Για τους λάτρεις του κλασικού θεάτρου
Ο Αρχιμάστορας Σόλνες είναι ένα από τα γνωστότερα έργα του Henrik Ibsen, έχοντας έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Γραμμένο στα τελευταία χρόνια της ζωής του αναφέρεται στο φόβο του θανάτου, στο άγχος για το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου, στην αγωνία των μεγαλύτερων σε ηλικία για τα νιάτα που έρχονται με φιλοδοξίες και φρέσκιες ιδέες, στο ξελόγιασμα από τις διάφορες "λολίτες", που είχαν σημαδέψει τη ζωή του δημιουργού του.
Ο Σόλνες (Γρηγόρης Βαλτινός) είναι ένας μεσήλικας αρχιτέκτονας, που έχει καταφέρει να καταξιωθεί ως κορυφαίος στη μικρή πόλη της Νορβηγίας, όπου και μένει χρόνια. Υπάλληλοί του είναι το πρώην αφεντικό του Knut Brovik (Μιχάλης Αεράκης) με το γιο του Ragnar Brovik (Αντίνοος Αλμπάνης) και την αρραβωνιστικιά του Kaia Fosli (Κατερίνα Κρέπη). Η εμπειρία της "αλλαγής σκυτάλης" στην εταιρεία προ ετών, όταν και διαδέχτηκε τον Knut στη διοίκηση του γραφείου, κάνει τον Σόλνες διστακτικό στο να στηρίξει τον Ragnar, τον οποίο και θέλει να έχει υπό τον έλεγχό του, φοβούμενος ότι η ιστορία θα επαναληφθεί εις βάρος του αυτή τη φορά. Βρισκόμενος σε θέση εξουσίας καταφέρνει να στρέφει τα γυναικεία βλέμματα στο πρόσωπό του, ξεμυαλίζοντας την Kaia με την οποία διατηρεί παράνομη σχέση, όντας παντρεμένος με την Aline (Κατερίνα Λέχου), που βρίσκεται εγκλωβισμένη στην προ ετών καταστροφική πυρκαγιά που ισοπέδωσε το πατρικό της, μαζί με τα οικογενειακά κειμήλια και τις παιδικές της αναμνήσεις, οδηγώντας την στην κατάρρευση, με συνέπεια τον τραγικό θάνατο των δίδυμων μωρών της.
Ο πρωταγωνιστής έχει τις εμμονές και τις φοβίες του. Αν και είναι πετυχημένος και αναγνωρίσιμος παραμένει ανασφαλής, μιας και μέρος της επιτυχίας του οφείλεται στην τύχη. Απόρροια αυτής της κατάστασης ο φόβος του για τα νιάτα και για τον υφιστάμενό του Ragnar, τον οποίο και συνειδητά υποβιβάζει παρά τις παρακλήσεις του πατέρα του τελευταίου, ακόμη και όταν ο Σόλνες μαθαίνει πως ο για πολλά χρόνια συνεργάτης του είναι ετοιμοθάνατος.
Το έργο ξεκινά δείχνοντάς μας τους χαρακτήρες και τις μεταξύ τους σχέσεις στο αρχιτεκτονικό γραφείο, σκιαγραφώντας τα όσα περιγράφηκαν, για να προχωρήσει σταδιακά βαθύτερα στην ψυχή του Σόλνες, αποκαλύπτοντάς μας τις πιο ενδόμυχες σκέψεις του. Ο ίδιος πιστεύει πως μπορεί να επηρεάσει με το μυαλό τα όσα συμβαίνουν γύρω του, αναφέροντας ως παράδειγμα την επιθυμία που είχε για να εργαστεί η Kaia στο γραφείο του από την πρώτη στιγμή που την είδε, προκειμένου να έχει και τον Ragnar υπό την εποπτεία του, κάτι που η ίδια ζήτησε την επομένη. Είναι τέτοια η μεγαλομανία του Σόλνες που ανάγει τις όποιες καθημερινές συμπτώσεις σε αποτελέσματα της σκέψης και της τύχης του, παρουσιάζοντας ψυχωτικά συμπτώματα, τα οποία επισημαίνει και ο οικογενειακός φίλος και γιατρός Δρ Herdal ( Κώστας Καστανάς ).
