Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη
Οι "Σκηνές από ένα Γάμο" του Ingmar Bergman ξεκίνησαν ως μίνι τηλεοπτική σειρά της σουηδικής τηλεόρασης το 1973 με τη μεγάλη της επιτυχία να οδηγεί σε κινηματογραφική μεταφορά των συμπτυγμένων επεισοδίων, ένα χρόνο αργότερα. Ο Bergman αποδίδει με μαεστρία τις συγκρούσεις, την ψευδαίσθηση και το επίπλαστο των ανθρωπίνων σχέσεων του σύγχρονου κόσμου, μέσα από την ιστορία του πολυετούς γάμου του Γιόχαν και της Μαριάν, που, φαινομενικά, είναι ιδανικός, για να αποδομηθεί στη συνέχεια, οδηγώντας και τους δυο τους στην αναθεώρηση των όσων πίστευαν για τη μεταξύ τους σχέση και για τους ίδιους.
Με αφορμή το γάμο, θέμα της παράστασης η αγάπη και η ευτυχία, έννοιες που, όσο δυνατές και αν είναι, παραμένουν ευμετάβλητες και δύσκολες στο να προσδιοριστούν. Η ιδιοφυΐα του Bergman έγκειται στο ότι δε διαλέγει τον εύκολο δρόμο των άκρων, των απόλυτων χαρακτήρων και των ξεκάθαρων λύσεων, παρά αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των σχέσεων του σήμερα, απόρροια και των πολυσύνθετων αναγκών των ανθρώπων της εποχής μας, ψυχογραφώντας σε βάθος τους χαρακτήρες, με την επίτευξη της ευτυχίας να αποδεικνύεται "γρίφος" για γερούς λύτες.
Η σχέση και ο γάμος παρουσιάζονται ως αποτέλεσμα της αναζήτησης της αγάπης, αγάπης, όμως, που διαμορφώνεται στην πάροδο του χρόνου, με το ζευγάρι να αλλάζει σε αυτήν την πορεία και να προκύπτουν νέες προτεραιότητες, έχοντας τη φθορά των χρόνων να επηρεάζει την εξέλιξη των ίδιων και της συνύπαρξής τους. Παράλληλα, το κείμενο τοποθετεί τους πρωταγωνιστές και τις επιθυμίες τους στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο, επισημαίνοντας την επιρροή του περίγυρου, τόσο στις επιλογές του αντρόγυνου, όσο και στη διαμόρφωση των επιδιώξεών του.
Η παράσταση "πατά" στα "χνάρια" της πρωτότυπης δημιουργίας, εστιάζοντας στο πρωταγωνιστικό ζευγάρι, αφήνοντας εκτός τα τρίτα πρόσωπα, που παρουσιάζονται μεμονωμένα σε σειρά και ταινία. Από τη μία πλευρά ο θεατής εστιάζει στην ουσία του έργου, που είναι η σχέση των Μαριάν και Γιόχαν, από την άλλη, πάλι, με αυτήν την επιλογή "ατονεί" η κοινωνική επίδραση και απουσιάζει η ειρωνεία της άγνοιας του αυθεντικού, με την κινηματογραφική Μαριάν, δικηγόρο με εξειδίκευση στα διαζύγια, να αδυνατεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα των προβληματικών σχέσεων φίλων και πελατών , στη δικιά της οικογένεια.
Η Ιωάννα Μακρή καταφέρνει να μεταφέρει κάθε στιγμή της Μαριάν. Στο ξεκίνημα, ευτυχισμένη και ανέμελη, κάνοντας σχέδια για το μέλλον και ζώντας μία όμορφη καθημερινότητα, που, στη συνέχεια, αποδεικνύεται επίπλαστη, με την ίδια να μην είναι σε θέση να αποδεχτεί την πραγματικότητα, να ταπεινώνεται στην προσπάθεια να κρατήσει τον άντρα της, να διαλύεται, όταν μαθαίνει πως γνώριζαν το τι συμβαίνει οι "φίλοι" της, που επέλεξαν να σιωπήσουν. Η ηθοποιός ξεδιπλώνει το ταλέντο της σταδιακά, με διαδοχικές "μεταμορφώσεις", κερδίζοντας στην πορεία τις εντυπώσεις.
