Μισάνθρωπος

Μισάνθρωπος
19.04.2019
Μισάνθρωπος

Ο Μολιέρος όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί

ΜισάνθρωποςΟ Μισάνθρωπος αποτελεί ένα από τα κορυφαία θεατρικά έργα του Μολιέρου, καταφέρνοντας να συνδυάσει αρμονικά την κωμωδία και την τραγωδία περισσότερο από κάθε άλλη δημιουργία του. Εμπνεόμενος από το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο και το αυστηρό πρωτόκολλο (étiquette) της αυλής του Λουδοβίκου του ΙΔ', στην οποία ζούσε ως ο "εκλεκτός" θεατρικός συγγραφέας του, τοποθετεί για κεντρικό ήρωα της ιστορίας τον μισάνθρωπο Αλσέστ ( Μιχαήλ Μαρμαρινός ) που κατακρίνει τους πάντες και τα πάντα απηυδισμένος από την υποκρισία, την τυπολατρία, το θεαθήναι και το κουτσομπολιό της αριστοκρατίας της εποχής, λέγοντας την αλήθεια χωρίς φόβο και με πάθος. Η διαρκής γκρίνια και οι πικρές αλήθειες που ξεστομίζει, τον καθιστούν αντιπαθητικό στους γύρω του, έχοντας ως αποτέλεσμα την κοινωνική του απομόνωση. 

 Προχωρώντας το έργο, γίνεται αντιληπτό πως αυτή του η στάση απορρέει λιγότερο από τη διάθεσή του για να αλλάξει τα κακώς κείμενα και περισσότερο από εγωπάθεια και εγωκεντρισμό, θεωρώντας τον εαυτό του "θεματοφύλακα" της ηθικής τάξης πραγμάτων. Το μίσος του για τους άλλους προκύπτει από την αδυναμία του στο να προσαρμοστεί σε έναν κόσμο ανθρώπινο με τα σωστά και με τα λάθη του, λάθη που δε μπορεί ο πρωταγωνιστής να αποδεχτεί, πέφτοντας άθελά του στην παγίδα του να εγκλωβιστεί σε μία ανούσια "σταυροφορία".

Μισάνθρωπος Παρά τον απόλυτο χαρακτήρα, ο Αλσέστ προκαλεί τη συμπάθεια του θεατή στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί την αλήθεια του μέσα σε έναν κόσμο υποκρισίας. Η ματαιότητα των πιστεύω του αναδεικνύεται από το γεγονός πως, επί της ουσίας, αυτοαναιρείται, τόσο γιατί και ο ίδιος είναι κομμάτι της αυλής που κατακρίνει (σαν να θέλει να ξορκίσει υποσυνείδητα τις τύψεις για τη συνύπαρξη με αυτούς που κατηγορεί) όσο και γιατί η γυναίκα που αγαπά ανήκει σε αυτούς τους κύκλους. 

Δε μπορεί να δεχτεί πως η αγαπημένη της καρδιάς του Σελιμέν φλερτάρει ασύστολα, επιδιώκοντας τη διαρκή επιβεβαίωση. Δυναμική γυναίκα, γεμάτη ενέργεια, που απολαμβάνει τη ζωή χωρίς αναστολές, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα ιδεώδη του Αλσέστ φέρνοντάς τον σε αδιέξοδο με την καρδιά να αδυνατεί να ακολουθήσει τη λογική. Η εμμονή στους κανόνες και η απόλυτη στάση του ήρωα έχουν το τίμημά τους, σε έναν κόσμο γεμάτο διαφορετικών "εγώ" που "κονταροχτυπιούνται".

