Μοντέρνα απόδοση με σεβασμό στο παρελθόν
Στον "Προμηθέα Δεσμώτη" ο Άρης Μπινιάρης, στηριζόμενος στον συνδυασμό του ρυθμού μουσικής και κειμένου, δημιουργεί μια μοντέρνα εκδοχή της αρχαίας τραγωδίας, η οποία παρουσιάζει με ευφάνταστο τρόπο το κλασικό έργο, "ακροβατώντας" ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Κατά έναν τρόπο η συνταγή της επιτυχίας του Μπινιάρη, με τη ( ζωντανή ) μουσική και την αρμονική εκφορά του λόγου μαζί με τους ήχους της, "δένει" ιδανικά με τη ροή της γλώσσας του έργου του Αισχύλου, αναδεικνύοντας την ποίηση πίσω από τις λέξεις της.
Ξεκινώντας λοιπόν από τον ρυθμό, στην παράσταση κυριαρχούν η μουσική και ο ήχος ( Φώτης Σιώτας στη μουσική σύνθεση και Χάρης Κρεμμύδας στον σχεδιασμό ήχου ), που έρχονται με τον μοντέρνο παλμό τους να δώσουν τον τόνο σε όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους της. Λιτό σκηνικό ( Μαγδαληνή Αυγερινού ) με τη χρήση τριών υπερμεγέθων, ανισοϋψών στηλών, συμμετρικά τοποθετημένων σε τριγωνικό σχήμα, που ταιριάζουν με τη φουτουριστική προσέγγιση, κουστούμια ( Βασιλική Σύρμα ) και μακιγιάζ ( Έφη Ζαφειροπούλου ) που θυμίζουν στην πλειονότητα των πρωταγωνιστών δυστοπικούς χαρακτήρες από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, σύγχρονη χορογραφία και κινησιολογία ( Εύη Οικονόμου ) για τον Χορό, που ξεχωρίζει ως το σημαντικότερο κομμάτι της απόδοσης μαζί με την παρουσία του αλυσοδεμένου πρωταγωνιστή.
Ο Γιάννης Στάνκογλου στον ρόλο του τραγικού ήρωα Προμηθέα παραδίδει μία από τις πιο ολοκληρωμένες ερμηνείες της καριέρας του. Έκπτωτος Τιτάνας ανάμεσα σε θεϊκές υπάρξεις σηκώνει το δικό του "σταυρό του μαρτυρίου" για λογαριασμό ολόκληρης της ανθρωπότητας, γεμάτος οργή για την άδικη εξουσία του Δία. Το οξύμωρο του θεατρικού έργου είναι πως παρά την απουσία ανθρώπινων χαρακτήρων καταφέρνει να αποτελέσει ύμνο προς την ίδια την ανθρωπότητα. Σε αντίθεση λοιπόν με τις ενδυματολογικές επιλογές των υπολοίπων, ορθά επιλέγεται στην περίπτωση του Προμηθέα η "ρακένδυτη" αμφίεση και η απουσία οποιασδήποτε ένδειξης της αλλοτινής παντοδυναμίας του, στοιχεία που, σε συνδυασμό και με το μακιγιάζ, του δίνουν μία πιο ανθρώπινη όψη.
Ο ταπεινωτικός τρόπος της εισόδου του Προμηθέα στη σκηνή ( μία ιδιαίτερα σκληρή στιγμή ), η άνοδος στη "φυλακή" του ( στη χαμηλότερη κορυφή του "τριγώνου" ), ο περιορισμένος χώρος της κίνησης και η σύνδεση με τις άλλες δύο κορυφές μέσω των αλυσίδων, έχοντας τον Γιάννη Στάνκογλου στο επίκεντρο μίας συγκλονιστικής σε εικαστική σύλληψη εικόνας. Το πάθος, η οργή και η ένταση στη φωνή και το βλέμμα του ηθοποιού έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον περιορισμό και τη στατικότητα του σώματός του, δείχνοντας συμβολικά τη δύναμη της ψυχής απέναντι στα δεσμά κάθε μορφής τυραννίας, που προσπαθεί να καταδυναστεύσει την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η ενεργή παρουσία του Χορού καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό να αναπληρώσει αυτόν τον εγκλωβισμό του πρωταγωνιστή, λειτουργώντας άλλες φορές ως προέκταση και άλλες ως αντίδραση στα λεγόμενα του Προμηθέα. Η συμπάθεια που δείχνουν οι Ωκεανίδες στο πρόσωπό του, παρά τον φόβο προς τον Δία, σε συνδυασμό με την ανάδειξή τους μέσα από τη χορογραφία και τη μουσική σε αυτήν την εκδοχή, δημιουργούν μία υποβλητική θεατρική οντότητα, βγάζοντάς την από τη θέση του "κομπάρσου".
