Τολμηρό και Ασυμβίβαστο
Η σύγχρονη ελληνική ιστορία έχει τα δικά της "κενά". Οι πληγές του Εμφυλίου, που ακολούθησε με τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου, οδήγησαν στην "αποσιώπηση" γεγονότων και προσώπων της περιόδου, τόσο στα όσα διδάσκονται οι μαθητές της χώρας, όσο και σε σχετικές έρευνες, που απουσίαζαν για αρκετές δεκαετίες. Και αν η λήθη ορισμένες φορές μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα (αρκεί να έπεται της συγχώρεσης) στην Ελλάδα παρατηρείται μία αδυναμία ουσιαστικής αναφοράς στα γεγονότα της περιόδου στα ελληνικά σχολεία και την ελληνική κοινωνία, 70 και πλέον χρόνια αργότερα, ένδειξη πως τα "τραύματα" δεν έχουν ακόμη επουλωθεί και τα αντικρουόμενα συμφέροντα συνεχίζουν να υφίστανται, έστω και με άλλες μορφές.
Από τις μεγαλύτερες αποδείξεις των παραπάνω ο διχασμός που, ακόμη και στις μέρες μας, προκαλεί ο Θανάσης Κλάρας, γνωστότερος με το ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης, ηγετική φυσιογνωμία κατά την περίοδο της Κατοχής, για την οποία οι απόψεις διίστανται. Άλλοι θα μιλήσουν με σεβασμό για το πρόσωπο που οργάνωσε την Αντίσταση στα χρόνια της Κατοχής, υπηρετώντας πιστά το κόμμα του ΚΚΕ και την ιδεολογία του με χαρακτηριστικά χαρισματικού ηγέτη και άλλοι θα το κατηγορήσουν για τον αυταρχικό χαρακτήρα και τη βίαιη συμπεριφορά, αμφισβητώντας τα κίνητρά του. Το ενδιαφέρον σε αυτό το σημείο είναι πως το ίδιο αντικρουόμενες απόψεις συναντάει κανείς ανάμεσα και στους ιστορικούς, με τον Χανδρινό, ενδεικτικά, να διαπιστώνει πως, μετά από τόσα χρόνια, δεν έχει γραφτεί μια επιστημονική βιογραφία για τον Βελουχιώτη που να ξεκαθαρίζει την χαρισματική και αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του . Το μόνο σίγουρο είναι πως κανείς δε μπορεί να μείνει ουδέτερος απέναντί του, στοιχείο που αναδεικνύει και το βαθμό επίδρασής του.
Η Σοφία Αδαμίδου τολμά να ασχοληθεί με αυτό το ευαίσθητο θέμα παρουσιάζοντας τον "δικό της" Άρη και δημιουργώντας ένα θεατρικό έργο το οποίο "αγγίζει" την ιστορία, δείχνοντας τη δική του αλήθεια. Μέσα από ένα θεατρικό μονόλογο μιάμισης ώρας, παρατίθενται σημαντικές ιστορικές στιγμές του προσώπου, από την ένταξή του στο ΚΚΕ και τη στρατιωτική του θητεία, μέχρι τα βασανιστήρια για τα πολιτικά του φρονήματα και τη δήλωση μετανοίας, για να φτάσουμε στο αντάρτικο της Κατοχής, την οργάνωση του ΕΛΑΣ, την ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου, τη Συμφωνία της Βάρκιζας και το τραγικό τέλος του συναγωνιστή Τζαβέλλα και του ίδιου. Το κείμενο περιέχει αναφορές από ιστορικά ντοκουμέντα, συνδυάζοντας την ιστορική πραγματικότητα με τη θεατρική δραματοποίηση.
Πρωταγωνιστής του εγχειρήματος ο Τάσος Σωτηράκης σε μία καθηλωτική ερμηνεία, ενσαρκώνει τον Άρη επί σκηνής με τρόπο που παραπέμπει περισσότερο σε αντιήρωα και τραγική φιγούρα, εγκλωβισμένη στα δικά της πιστεύω, που έρχονται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα κομμάτων και αντίπαλων ιδεολογιών. Μία από τις σπάνιες περιπτώσεις απόλυτης ταύτισης ρόλου, που ενισχύεται και από τα κοινά φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά ηθοποιού και ιστορικού προσώπου, αλλά και από το ίδιο το κείμενο, που, σε σημεία, παραπέμπει περισσότερο σε ψυχογράφημα, υπερβαίνοντας την αναφορά στα ίδια τα γεγονότα.
