Επιθεωρητής

Επιθεωρητής
17.11.2019
Επιθεωρητής

"Μην κατηγορείς τον καθρέφτη για το φθαρμένο σου πρόσωπο"

O Επιθεωρητής του Νikolai Gogol παραμένει επίκαιρος, δείγμα ενός αριστουργηματικού κειμένου. Γραμμένο πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα, αποτελεί μοναδική καυστική σάτιρα της ρωσικής κοινωνίας της περιόδου, διακωμωδώντας τη διαφθορά, την ηθική παρακμή και τη γραφειοκρατία της εποχής, χωρίς να εστιάζει στα κοινωνικοπολιτικά αίτια ψάχνοντας για άλλοθι, παρά στρέφεται στον ίδιο τον άνθρωπο και τις ευθύνες του.  Αναμενόμενα, το έργο του Γκόγκολ προκάλεσε αντιδράσεις, μιας και πίσω από την υπερβολή του χιούμορ και τις κωμικές παρεξηγήσεις και καταστάσεις, "κρύβει" τα διαχρονικά πάθη, τη ματαιοδοξία, την απληστία και τις αδυναμίες του ίδιου του ανθρώπου, "αμαρτίες" που βασάνιζαν τον δημιουργό, με τον "Επιθεωρητή" να αποτελεί τη "λύτρωσή" του. 

Επιθεωρητής

Η παράσταση "πατάει στα χνάρια" του αυθεντικού, ακολουθώντας τα βασικά σημεία της υπόθεσής του. Μία μικρή επαρχιακή πόλη με το σύνολο των κατοίκων της "βουτηγμένο" στη διαφθορά (κατά το γνωστό μας "μαζί τα φάγαμε") μαθαίνει πως επίκειται η ανεπίσημη άφιξη ενός επιθεωρητή, που έχει ήδη επισκεφτεί και ελέγξει τις γειτονικές περιοχές. Μέσα στον πανικό που δημιουργείται, ο άσημος, φαλιρισμένος και ανεπρόκοπος νεαρός από την Αγία Πετρούπολη, Khlestakov ( Πάνος Παπαδόπουλος ), αντιμετωπίζεται ως ο πολυαναμενόμενος επισκέπτης, με τον Έπαρχο της περιοχής Anton Antonovich ( Θανάσης Ζερίτης ), τη σύζυγο Anna Andreyevna ( Μαρία Διακοπαναγιώτου ) και την κόρη του Marya Antonovna ( Μαρία Πετεβή ) να υποδέχονται τον ίδιο και τον υπηρέτη του Osip ( Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος ) μετά βαΐων και κλάδων. Ο Khlestakov εκμεταλλεύεται την παρεξήγηση υποδυόμενος το ρόλο που του έχουν από λάθος προσάψει και οι γύρω του γελοιοποιούνται όλο και πιο πολύ ικανοποιώντας τις παράλογες απαιτήσεις του.

Επιθεωρητής

Κάπου σε αυτό το σημείο σταματάνε οι ομοιότητες με το πρωτότυπο, μιας και, έχοντας ως αφετηρία τον Gogol και τους βασικούς σεναριακούς άξονες του έργου του, ο Γιώργος Παπαγεωργίου και οι συνεργάτες του στήνουν τη δικιά τους εκδοχή, περιορίζοντας τους χαρακτήρες στους προαναφερθέντες πέντε κύριους ρόλους, με τις όποιες αλλαγές και αφαιρέσεις αυτό συνεπάγεται και για το ίδιο το κείμενο. 