 ΜισάνθρωποςΓια τις κοινωνικές επιρροές του κειμένου, καθώς και για τους χαρακτήρες, αλλά και το βαθμό επίδρασης του πρότερου έργου του Μολιέρου θα μπορούσαμε να κάνουμε πληθώρα αναφορών και επισημάνσεων. Κυριότερα σημεία η σύγκρουση κοινωνίας και ατόμου, η διάθεση κοινωνικής κριτικής και αυτοκριτικής από πλευράς Μολιέρου, με τον ίδιο να ταυτίζεται σε σημεία με τον πρωταγωνιστή του, όπως και η διαφοροποίηση από την αυστηρή δομή του κλασικισμού με την τραγωδία να συνυπάρχει με την κωμωδία, καταφέρνοντας, στο κλείσιμο, να επικρατήσει η πρώτη, περνώντας ξεκάθαρα από την τέρψη στον προβληματισμό, κάνοντας το δεύτερο συνθετικό στη λέξη "γλυκόπικρο" πολύ πιο έντονο.

 Η διαφοροποίηση του Μισάνθρωπου σε σχέση με τα υπόλοιπα έργα του Μολιέρου γίνεται ακόμα πιο έντονη στην εκδοχή του Γιάννη Χουβαρδά και των συνεργατών του. Επιλέγοντας την εξαιρετική, έμμετρη μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, που αποδίδει πιστά το ύφος του αυθεντικού, μεταφέρεται η "κλασική" αριστοκρατία του 17ου αιώνα του Μολιέρου στο σύγχρονο κόσμο των τελών του 20ού αιώνα, μέσα από σκηνικά, κουστούμια και μουσική, που δημιουργούν ένα άρτιο αισθητικά σύνολο. Παράλληλα, γίνεται χρήση κάμερας επί σκηνής με ταυτόχρονη προβολή των πλάνων σε τηλεόραση και γιγαντοοθόνες.

Μισάνθρωπος Η πρωτότυπη ματιά κινείται στα άκρα, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ της κλασικής (πιστής στο ύφος) μετάφρασης και της μοντέρνας απόδοσης. Το εγχείρημα καταφέρνει να δώσει έναν διαφορετικό Μολιέρο, που "ακροβατεί" ανάμεσα στις αλήθειες του κειμένου και στο όραμα των δημιουργών. Το σκηνικό του δωματίου με τα μπουκάλια στο πάτωμα, απόδειξη μίας κραιπάλης ενός πάρτι χωρίς τέλος, κάνει το διακριτικό χιούμορ του αυθεντικού κειμένου λιγότερο εμφανές, ενισχύοντας το δραματικό ύφος. Οι ενδυματολογικές επιλογές αναδεικνύουν τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, χάνοντας, όμως, την αίσθηση της "μάσκας", που αφήνουν τα κουστούμια εποχής.  Η λιγότερο ανάλαφρη ατμόσφαιρα "βαραίνει" το έργο, δίνοντας, ταυτόχρονα, τη δυνατότητα στους συντελεστές της παράστασης ακόμη και να σοκάρουν, απομακρυνόμενοι, παντελώς, από το πνεύμα του κλασικισμού.

Μισάνθρωπος Οι καινοτομίες άλλες φορές εντυπωσιάζουν, όπως σε περιπτώσεις κινηματογραφικών πλάνων που δίνουν μία άλλη οπτική στα όσα συμβαίνουν και άλλες κουράζουν, χωρίς να είναι λειτουργικές (μη κεντραρισμένα πλάνα, ηθοποιοί που κρατούν συνεχώς την κάμερα σε ρόλο εικονολήπτη χάνοντας σε φυσικότητα στην ερμηνεία). Σαφέστατα, συνάδουν αυτές οι προσθήκες με το μοντέρνο ύφος της μεταφοράς και έχουν τον συμβολισμό τους, παραπέμποντας στο "κουτσομπολιό" των εκπομπών της τηλεόρασης και των θεατών τους, θα προτιμούσαμε, όμως, τον περιορισμό της χρήσης του live cinema στα άκρως απαραίτητα και στα περισσότερο ουσιαστικά και σημαντικά.