Απέναντι και δίπλα της, ο Πέρης Μιχαηλίδης σε μία ερμηνεία εξίσου απαιτητική, που αντιπαραβάλλεται και συνυπάρχει με εκείνη της Μακρή. Ο Γιόχαν, περισσότερο θύτης και λιγότερο θύμα, χωρίς να προκαλεί την αντιπάθεια για τις επιλογές του, έρχεται αντιμέτωπος με τις αποφάσεις και τα αδιέξοδά του. Μεμονωμένοι ασυγχρονισμοί και κάποια μικρολάθη αποσυντονίζουν στιγμιαία, χωρίς να διαταράξουν τον ειρμό της παράστασης.
Λιτό σκηνικό, δύο καρέκλες και ένα τραπέζι με τα αντικείμενα να παραμένουν στην επιφάνειά του σε όλη τη διάρκεια του έργου, ως συνδετικοί κρίκοι των όσων προηγήθηκαν και των όσων θα ακολουθήσουν, αφήνοντας "χώρο" στους ηθοποιούς να γεμίσουν ερμηνευτικά τη σκηνή. Η παρουσία του καθρέφτη, που θα μπορούσε να παραπέμπει συμβολικά στα είδωλα των ανθρώπων, δεν είχε ουσιαστική συμβολή (τουλάχιστον από τη θέση στην οποία βρισκόμασταν).
Η σύντομη παρουσία των νεαρών ηθοποιών ( Κατερίνα Παρισσινού, Λευτέρης Παπακώστας ) ως αναφορά στο ξεκίνημα της σχέσης Μαριάν και Γιόχαν, σαν σύνδεσμος με το παρελθόν και την πορεία του ζευγαριού στο χρόνο, κρίνεται αποσπασματική, χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε στιγμές η σκηνή αδειάζει για να ακουστούν από τα μεγάφωνα οι φωνές των ηθοποιών σε μία προσπάθεια "οικονομίας" χρόνου, παραλείποντας τα ευκόλως εννοούμενα και υπεραπλουστεύοντας το πρωτότυπο υλικό.
Παρά τις διαφοροποιήσεις, η παράσταση μένει πιστή στο πνεύμα του Bergman, παρουσιάζοντας την προβληματική των σύγχρονων σχέσεων, τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης και τον αγώνα του ανθρώπου για να ζήσει, ισορροπώντας ανάμεσα στο συμβιβασμό και την ελευθερία, τη μοναξιά και τη συντροφικότητα, τα πρέπει και τα θέλω του ίδιου και των γύρω του, αποτελώντας μία τίμια θεατρική πρόταση, χωρίς, όμως, να καταφέρνει να καθηλώσει.
Ως προς το αρχικό ερώτημα του υπότιτλου, βγαίνοντας από το θέατρο έρχεται η συνειδητοποίηση πως πιο σημαντικό από τον προσδιορισμό της αγάπης για το ζευγάρι είναι η από κοινού νοηματοδότηση, με τους δυο τους να βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος. Διαφορετικά, καραδοκούν "τρικυμίες" και "φουρτούνες", μέχρι την πραγματική "Ιθάκη", με τις αναμνήσεις των ψευδαισθήσεων του παρελθόντος να είναι τα μοναδικά συναισθηματικά "καταφύγια".
Σημειώνεται πως ο Bergman, στο κλείσιμο της κινηματογραφικής του καριέρας, σκηνοθέτησε την ταινία Saraband, δείχνοντας τις ζωές Μαριάν και Γιόχαν μετά από πολλά χρόνια με τους ίδιους ηθοποιούς ( Λιβ Ούλμαν και Έρλαντ Γιόζεφσον) και πως το έτος της προβολής της ταινίας (1974) παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση στα διαζύγια στις Σκανδιναβικές χώρες, ένδειξη της απήχησης και της δυναμικής του έργου.
Πρωτότυπο κείμενο: Ingmar Bergman / Μετάφραση: Χρήστος Χρυσόπουλος
Παίζουν: Ιωάννα Μακρή, Πέρης Μιχαηλίδης, Κατερίνα Παρισσινού, Λευτέρης Παπακώστας
Σκηνοθεσία: Νίκος Διαμαντής
Θέατρο Σημείο (η παράσταση θα επιστρέψει μετά το καλοκαίρι)
Για περισσότερες πληροφορίες (επίσημη ιστοσελίδα του θεάτρου στο facebook) : Σκηνές από ένα Γάμο