Εξαιρετική η σκηνοθεσία του Βασίλη Μπισμπίκη, ισορροπεί περίτεχνα ανάμεσα στον άνθρωπο Βελουχιώτη και την ιστορία. Μαζί με την ομάδα του Cartel δημιουργούν ένα λιτό και λειτουργικό σκηνικό, ανοίγοντας το "χρονοντούλαπο" της ιστορίας για να φανούν τα πάθη και τα λάθη του παρελθόντος στο σήμερα. Η εισαγωγή της παράστασης, με το βίντεο του Άρη να περπατά στους δρόμους της Αθήνας πριν να περάσει δια ζώσης στη σκηνή, "γέφυρα" που έρχεται να ολοκληρωθεί με την ανατροπή στο κλείσιμο, που αποκαλύπτει την αλήθεια του έργου, που δεν είναι άλλη από εκείνη των ίδιων των δημιουργών για τον Άρη Βελουχιώτη και το "αποτύπωμά του" στις μέρες μας. Σε αυτό το πνεύμα, απόλυτα ταιριαστή και η επιλογή της μουσικής των Villagers of Ioannina City. Στο ενδιάμεσο, αναφορές που αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα προσώπου και παράστασης, με τον Άρη να κατηγορεί εκείνους που καπηλεύονται ιδεολογικά τη θρησκεία και το έθνος προς ιδίον όφελος και να το κάνει χωρίς ίχνος λαϊκισμού, μιας και, αποδεδειγμένα, το μεγαλύτερο αντιστασιακό κίνημα την περίοδο της Κατοχής κατά των Γερμανών, χωρίς καμία σύμπραξη μαζί τους, προήλθε από το ΚΚΕ και όχι από τους "εθνικόφρονες εθνοπατέρες".
Αναζητώντας ψεγάδι, "επιστρέφουμε" από το χώρο του θεάτρου και της τέχνης σε εκείνον της ιστορίας. Δεν αναφέρονται πιο προσωπικές πτυχές της ζωής και του χαρακτήρα του Βελουχιώτη, δίνοντας έμφαση, κυρίως, στις σημαντικές ιστορικές περιόδους της. Δε γίνεται, επίσης, ουσιαστική αναφορά στις βίαιες ενέργειές του κατά την περίοδο της Αντίστασης για τις οποίες και κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους του, εξωραΐζοντας σε ένα βαθμό την εικόνα του, παρά το γεγονός πως δεν ηρωοποιείται στο έργο, αλλά παρουσιάζεται ανθρώπινος, φθαρτός, με τα ελαττώματά του. Είναι ουτοπικό, όμως, να περιμένουμε από ένα έργο να πράξει όσα δεν έχουν κάνει οι ειδικοί της ιστοριογραφίας όλα αυτά τα χρόνια ή να ενσωματώσει κάθε στιγμή και χαρακτηριστικό μίας πολυσχιδούς και αμφιλεγόμενης προσωπικότητας, όπως αυτής του Βελουχιώτη.
Αν η σημασία της λήθης έπεται, τελικά, της συγχώρεσης, ίσως, ο "Άρης" της Αδαμίδου να αποτελεί τη δικιά της συγγνώμη προς το πρόσωπο και, συνάμα, υπενθύμιση του τιμήματος που ο καθένας από εμάς πλήρωσε, πληρώνει και θα πληρώνει για τους μύθους και τις πλάνες των ιδεολογιών μας, που "εγκλωβίζουν" σε αδιέξοδα που λίγοι έχουν το θάρρος και την τόλμη να διαβούν σαν φτάσει η ώρα της κρίσης, καταντώντας για όλους τους υπόλοιπους προσχήματα.
Αυτοί οι λίγοι για κάποιους είναι τρελοί και για κάποιους άλλους ελεύθεροι. Με το ιδιοφυές κλείσιμο οι δημιουργοί αφήνουν σε εμάς τους ίδιους την ευθύνη στην απάντηση του ποιος ήταν τελικά ο Άρης Βελουχιώτης, έχοντας εκείνοι κάνει αυτό που μπορούσαν από τη δικιά τους πλευρά.
Σημειώνουμε πως παρακολουθήσαμε την παράσταση στα πλαίσια της καλοκαιρινής της περιοδείας στη Φορτέτζα του Ρεθύμνου με την επισήμανση προς τους υπεύθυνους του Δήμου πως θα ήταν φρόνιμο είτε να περιορίσουν την ένταση των ηχείων στο γειτονικό θερινό σινεμά είτε να ρυθμίσουν τις ώρες των παραστάσεων με εκείνες των προβολών του κινηματογράφου, ώστε να μη συμπίπτουν.
Κείμενο: Σοφία Αδαμίδου
Σκηνοθεσία: Βασίλης Μπισμπίκης
Στο ρόλο του Άρη ο Τάσος Σωτηράκης.
Διάρκεια: 90'
Γενική Είσοδος: 12 €
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση (επίσημος ιστότοπος στο Cartel): Άρης
Για εισιτήρια για τις παραστάσεις (με τις πόλεις και τα θέατρα) της καλοκαιρινής περιοδείας: Καλοκαίρι 2019.
