν το έχουν ξαναδεί στην πιο κλασική εκδοχή του. Μπορεί οι φωτισμοί, η μουσική και τα ηχητικά εφέ να υποστηρίζουν άρρηκτα το όλο εγχείρημα, οι σκηνοθετικές επιλογές, όμως, σε σημεία διχάζουν.
Ο συγχρονισμός των ηθοποιών σε ανύποπτο χρόνο, όπως και το ιδιαίτερο ζευγάρι των Ρόζενκραντζ (Κλέαρχος Παπαγεωργίου) και Γκίλντενστερν (Βασίλης Μπούτσικος) εντυπωσιάζουν, θυμίζοντας την Ευαγγελάτου που γνωρίζουμε. Στον αντίποδα, το ξεγύμνωμα της Οφηλίας (Αμαλία Νίνου) δε νιώσαμε πως προσέφερε κάτι επί της ουσίας. Η σταδιακή αποδόμηση της σκηνής κατάφερε, αρχικά, να τραβήξει την προσοχή με τους συμβολισμούς της, για να αποδομηθεί και η ίδια στην πορεία με την επαναληψιμότητά της. Η επιλογή της παρακολούθησης της κορύφωσης του κλεισίματος, μέσα από τη μαγνητοσκοπημένη προβολή του παρελθόντος με τους πρωταγωνιστές του παρόντος να έχουν στραμμένα τα βλέμματα στην ίδια εικόνα με γυρισμένες τις πλάτες προς το κοινό σε μία ιδιόμορφη ταύτιση μαζί του, ενθουσιάζει με τη σύλληψή της για να απογοητεύσει την ίδια στιγμή με την παθητικότητα της δράσης της.
Οι γνώμες διίστανται για αυτές τις επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε ένα πρωτότυπο αποτέλεσμα, όπως μας έχει συνηθίσει η Ευαγγελάτου, χωρίς τη συνοχή των προσπαθειών του παρελθόντος, αφήνοντας την εντύπωση πως κάποιες από τις προσθήκες υφίστανται περισσότερο για την καινοτομία αυτή καθ' αυτή, δίχως να βελτιώνουν ουσιαστικά την αυθεντική εκδοχή.
Ο Παπασπηλιόπουλος δίνει τον καλύτερό του εαυτό με κίνηση και έκφραση που ξεχωρίζουν, σε έναν Άμλετ των άκρων, με μεταβάσεις από το κωμικό στο δραματικό, γεμάτο δίψα για εκδίκηση αλλά και αναποφάσιστο, ιδιοφυή και συνάμα απερίσκεπτο, πλημμυρισμένο από θλίψη και οργή που τον μετατρέπουν από θύμα σε θύτη σε αυτό το μοναδικό θεατρικό κράμα άκρατης σοφίας και παράνοιας. Όσο και αν αποδίδεται με επιτυχία ο αινιγματικός χαρακτήρας του πρωταγωνιστή, στις δραματικές κορυφώσεις του ρόλου, όπως σε εκείνη του μονολόγου με τα φώτα του θεάτρου να ανάβουν αποκαλύπτοντας τους θεατές στα μάτια του ηθοποιού, δε νιώσαμε το δέος της αντίστοιχης στιγμής του Κλαύδιου με τον Ψαρρά να γεμίζει με άνεση τη σκηνή στην πιο αξιομνημόνευτη ερμηνεία της παράστασης.
Ξεχωρίσαμε, πέρα από το ζευγάρι των Παπαγεωργίου και Μπούτσικου που ήδη αναφέραμε, τον Δημήτρη Παπανικολάου σε έναν Πολώνιο με μία πιο ανάλαφρη παρουσία σε πλήρη αντίθεση με το τραγικό του τέλος και τον Γιάννη Κότσιφα στους χαρακτηριστικούς ρόλους του Ηθοποιού και του Νεκροθάφτη. Η Άννα Μάσχα, υποδυόμενη τη Γερτρούδη, στέκεται ανάμεσα στον Κλαύδιο και τον Άμλετ, στηρίζοντας και τους δύο ως σύζυγος και μητέρα σε μία καθαρά δραματική απόδοση, που στο τέλος δεν αφήνει έντονο το αποτύπωμά της, κάτι που ισχύει και για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, παρά το ότι καταφέρνουν να υποστηρίξουν αξιοπρεπώς το έργο.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου δημιουργεί έναν Άμλετ πολυδιάστατο σε μία παράσταση πολυεπίπεδη, που προϋποθέτει απο το θεατή να έρθει προετοιμασμένος για να την εκτιμήσει. Οι καινοτομίες προκαλούν, προβληματίζουν και ενθουσιάζουν με το αποτέλεσμα, αναμενόμενα, να διχάζει σε βαθμό που, αν και σε σημεία το έργο "πέφτει θύμα" των νεωτερισμών του και της πιο προσωπικής προσέγγισης από την πλευρά της Ευαγγελάτου, αυτά τα δημιουργικά ρίσκα να είναι τελικά που να το κάνουν και να ξεχωρίζει.
Κείμενο: William Shakespeare / Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Πρωταγωνιστούν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Νίκος Ψαρράς, Άννα Μάσχα, Δημήτρης Παπανικολάου, Αμαλία Νίνου, Μιχάλης Μιχαλακίδης, Κυριάκος Σαλής, Γιάννης Κότσιφας, Κλέαρχος Παπαγεωργίου, Βασίλης Μπούτσικος.
Στο ρόλο του Φαντάσματος εμφανίζεται σε βίντεο ο Γιάννης Φέρτης
Σκηνοθεσία - Δραματουργία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Θέατρο: «Αμφι-Θέατρο» του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου
Διάρκεια: 160' (με διάλειμμα)
Τετάρτη - Κυριακή 20:00 / Πέμπτη 20:30 / Παρασκευή 21:00 / Σάββατο (απογευματινή) 17:30 / Σάββατο (βραδινή) 21:30
Τετάρτη - Πέμπτη - Παρασκευή: Διακεκριμένη 17€ / Α Ζώνη 15€ / Β Ζώνη - Φοιτητικό - Ανέργων 12€
Σάββατο - Κυριακή: Διακεκριμένη 20€ / Α Ζώνη 17€ / Β Ζώνη - Φοιτητικό - Ανέργων 15€
Για περισσότερες πληροφορίες (σελίδα ηλεκτρονικής έκδοσης εισιτηρίων ελλείψει επίσημης ιστοσελίδας του θεάτρου) : Άμλετ