Ο ρυθμός είναι στο μεγαλύτερο μέρος καταιγιστικός, οι εναλλαγές φρενήρεις, με έντονα χιουμοριστική διάθεση που σε σημεία υπερκαλύπτει το σατιρικό πνεύμα του Gogol, αφήνοντας περισσότερο την εντύπωση του αυτοσχεδιασμού και του πειραματισμού, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Παράλληλα, η ευφάνταστη χρήση διαφόρων αντικειμένων (μίας βούρτσας για παράδειγμα ως τηλεφώνου), τα κουστούμια και το μακιγιάζ των ηθοποιών βοηθούν στη δημιουργία της εύθυμης και ιδιαίτερης ατμόσφαιρας, μένοντας στην εικόνα και τον εντυπωσιασμό, χωρίς να έχουν την ίδια λειτουργική χρησιμότητα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην περίπτωση του Αρίστου, που επίσης σκηνοθετεί ο Γιώργος Παπαγεωργίου.

Επιθεωρητής

Μπορεί, λοιπόν, οι χιουμοριστικές προσθήκες να μη μας φάνηκαν όσο αστείες θα περίμεναν οι δημιουργοί τους, οι ερμηνείες από την άλλη πλευρά είναι εξαιρετικές, γεμάτες ενέργεια, ένταση και φρεσκάδα. Δημιουργική αξιοποίηση του περιορισμένου σχετικά χώρου, ατμοσφαιρικός φωτισμός, ζωντανή μουσική που αλληλεπιδρά με τους πρωταγωνιστές με έξυπνο τρόπο, ηχητικά εφέ επί σκηνής που προκαλούν τη φαντασία του θεατή, μπορεί ναι μεν να μας θυμίζουν τις εποχές που περιμέναμε να δούμε το επόμενο μαγικό του ταχυδακτυλουργού σε ένα καλοστημένο οπτικοακουστικό show, αλλά, στο τέλος, πετυχαίνουν το απρόσμενο.

Πλησιάζοντας προς το κλείσιμο, το κλίμα της παράστασης αλλάζει. Ο μονόλογος του "επιθεωρητή" για την Αγία Πετρούπολη, "λιμάνι" στις τρικυμίες και "όαση" ελπίδας στην έρημο της ζωής του, υπό το φως που λούζει το κορμί του και η εξαιρετική αλλαγή στην τελευταία σκηνή με τα μέλη της οικογένειας να μένουν ακόμη στα απατηλά τους όνειρα και στην πλάνη της πλουσιοπάροχης ζωής, που περιμένουν "τυφλωμένα" να τους βγάλουν από το κενό της ανυπαρξίας τους.

Τα παραπάνω έρχονται να μας θυμίσουν τη συναισθηματική μεταστροφή του αυθεντικού, όταν και, ύστερα από τις απανωτές κωμικές καταστάσεις διαφθοράς και γραφειοκρατίας, φτάνει η σιωπή των πρωταγωνιστών του Gogol στο φινάλε για να κάνει τον θεατή να αναλογιστεί την πικρή αλήθεια πίσω από το γέλιο που προηγήθηκε, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με τις δικές του ενοχές, με τις δικές του ευθύνες και τα δικά του λάθη. Παρά τις διαφοροποιήσεις, παρατηρείται, λοιπόν, πως πέρα από τον κορμό της υπόθεσης ακολουθήθηκε μία παράλληλη διαδρομή και στην εναλλαγή των συναισθημάτων και της ατμόσφαιρας, που συνειρμικά μας θύμισε το πρωτότυπο.

Επιθεωρητής

Αν μας μείνει η συγκεκριμένη εκδοχή θα είναι λιγότερο για τις αλλαγές στο κείμενο, τους αυτοσχεδιασμούς και τις διαφοροποιήσεις στην εικόνα της και περισσότερο για τις μεταθεατρικές τεχνικές που ενσωματώνονται σε αυτή. Το σκηνικό παραπέμπει στο μεγαλύτερο κομμάτι του έργου σε καμαρίνι με τους ηθοποιούς να μακιγιάρονται στα μπουντουάρ του πριν ακόμη να ξεκινήσει η παράσταση, να αλλάζουν κουστούμια κατά τη διάρκειά της, να κάνουν αναφορές στους ρόλους τους σε πραγματικό χρόνο φέρνοντας το θέατρο μέσα στο θέατρο και θυμίζοντάς μας πως πίσω από την υπερβολή της σάτιρας, καθώς και από τα θεατρικά "παράδοξα" που αγγίζουν τα όρια του παραλόγου, βρίσκονται άνθρωποι σε ρόλους, όπως και εμείς οι ίδιοι, με τα είδωλά μας στους καθρέφτες του σκηνικού να αντικαθιστούν κατά ένα τρόπο τα πρόσωπα της επαρχιακής πόλης του αυθεντικού που έχουν παραληφθεί.  

