Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
07.03.2019
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Το κέντρο του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1829 στην Αίγινα, την πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, από τον τότε Κυβερνήτη της, Ιωάννη Καποδίστρια. Αποτέλεσε το πρώτο Μουσείο που ιδρύθηκε στο ελληνικό κράτος μετά τον επαναστατικό αγώνα και την απελευθέρωση της χώρας από τον Οθωμανικό ζυγό. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα το 1834, μεταφέρθηκε και η έδρα του Μουσείου. Οι αρχαιότητες στεγάστηκαν σε διάφορα κτίρια και μνημεία.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Η Κυκλαδική Συλλογή, μέρος της Συλλογής Προϊστορικών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, προσφέρει μια αντιπροσωπευτική εικόνα του πολιτισμού που άκμασε στα νησιά των Κυκλάδων κατά την Εποχή του Χαλκού (3η-2η χιλιετία π.Χ.)

Από τότε η αρχαιολογική συλλογή εκτέθηκε σε διάφορα μέρη, μέχρι το 1858, όταν προκηρύχθηκε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την τοποθεσία και το σχέδιο του μουσείου. Η τοποθεσία που βρίσκεται τώρα το μουσείο δωρήθηκε από την Ελένη Τοσίτσα και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1866 και ολοκληρώθηκε το 1889, χρησιμοποιώντας κονδύλια από την ελληνική κυβέρνηση, την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρία, την κοινότητα των Μυκηνών, καθώς και από τη χορηγία των Δημήτρη και Νικολάου Μπερναρδάκη από την Αγία Πετρούπολη.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
 Κυλινδρικό σκεύος, πιθανότατα βάση αγγείου, με μια από τις αρχαιότερες παραστάσεις ψαράδων που σώζονται από τις Κυκλάδες. Είναι τροχήλατο και διακοσμείται με την αμαυρόχρωμη τεχνική, δηλαδή με θαμπό κοκκινωπό χρώμα επάνω σε ανοιχτόχρωμη θαμπή επιφάνεια.

Το νεοκλασικό σχέδιο του μουσείου, που υλοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Λούντβιχ Λάνγκε (Ludwig Lange) και αργότερα τροποποιήθηκε από τους Παναγή Κάλκο, Αρμόδιο Βλάχο και Ερνέστο Τσίλλερ, έρχεται σε πλήρη συμφωνία με τα εκθέματα που περιέχει.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Σφαιρικό αγγείο (Νεολιθική Συλλογή). Το αγγείο είναι μοναδικό σε σχήμα και διακόσμηση και αποτελεί το τελειότερο δείγμα του ρυθμού της πολύχρωμης κεραμικής, που κυριαρχεί στη Νεότερη Νεολιθική περίοδο. Είναι χειροποίητο, με σφαιρικό σώμα, κοντό λαιμό, στενό στόμιο και επίπεδη βάση και έχει δύο κατακόρυφες λαβές στο κέντρο του σώματός του.

