Η αλήθεια της νύχτας του Παρισιού
Ο Brassaï ( ψευδώνυμο του Gyula Halász ) γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1899 στο Brasov (Brassó) της Ρουμανίας, μέρος από όπου προήλθε και το όνομά του ("ο άνθρωπος από το Brassó"). Η πρώτη του επαφή με το Παρίσι ήταν σε ηλικία μόλις 3 ετών, όταν ο ουγγρικής καταγωγής πατέρας του, καθηγητής της Γαλλικής φιλολογίας, μετακόμισε με την οικογένειά τους στην πόλη, προκειμένου να διδάξει στη Σορβόννη για ένα χρόνο. Μεγαλώνοντας, σπούδασε στην Ουγγρική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης, πριν να επιστρέψει και πάλι στο Παρίσι το 1924, για να δουλέψει,αρχικά, ως ζωγράφος και γλύπτης, έχοντας τη δημοσιογραφία σαν, επιπλέον, οικονομικό στήριγμα.
Σταδιακά, κατάφερε να διεισδύσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους της πόλης και με την καθοδήγηση του ομοεθνή φίλου του και φωτογράφου André Kertész άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία, περισσότερο από ανάγκη και όχι επειδή το ήθελε, γεγονός που τον δυσκόλεψε στο ξεκίνημα, για να αγαπήσει το μέσο στην πορεία, εκτιμώντας τη δυνατότητα καλλιτεχνικής έκφρασης που του παρείχε.
Κουβαλώντας την ογκώδη κάμερά του με το σταθερό φακό ( 6.5 x 9 cm Voigtländer Bergheil ) και το ξύλινο τρίποδό της, διέσχιζε τους δρόμους και τα νυχτερινά μαγαζιά του Παρισιού, καταγράφοντας τον παλμό, τους ανθρώπους και τη ζωή μίας άλλης πόλης, "κρυμμένης" κάτω από τα φωτεινά λαμπιόνια εκείνης του "Φωτός".
"Το μόνο που ήθελα να αποτυπώσω είναι η πραγματικότητα, γιατί τίποτα δεν είναι περισσότερο σουρεαλιστικό από την ίδια", Brassaï, Paris by Night (Flammarion, 2011)
Η οξυδέρκεια και η ιδιοφυΐα του Brassaï αναδεικνύονται από την ικανότητά του να "αιχμαλωτίσει" με το φωτογραφικό του φακό τη νυχτερινή ζωή, μέσα από τα ιδιωτικά δωμάτια, τα σκοτεινά σοκάκια, τα bar, τους χώρους διασκέδασης και τους οίκους ανοχής, που "ζωντάνευαν" όταν η υπόλοιπη πόλη "έπεφτε για ύπνο". Εντυπωσιάζει τόσο το γεγονός πως έγινε αποδεκτός σε αυτά τα μέρη, μαζί με τον ογκώδη φωτογραφικό του εξοπλισμό, όσο και το ότι τον εμπιστεύτηκαν οι ίδιοι οι θαμώνες, κάνοντάς τον συμμέτοχο σε κάποιες από τις πιο προσωπικές τους στιγμές, στιγμές που, ως τότε, κανένας άλλος φωτογράφος δεν είχε ενδιαφερθεί ή τολμήσει να "καταγράψει".
Ενώ άλλοι φωτογράφοι της εποχής, όπως ο Jacques Henri Lartigue και ο Robert Doisneau, απεικόνιζαν το Παρίσι ως τη ρομαντική "Πόλη της Αγάπης", δίνοντας έμφαση στην ομορφιά και το στυλ της, ο Brassaï αποκάλυπτε μία άλλη πλευρά, εξίσου ζωντανή, που μέχρι τότε ήταν απαγορευμένη στη φαντασία του κοινού. Πόρνες, άνθρωποι της νύκτας, καλλιτέχνες, διασκεδαστές και χορευτές, ρακοσυλλέκτες, αντισυμβατικές και περιθωριοποιημένες φιγούρες. Χωρίς να απορρίπτει κανέναν, χωρίς ταμπού, χωρίς διακρίσεις, κατέγραφε τις φωτεινές και τις σκοτεινές στιγμές της νύχτας.
"Η νύχτα δε δείχνει τα πράγματα, τα υπονοεί. Μας διαταράσσει και μας εκπλήσσει με την απόκοσμη οπτική της", Brassaï .
Οι φωτογραφίες του αποτελούν, παράλληλα, ένα τεχνικό επίτευγμα, μιας και υπήρξε από τους πρωτοπόρους της νυχτερινής φωτογράφισης. Σε μία εποχή αργών φακών και φιλμ, κατάφερε να αναπτύξει τεχνικές που του επέτρεψαν να αξιοποιήσει τις διαθέσιμες πηγές φωτός, χρησιμοποιώντας για ατμόσφαιρα τις αντανακλάσεις στις βρεγμένες επιφάνειες και την ομίχλη στους εξωτερικούς χώρους. Άλλες φορές υπολόγιζε εκτεταμένους χρόνους έκθεσης από το κάπνισμα των αγαπημένων του Gauloises. Γυρνώντας σπίτι του, μετά από κάθε νυχτερινή "εξόρμηση", μετέτρεπε το δωμάτιό του στο Hôtel des Terrasses σε σκοτεινό θάλαμο, κλείνοντας τις κουρτίνες, δημιουργώντας τα αρνητικά και τις εκτυπώσεις των φωτογραφιών του.
Επιπρόσθετα, έκανε χρήση βοηθητικού φωτισμού, που του έδωσε το προσωνύμιο "ο Τρομοκράτης" από τον Πικάσο, εξαιτίας του θορυβώδους flash του. Σε αντίθεση με άλλους φωτογράφους, που χρησιμοποιούσαν μικρές, διακριτικές κάμερες με 35άρη φακό, κάνοντας λήψη "εν αγνοία" των θεμάτων τους, ο Brassaï δεν περνούσε απαρατήρητος από κανέναν.
To 1933 επέλεξε 64 από αυτές τις φωτογραφίες τις οποίες και εξέδωσε στο πρώτο του βιβλίο με τον τίτλο Paris de Nuit, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Για τις ανάγκες του λευκώματος, το οποίο σχεδιάστηκε από τον ίδιο τον Brassaï, οι φωτογραφίες αναπαρήχθησαν με την τεχνική της ηλιογκραβούρας (heliogravure).
Ο Brassaï θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους φωτογράφους, όχι μόνο γιατί κατάφερε να ξεπεράσει τους τεχνικούς περιορισμούς της εποχής, αποκαλύπτοντας τη μαγεία του νυχτερινού Παρισιού και της νυχτερινής φωτογράφισης, αλλά, κυρίως, επειδή ανέδειξε πλευρές των ανθρώπων και των κοινωνιών των μεγαλουπόλεων που ελάχιστοι είχαν επιχειρήσει, συντελώντας στην καθιέρωση του φωτογραφικού μέσου ως μορφής καλλιτεχνικής έκφρασης, απομυθοποιώντας των καθωσπρεπισμό και αποτινάσσοντας τα "στεγανά" μέσα από τη δυναμική και την ειλικρίνεια των φωτογραφιών του.
Πηγές πληροφοριών και φωτογραφιών: Paris by Night, Wikipedia, Imaging-Resource, FranceToday, Artsy.net, Lifo.gr, Featureshoot.com, Americansuburbx.com, Houkgallery.com