Εξίσου ενδιαφέρουσες οι επιλογές των χρωμάτων με τους εκφραστές της καταπιεστικής εξουσίας του Δία ( Κράτος και Βία ) να έχουν σκοτεινές αποχρώσεις, τα θύματά της ( Ωκεανός και Ωκεανίδες ) ανοιχτόχρωμες και ανάμεσά τους τον Προμηθέα σε γήινους τόνους, που δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην έκφραση της οργής και του θυμού του. Η πιο σκοτεινή και δυστοπική απόδοση προσδίδει μεγαλύτερη ένταση στην ερμηνεία του Στάνκογλου, προκαλώντας από τη μία το δέος και τη μυθοποίηση της παρουσίας του, υπερκαλύπτοντας με τη δυναμική του από την άλλη τη συμπόνια και τον πόνο της μοναξιάς, που βιώνει ο αισχυλικός ήρωας.
Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να κάνει τον Προμηθέα της παράστασης να δείχνει σε σημεία περισσότερο μονοδιάστατος και επαναλαμβανόμενος, η απομάκρυνση όμως από το δωδεκάθεο και την κλασική απεικόνιση επιτρέπει τον ευκολότερο μετασχηματισμό των χαρακτήρων σε σύμβολα με την ερμηνεία - ξέσπασμα του Γιάννη Στάνκογλου να εκφράζει σε απόλυτο βαθμό την αγανάκτηση απέναντι σε κάθε μορφή αυταρχισμού, έπαρσης και τυραννίας, δίνοντας έμφαση στον κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα του έργου και συνδέοντάς το αμεσότερα με την επικαιρότητα.
Το πρόσωπο στο οποίο οι νεωτερισμοί και οι στιλιστικές επιλογές φτάνουν στο αποκορύφωμά τους είναι εκείνο της Ιώς ( Νάνσυ Μπούκλη ) με τη ζωόμορφη παρουσία της στα ξυλοπόδαρα να λειτουργεί ως υπενθύμιση της εκδικητικής μανίας των Θεών ( στην περίπτωσή της ευθύνεται η Ήρα ) σε μία παράλληλη πορεία με εκείνη του Προμηθέα. Η αλησμόνητη εικόνα της περισσότερο παραπέμπει σε παραμορφωμένο τέρας, παρά σε ανθρωπόμορφη αγελάδα, αποτέλεσμα που δικαιολογείται από το εκμοντερνισμένο ύφος και προκαλεί σοκ και οίκτο.
Εξαιρετική η δουλειά που έχει γίνει και στο κείμενο με τη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα να διατηρεί τον έμμετρο λόγο του αυθεντικού, καταφέρνοντας να συνυπάρξει αρμονικά με τον ρυθμό της παράστασης.
Η αίσθηση πληρότητας που αποκομίσαμε από αυτή τη διαφορετική προσέγγιση στη διάρκεια του έργου έκανε το κλείσιμο περισσότερο απότομο, απόρροια του γεγονότος πως ο "Προμηθέας Δεσμώτης" είναι το πρώτο και μόνο σωζόμενο μέρος μίας τριλογίας τη συνέχεια της οποίας δεν γνωρίζουμε.
Ο Άρης Μπινιάρης καταφέρνει να φέρει το κλασικό αριστούργημα του Αισχύλου στο σήμερα με σεβασμό στο παρελθόν σε μία σύγκρουση μεταξύ Θεών για τη σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης, η οποία επισημαίνει τον αγώνα απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας, που προσπαθεί να καταδυναστεύσει και να υπονομεύσει την ίδια την αξία της. Η εικόνα του αλυσοδεμένου Γιάννη Στάνκογλου και η πελώρια σκιά του Προμηθέα του από τον φωτισμό πίσω από το σώμα του ηθοποιού, που κάλυπτε υπερβατικά τους πάντες, σκηνή που μένει να μας θυμίζει το πόσο μεγάλοι, αλλά και το πόσο μικροί είμαστε συνάμα.
Ειρωνική υπενθύμιση του μεγαλείου αλλά και της τραγωδίας του να είσαι άνθρωπος.
Κείμενο: Αισχύλος / Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Παίζουν: Γιάννης Στάνκογλου, Άρης Μπινιάρης, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Δαυίδ Μαλτέζε, Αλέκος Συσσοβίτης, Νάνσυ Μπούκλη, Ιωάννης Παπαζήσης, Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη, Δήμητρα Βήττα, Ελένη Βλάχου, Φιόνα Γεωργιάδη, Κατερίνα Δημάτη, Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Γρηγορία Μεθενίτη, Δάφνη Νικητάκη, Αλεξία Σαπρανίδου, Θάλεια Σταματέλου
Μουσικός επί σκηνής: Σταμάτης Φουσέκης ( ηλεκτρικό κοντραμπάσο )
Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Τελευταίες παραστάσεις: Κυριακή 18/9 Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου 21:00 / Δευτέρα 19/9 Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη ( Βύρωνας ) 21:00
Διάρκεια: 70'
Τιμές Εισιτηρίων: 20€ Γενική Είσοδος, 15€ Εκπτωτικό ( Φοιτητικό, Παιδικό, Ανέργων, Άνω των 65, Πολυτέκνων, ΑμεΑ, Ομαδικά άνω των 10 ατόμων ).
Για περισσότερες πληροφορίες: Προμηθέας Δεσμώτης
