Ανθρώπινα συντρίμμια
Η τέχνη μπορεί να προσδιορίσει τη σχέση μας με την πραγματικότητα, κάνοντάς μας να δούμε τα πράγματα από διαφορετικό πρίσμα. Kάποιες φορές, όμως, αυτό το πρίσμα μπορεί να ειδωθεί και αντίστροφα, με τις εμπειρίες της ζωής να είναι ικανές να διαφοροποιήσουν το πώς αντιλαμβανόμαστε μία καλλιτεχνική δημιουργία.
H πρώτη μας εντύπωση από την ταινία, όταν την είδαμε προ μηνών, υπήρξε ανάμεικτη. Εξαιρετική παραγωγή, με εξωπραγματικά χρώματα και δύο συγκλονιστικές πρωτοεμφανιζόμενες ηθοποιούς, τις Viktoria Miroshnichenko (Iya) και Vasilisa Perelygina (Masha), σε ένα ιδιαίτερο θέμα, παρουσιάζοντας τα τραύματα που άφησε το κατεστραμμένο Leningrad στους υπερασπιστές του, λίγο μετά τη λήξη της πολιορκίας των 900 ημερών. Η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι η ιστορία παρουσιάζεται από την πλευρά των γυναικών, οι οποίες συμμετείχαν ενεργά στον πόλεμο, χωρίς να έχουν παθητικό ρόλο, όπως συνηθίζεται κατά κόρον στα έργα του είδους.
Είναι απορίας άξιο το πώς ο σκηνοθέτης Kantemir Balagov, στη δεύτερη μόλις μεγάλου μήκους ταινία του (μετά το Closeness / Οι δικοί μου Άνθρωποι του 2017) και παρά το νεαρό της ηλικίας του (29 ετών), καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έργο τέτοιας υψηλής αισθητικής και λεπτομέρειας, τόσο στο τεχνικό του μέρος, όσο και στην αποπνικτική του ατμόσφαιρα.
Σκηνές που σοκάρουν και κάνουν τον θεατή να νιώθει άβολα, μακρόσυρτα πλάνα και προσεγμένη χρήση του ήχου, που μεταδίδουν την απόγνωση και την ανησυχία, ιδιοφυής χρήση μίας παλέτας έντονων χρωμάτων (κόκκινο και ώχρα για το τραύμα και τη φθορά και πράσινο για την ελπίδα), η οποία, παραδόξως, καταφέρνει να αποδώσει τις πιο "μαύρες" ανθρώπινες στιγμές με τη φωτογραφία της Kseniya Sereda να προσδίδει μοναδικό χαρακτήρα στην ταινία.
Και, όμως, το Beanpole υπήρξε από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις που μας μάγεψε αισθητικά, χωρίς να μπορέσουμε να το αγαπήσουμε, απόρροια και της πετυχημένης απόδοσης της "αδεξιότητας" των πρωταγωνιστριών (στην οποία αναφέρεται μεταφορικά και ο τίτλος, έννοια που χάνεται από την κυριολεκτική μετάφραση, η οποία ταυτίζεται, ατυχώς, με το ύψος της Viktoria) στο να βρουν τα "πατήματά" τους σε έναν πόλεμο που ακόμη συνεχίζεται μέσα τους. Η αδυναμία των ανθρώπων να εκφραστούν και να δεθούν συναισθηματικά (που εκφράζεται και ως προσωπική τους αγωνία) με την ψυχρότητα και το κενό που αποπνέει, οδηγεί και σε αποστασιοποίηση του θεατή, που παραμένει αποσβολωμένος, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει. Για αυτό και επιλέξαμε να αποστασιοποιηθούμε και εμείς με τη σειρά μας, αμφιταλαντευόμενοι ως προς τον τρόπο προσέγγισης.
Δύο πράγματα συνέβησαν στο μεσοδιάστημα. Το ένα πως είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε αποσπασματικά το βιβλίο The Unwomanly Face of War της Svetlana Alexievich, βραβευμένης με το Νobel λογοτεχνίας το 2015, το οποίο συγκλονίζει μέσα από την καταγραφή δεκάδων αληθινών μαρτυριών γυναικών που πολέμησαν στο Leningrad και επιβίωσαν, σε μία έρευνα που διήρκεσε περισσότερο από 7 χρόνια, με τις περιγραφές για τα όσα ακολούθησαν μετά την πολιορκία να ξεπερνούν κατά πολύ τα όσα διαδραματίζονται στην ταινία. Ιστορίες με τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες να είναι εμφανή, όπως και ο πόνος που παρέμενε δεκαετίες αργότερα, μαζί με την ανάμνηση του τρόμου και της κόλασης, μίας πραγματικότητας που φαντάζει τόσο μακρινή και ξένη για την μέχρι προ ημερών δικιά μας καθημερινότητα. Ανάμεσα στις σκηνές αγριότητας διακρίνονται και στιγμές ευαισθησίας, θυμίζοντας τον αγώνα των πρωταγωνιστριών της ταινίας στο να ξαναβρούν την ανθρωπιά τους για να μπορέσουν να ανασάνουν στο ασφυκτικό τους περιβάλλον.
Το δεύτερο αφορά την απότομη αλλαγή των τελευταίων ημερών στη δικιά μας πραγματικότητα, στην οποία και προαναφερθήκαμε. Η ανατροπή των συνηθειών μας, η ανασφάλεια, ο φόβος, ο "πόλεμος" απέναντι στον αόρατο εχθρό με τη συνειδητοποίηση της θνητότητάς μας και της ανάγκης για αναθεώρηση των προσωπικών μας προτεραιοτήτων, θύμισαν συνειρμικά κάποια από τα συναισθήματα που βιώσαμε βλέποντας την ταινία, επανεκτιμώντας την αξία της, μέσα από τις πιο πρόσφατες εμπειρίες μας.
Το οξύμωρο πως, από ένα έργο που χαρακτηρίζεται για την ψυχρότητα και τη σκληρότητά του, θυμόμαστε περισσότερο την εικόνα ενός πράσινου φουστανιού να γυρίζει σαν σβούρα, γεμάτο ευτυχία, απόδειξη πως η ομορφιά της ζωής είναι εκείνη που μένει.
Έστω και με αυτά τα απλά, τα μικρά, που μόνο αυτονόητα δεν είναι.
Ένα Ψηλό Κορίτσι (2019) / Είδος : Δραματική / Σκηνοθεσία: Kantemir Balagov / Διάρκεια: 130'
Το Trailer της ταινίας.
Για περισσότερες πληροφορίες: Beanpole