Μισάνθρωπος Οι ηθοποιοί εξαιρετικοί στο σύνολό τους σε παράσταση διάρκειας μεγαλύτερης των δύο ωρών και σε κείμενο με δυσκολίες, λόγω έκτασης και ομοιοκαταληξίας. Ξεχωρίσαμε την Άλκηστη Πουλοπούλου σε μία άκρως απαιτητική ερμηνεία στο ρόλο της Σελιμέν, της ανεξάρτητης γυναίκας που αποζητά την προσοχή και την κολακεία, μέχρι να βρεθεί αντιμέτωπη με τις επιλογές της, ρόλος που μπορεί να χάνει σε δυναμική εξαιτίας της μεταφοράς στη σύγχρονη εποχή, καταφέρνει να κερδίσει, τελικά, τις εντυπώσεις χάρη στην πιο ωμή απόδοση της ιστορίας της.

 Τολμηρό το πείραμα του Εθνικού Θεάτρου και στο μεγαλύτερο μέρος του πετυχημένο. Όπως, όμως, το νόημα του έργου είναι η ύπαρξη του μέτρου στις ζωές των ανθρώπων, για να μπορέσουν αυτοί να συνυπάρξουν αρμονικά, έτσι και η παράσταση θα μπορούσε να περιορίσει τις καινοτομίες σε σημεία, εστιάζοντας λιγότερο στην εικόνα και περισσότερο στην ουσία, ισορροπώντας καλύτερα ανάμεσα στο κλασικό και το καινούργιο με την επιλογή της μετάφρασης της Προκοπάκη να μην αρκεί πάντοτε στο να "γεφυρώσει" το χάσμα με την αυθεντική εκδοχή.

Μετάφραση: Χρύσα Προκοπάκη        

Παίζουν: Μιχαήλ Μαρμαρινός, Χρήστος Λούλης, Δημήτρης Παπανικολάου, Άλκηστις Πουλοπούλου, Έλενα Τοπαλίδου, Έμιλυ Κολιανδρή, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Λαέρτης Μαλκότσης, Γιάννης Βογιατζής, Γρηγόρης Ελευθερίου ( μουσικός επί σκηνής )    

Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς  

Εθνικό Θέατρο - Κεντρική Σκηνή ( Αγίου Κωνσταντίνου 22-24 )

Διάρκεια : 130 ' (χωρίς διάλειμμα)

Τετάρτη 19:00 / Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 20:30 / Κυριακή 19:00

Τετάρτη, Πέμπτη: Διακεκριμένη Ζώνη 18€, Α’ & Β’ Ζώνη 15€ / Παρασκευή: Διακεκριμένη Ζώνη 18€, Α’ & Β’ Ζώνη 13€ / Σάββατο, Κυριακή & επίσημες αργίες: Διακεκριμένη Ζώνη 25€, Α΄ Ζώνη 18€, Β΄ Ζώνη (Α’ Εξώστης) 15€, Γ’ Ζώνη (Β΄ Εξώστης) 10€

Ειδικές τιμές: Φοιτητικό - Νεανικό Πέμπτη: 10€, Τις υπόλοιπες ημέρες: 13€ (εκτός διακεκριμένης ζώνης) / Άνω των 65
Τετάρτη: 10€, Τις υπόλοιπες ημέρες: 13€ (εκτός διακεκριμένης ζώνης) / Πολύτεκνοι 10 € όλες τις ημέρες (εκτός διακεκριμένης ζώνης) / Κάρτα ανεργίας 5€ Μόνο Τετάρτη/Πέμπτη - Μόνο από τα ταμεία του θεάτρου

Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 15 ετών.

Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή η παράσταση με αγγλικούς υπέρτιτλους.

Για περισσότερες πληροφορίες: Μισάνθρωπος

Νίκος Πράσσος

Νίκος Πράσσος

Μου είπε η σύζυγος "τα γράφεις που τα γράφεις δεν τα ανεβάζεις και σε καμιά ιστοσελίδα;" Όπερ και εγένετο.  Η τέχνη ισορροπεί τον τεχνοκρατισμό της Πληροφορικής, που σπουδάσαμε και διδάσκουμε. Συναίσθημα και ορθολογισμός ακροβατούν σε ένα ταξίδι με κοινό παρoνομαστή τη γνώση, επαναπλαισιώνοντας τις υπάρξεις μας μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, μένοντας συνάμα τόσο ίδιος, όπως και οι άνθρωποί του.