Η αρχική ονομασία του μουσείου ήταν Το Κεντρικόν Αρχαιολογικόν Μουσείον και, αρχικά, με διάταγμα του βασιλιά Όθωνα στεγάστηκε στο Ναό του Ηφαίστου, μέχρι το 1874.  Έλαβε τη σημερινή του ονομασία το 1881 από τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη. Το 1889, το Μουσείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, παρουσιάζοντας τις μόνιμες Εκθέσεις του, που αποτελούνταν τότε από τμήματα της σημερινής Συλλογής Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και της Συλλογής Γλυπτών.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Μυκηναϊκή Συλλογή. Το μεγαλύτερο μέρος της Συλλογής Προϊστορικών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου αποτελούν τα ευρήματα που χρονολογούνται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, περίοδο του λαμπρού μυκηναϊκού πολιτισμού.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα το Μουσείο εμπλουτίστηκε με πολλές αρχαιότητες που προέρχονταν από ανασκαφικές έρευνες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Οι πιο σημαντικές επεκτάσεις του ήταν η κατασκευή μιας νέας ανατολικής πτέρυγας στις αρχές του 20ού αιώνα, βασισμένη σε σχέδια του Αναστάσιου Μεταξά και η δημιουργία διώροφου κτηρίου, σχεδιασμένου από τον Γεώργιο Νομικό τα έτη 1932 - 1939. Κατά την περίοδο παράδοσης της επέκτασης του Μουσείου κηρύχτηκε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Η νεκρική προσωπίδα ανδρικής μορφής, γνωστή ως προσωπίδα ''του Αγαμέμνονα'', είναι, ίσως, το διασημότερο από τα ευρήματα του Schliemann στους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών. Φαίνεται ότι προοριζόταν για άνδρα ηγεμόνα.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, για την αντιμετώπιση των κινδύνων του πολέμου και με βάση τον ισχύοντα γενικό σχεδιασμό, οι αρχαιότητες του Εθνικού Μουσείου και άλλων Μουσείων της χώρας εγκιβωτίστηκαν και καταχώθηκαν σε σκάμματα στα υπόγεια των Μουσείων και αλλού. Οι ενέργειες αυτές οδήγησαν στην αποτελεσματική προστασία και διαφύλαξη των αρχαιοτήτων από καταστροφές και διαρπαγές. Κατά την περίοδο κατοχής της Ελλάδας (1941-1945) από τα γερμανικά στρατεύματα, το Μουσείο επιτάχθηκε και στις άδειες από αρχαιότητες αίθουσές του εγκαταστάθηκαν διάφορες υπηρεσίες.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Εγχειρίδιο με σκηνές κυνηγιού. Αριστούργημα της μυκηναϊκής τέχνης, που ξεχωρίζει για την περίφημη τεχνική διακόσμησής του, γνωστή ως «ζωγραφική με μέταλλο». Ο σχηματισμός των παραστάσεων γίνεται με μια μοναδική τεχνική: μικρά ελάσματα από χρυσό, ασήμι και χαλκό στερεώνονται με νιέλλο, ένα είδος σμάλτου, που δημιουργείται με την ένωση διαφόρων μετάλλων. Το νιέλλο τοποθετείται σε σκόνη και, όταν θερμαίνεται, λιώνει και σταθεροποιεί τα ελάσματα.


Με τη λήξη του πολέμου ξεκίνησαν οι επισκευαστικές εργασίες στο κτίριο του Μουσείου, το οποίο λειτούργησε ξανά από το 1947. Η νότια πτέρυγα του μουσείου στεγάζει το Επιγραφικό Μουσείο, που διαθέτει την πλουσιότερη συλλογή επιγραφών παγκοσμίως. Το μουσείο αυτό δημιουργήθηκε κατά τα έτη 1953 - 1960 με σχέδια του αρχιτέκτονα Περικλή Καραντινού. Το 1962, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο απέκτησε πέντε νέες αίθουσες.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Μεγάλος τροχήλατος κρατήρας, εξαιρετικό δείγμα του μυκηναϊκού εικονιστικού ρυθμού, που παρέχει πληροφορίες για τον οπλισμό και την ενδυμασία των πολεμιστών κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Κατά τα έτη 2002 έως 2004 πραγματοποιήθηκαν εργασίες ανακαίνισης όλων των Εκθεσιακών χώρων του Μουσείου, διάστημα κατά τον οποίο παρέμεινε εντελώς κλειστό. Αυτή η ανακαίνιση περιελάμβανε την αισθητική και τεχνική αναβάθμιση του κτηρίου, την εγκατάσταση σύγχρονου κλιματισμού, καθώς και αναδιοργάνωση των συλλογών και επιδιόρθωση των ζημιών από το σεισμό του 1999.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Σύμπλεγμα Αφροδίτης, Πάνα και Έρωτα. Από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές απεικονίσεις της θεάς Aφροδίτης, που πολιορκείται από τον τραγοπόδαρο Πάνα. Το σύμπλεγμα σώζεται μαζί με την τετράγωνη βάση του, που φέρει αφιερωματική επιγραφή. Επιδιορθωμένο σε ορισμένα τμήματα (δεξιός πήχης και κεφάλι της Αφροδίτης, πόδια και αριστερό χέρι του Έρωτα, κέρατα και δεξιό πόδι του Πανός, καθώς και μερικά δάχτυλα της Αφροδίτης που έχουν αποκατασταθεί με γύψο).
 