Επιθεωρητής

Πρωτότυπη σκηνοθετική ματιά σε ένα κλασικό έργο με ερμηνείες που την υποστηρίζουν με συνέπεια, με το μεγαλύτερο μειονέκτημά της στην περίπτωση της χώρας μας να έγκειται στο ότι πλέον φαντάζει "ξεπερασμένη", όχι τόσο γιατί την έχουμε ξαναδεί, απόρροια της επιτυχίας της και της κατ' εξακολούθηση αντιγραφής που τη συνοδεύει, όσο γιατί η πραγματικότητα της Ελλάδας υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη της αυθεντικής σάτιρας, που τόλμησε να δείξει με το δάχτυλο τους "βασιλιάδες" της εποχής της αναφωνώντας μέσα από το γέλιο - την "κερκόπορτα" για τις πιο τολμηρές αλήθειες - και τη σιωπή της -τη στιγμή της αριστουργηματικής, χωρίς λέξεις, αποκάλυψης της αλήθειας- πως "είναι γυμνοί". 

Το ζήτημα στην Ελλάδα του σήμερα είναι πως το γνωρίζουμε και πολύ απλά αδιαφορούμε. Ίσως αυτή η συνειδητοποίηση να δικαιολογεί ακόμη περισσότερο και την προσπάθεια διαφοροποίησης της ομάδας του Γιώργου Παπαγεωργίου, που αν και δε "δένει" στο βαθμό που θα θέλαμε, ισορροπώντας καλύτερα ανάμεσα στα κωμικοτραγικά της στοιχεία, τουλάχιστον, δείχνει μία διάθεση αυτοσαρκασμού έχοντας γνώση της πραγματικότητάς μας.

Επιθεωρητής

 Πρωτότυπο κείμενο: Nikolai Gogol / Διασκευή / Δραματουργική Επεξεργασία: Πάνος Παπαδόπουλος, Γιώργος Παπαγεωργίου

Παίζουν: Μαρία Διακοπαναγιώτου, Θανάσης Ζερίτης, Πάνος Παπαδόπουλος, Μαρία Πετεβή, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος / Μουσικός επί σκηνής: Γιάννης Λατουσάκης

 Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαγεωργίου

 Θέατρο: Tempus Verum-Εν Αθήναις

Διάρκεια: 80' (χωρίς διάλειμμα)

Δευτέρα - Τρίτη στις 21:00 

Τιμές Εισιτηρίων: Κανονικό 15€ / Φοιτητές, Πολύτεκνοι, 65+, Άνεργοι  12€ 

Για περισσότερες πληροφορίες : Επιθεωρητής

 

Νίκος Πράσσος

Νίκος Πράσσος

Μου είπε η σύζυγος "τα γράφεις που τα γράφεις δεν τα ανεβάζεις και σε καμιά ιστοσελίδα;" Όπερ και εγένετο.  Η τέχνη ισορροπεί τον τεχνοκρατισμό της Πληροφορικής, που σπουδάσαμε και διδάσκουμε. Συναίσθημα και ορθολογισμός ακροβατούν σε ένα ταξίδι με κοινό παρoνομαστή τη γνώση, επαναπλαισιώνοντας τις υπάρξεις μας μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, μένοντας συνάμα τόσο ίδιος, όπως και οι άνθρωποί του.