Με την αποχώρηση του Νομισματικού Μουσείου και την εγκατάστασή του στο Ιλίου Μέλαθρον, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο επεκτάθηκε. Από το 2004 μέχρι το 2009 άνοιξαν στο κοινό οι ανανεωμένες μόνιμες Εκθέσεις του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου: η Συλλογή Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και η Συλλογή Γλυπτών το 2004, η Συλλογή Αγγείων και η Συλλογή Χαλκών το 2005, η Συλλογή Σταθάτου και η Αιγυπτιακή Συλλογή το 2008, η Κυπριακή Συλλογή, η Συλλογή Πήλινων Ειδωλίων, η Συλλογή Βλαστού – Σερπιέρι, η Συλλογή Χρυσών Κοσμημάτων και Αργυρών Σκευών και η Συλλογή Γυάλινων Σκευών το 2009.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Ο "τζόκεϋ" του Αρτεμισίου είναι το μεγαλοπρεπέστερο χυτό άγαλμα αλόγου με αναβάτη, που σώζεται από την ελληνική αρχαιότητα. Ανασύρθηκε σε κομμάτια από αρχαίο ναυάγιο και έχει συμπληρωθεί στην ουρά και στο κέντρο του κορμού. Το άλογο αποδίδεται σε έντονο καλπασμό τη στιγμή του αγώνα. Στο δεξιό μηρό του υπάρχει εγχάρακτη μορφή Νίκης, που κρατάει στεφάνι στα ανυψωμένα χέρια της, σφράγισμα σύνηθες σε καθαρόαιμα άλογα στην αρχαιότητα.

Με την ολοκλήρωση της ανακαίνισής του, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παρουσιάζει πλέον στο κοινό αρχαιότητες, που καλύπτουν την περίοδο από την 6η χιλιετία π.Χ. μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Προέρχονται από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Ιταλία και άλλες περιοχές και αποτελούν ένα πανόραμα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, των πολιτιστικών του επιτευγμάτων, καθώς και των επαφών του στην ανατολική Μεσόγειο.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Οι φάσεις δημιουργίας μεγάλων χυτών έργων με τη μέθοδο του "χαμένου κεριού" από αριστερά προς τα δεξιά : Α. Επάνω σε σιδερένιο σκελετό κατασκεύαζαν με επάλληλες στρώσεις τον πήλινο πυρήνα του έργου μόνο με τα γενικά χαρακτηριστικά του. Β. Επάνω στον πήλινο πυρήνα τοποθετούσαν στρώμα κεριού όπου δούλευαν τις λεπτομέρειες του έργου μέχρι την τελική του μορφή. Γ. Ανέστρεφαν το πρόπλασμα και κατασκεύαζαν αγωγούς από κερί για τη ροή του μετάλλου που κατέληγαν σε χοάνη και άλλους για την απομάκρυνση του αέρα. Περιέβαλλαν το πρόπλασμα με πηλό και με τη βοήθεια λεπτών μεταλλικών ράβδων συγκρατούσαν τα μέρη στη θέση τους. Δ. Τοποθετούσαν την κατασκευή στον κλίβανο σε θερμοκρασία άνω των 1084 βαθμών Κελσίου. Ψηνόταν ο πηλός και έλιωνε το κερί αφήνοντας ανάμεσα στον πήλινο πυρήνα και το εξωτερικό στρώμα πηλού κενό, το οποίο καταλάμβανε το υγρό μέταλλο που έχυναν τα σωληνάκια.
 


Από τη δεκαετία 1980 μέχρι σήμερα, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο πραγματοποιεί θεματικές ή διαχρονικές περιοδικές εκθέσεις, με πολλά και ενδιαφέροντα θέματα. Ένας αριθμός από τις αρχαιότητες των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου ταξιδεύουν ως βραχύχρονα δάνεια σε Μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Από τα τέλη του 20ού αιώνα, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, εκτός από την δική του πολύπτυχη, πολιτιστική και εκπαιδευτική, δραστηριότητα, συμμετέχει σε πλήθος εκθεσιακών προγραμμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Δίας ή Ποσειδώνας του Αρτεμισίου. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα, αλλά και από τα λιγοστά πρωτότυπα χάλκινα αγάλματα της κλασικής περιόδου. Είναι έργο χυτό, με υπερφυσικό μέγεθος και απεικονίζει το Δία ή τον Ποσειδώνα. Ο θεός παριστάνεται όρθιος, γυμνός, σε ευρύ διασκελισμό. Παρά την αυστηρότητα της μορφής, η κίνηση είναι έντονη και η απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών ιδιαίτερα επιτυχής. Προηγήθηκε η εύρεση του αριστερού χεριού το 1926 από εκείνη του υπόλοιπου αγάλματος το 1928.

Την ιστορία μας και το παρελθόν μας δεν τα επιλέγουμε. Γεννιόμαστε μαζί τους. Μαθαίνουμε όμως και εμπνεόμαστε από αυτά για να πορευθούμε στο παρόν και το μέλλον. Τα εκθέματα του μουσείου δεν είναι λόγοι κομπασμού και υπερηφάνειας, αλλά αποτελούν ευθύνη και "πυξίδα" για την περαιτέρω πορεία μας.

Βλέποντας αυτόν τον πλούτο δημιουργίας, τεχνογνωσίας και καλαισθησίας συνειδητοποιούμε πως η Ελλάδα μας είναι γεμάτη φως.

Ας μη μένουμε στο σκοτάδι.

 

Ωράριο λειτουργίας :

Από 1η Νοεμβρίου έως 28η Φεβρουαρίου, Δευτέρα: 13:00 – 20:00, Τρίτη – Κυριακή: 08:30 – 15:30 

Από 1η Μαρτίου έως 31η Μαρτίου, Τρίτη : 13:00 – 20:00, Τετάρτη – Δευτέρα: 08:30 – 16:00

Από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου, Τρίτη: 13:00 – 20:00, Τετάρτη – Δευτέρα: 08:00 – 20:00.

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παραμένει κλειστό: 25-26 Δεκεμβρίου, 1 Ιανουαρίου, 25 Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα, 1 Μαΐου.

Γενική είσοδος: 10€ (Από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου) / 5€ (Από 1η Νοεμβρίου έως 31η Μαρτίου)

Ενιαίο Εισιτήριο διάρκειας τριών ημερών: Ολόκληρο: 15€, Μειωμένο: 8€
Ισχύει για: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Επιγραφικό Μουσείο, Νομισματικό Μουσείο και Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

 

Πληροφορίες κειμένου και φωτογραφιών (με σύνθεση ή αυτούσια χρήση αποσπασμάτων) :
Επίσημος ιστότοπος Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Wikipedia

 

Οι φωτογραφίες του κειμένου και του λευκώματος από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Πράσσου.

 

Νίκος Πράσσος

Νίκος Πράσσος

Μου είπε η σύζυγος "τα γράφεις που τα γράφεις δεν τα ανεβάζεις και σε καμιά ιστοσελίδα;" Όπερ και εγένετο.  Η τέχνη ισορροπεί τον τεχνοκρατισμό της Πληροφορικής, που σπουδάσαμε και διδάσκουμε. Συναίσθημα και ορθολογισμός ακροβατούν σε ένα ταξίδι με κοινό παρoνομαστή τη γνώση, επαναπλαισιώνοντας τις υπάρξεις μας μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, μένοντας συνάμα τόσο ίδιος, όπως και οι άνθρωποί του.