Το τίμημα για αυτό του το "χάρισμα", όπως το θεωρεί, είναι οι τύψεις που νιώθει για τις συνέπειες των όσων σκέφτεται και πράττει με αποκορύφωμα το τραγικό περιστατικό της απώλειας των δίδυμων παιδιών του. Βρισκόμενος σε επαγγελματική κάμψη, υπήρχε στο μυαλό του η ιδέα της καλύτερης αξιοποίησης του οικοπέδου, όπου και βρισκόταν το πατρικό της γυναίκας του, σπίτι που αντιμετώπιζε ως εμπόδιο για τις νεόδμητες κατοικίες που ήθελε να χτίσει στη θέση του. Το ατύχημα της πυρκαγιάς ήρθε ως "μάννα εξ' ουρανού", για να αποτελέσει την αφετηρία της ένδοξης καριέρας του, έχοντας, όμως, βαρύ τίμημα. Στην προσπάθεια να αποφορτιστεί από την ευθύνη αποδίδει αυτές τις συγκυρίες στους προσωπικούς του "διαβόλους", που κουβαλά μέσα του και εκτελούν τις επιθυμίες του ερήμην του.
Καταλύτης της ιστορίας και κεντρικό πρόσωπο του έργου η νεαρή Hilda Wangel ( Ιώβη Φραγκάτου ), που έρχεται από το παρελθόν για να "ταράξει τα νερά", κάνοντας περισσότερο δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα των αναμνήσεων του Σόλνες και στη φαντασία του υποσυνειδήτου του. Μία συνάντηση πριν από χρόνια, όταν η Hilda ήταν ανήλικη, την οποία ο αρχιμάστορας δεν μπορεί να θυμηθεί και στην αρχή αρνείται, για να αρχίσει στην πορεία να αμφισβητεί την ίδια τη λογική του, ρίχνοντας τις άμυνές του και εγκαταλείποντας τις φοβίες και τις αναστολές αφηνόμενος στη σαγήνη της απρόσκλητης επισκέπτριας.
Η παρουσία της Hilda φαντάζει εξωπραγματική με τη γυναίκα να σφύζει από ζωή, ενσαρκώνοντας όλα εκείνα που ο Σόλνες από τη μία φοβόταν και από την άλλη ζήλευε και ποθούσε. Οι αντιφάσεις ανάμεσα στα λεγόμενά της και στις αναμνήσεις του τελευταίου δημιουργούν ερωτηματικά για την διανοητική κατάσταση του ήρωα, αλλά και για το ρόλο και τους σκοπούς της Hilda, η οποία λειτουργεί, εν αγνοία της, ως νέμεση στην απληστία και στην ύβρη του Σόλνες. Ο αρχιμάστορας μπροστά στον έρωτα ξεχνά τις τύψεις για το παρελθόν, την "ειρωνική" υψοφοβία και τις υποσχέσεις στους γύρω του, αναιρώντας τον εαυτό του και τα όσα δήλωνε και πίστευε, υπό την επήρεια της ψευδαίσθησης της απόλυτης ελευθερίας από τα δεσμά του χρόνου και των φόβων, που τον παγιδεύει και τον οδηγεί στην πτώση και την καταστροφή.
Η σταδιακή μετάβαση του κειμένου από την εξωτερική πραγματικότητα του χαρακτήρα στον εσωτερικό του κόσμο μέσα από το διακριτικό ψυχογράφημα του πρωταγωνιστή και την καρμική συνάντηση με την αινιγματική Hilda για τον ίδιο και για τον θεατή αφήνουν το περιθώριο για αλληγορική ερμηνεία των όσων συμβαίνουν, σε μία ιστορία γεμάτη συμβολισμούς.
Εξαιρετικό το στήσιμο της παράστασης με το κεντρικό σκηνικό να παραπέμπει στα σχέδια του μυαλού του αρχιμάστορα και τα κουστούμια εποχής, τους φωτισμούς και τη μουσική να αφήνουν την εντύπωση μίας προσεγμένης στη λεπτομέρεια παραγωγής. Η σκηνοθεσία υποστηρίζει τους συμβολισμούς που αναφέραμε έχοντας τη σκάλα στο ξεκίνημα ως αναφορά για την προσπάθεια ανόδου στην κοινωνική πυραμίδα, στα εμπόδια που παρουσιάζονται και στους κινδύνους της κορυφής. Αξιοσημείωτες σκηνοθετικές στιγμές η παρουσία του Αλμπάνη κατά την αλλαγή του σκηνικού με την αφοσίωση στα σχέδια και στους μαθηματικούς του υπολογισμούς σαν σε χορογραφία, όπως και το κλείσιμο με την αγωνιώδη ανάβαση του Σόλνες σε πρώτο πλάνο, έχοντας τα βλέμματα των υπόλοιπων ηθοποιών προς το μέρος μας και τα δικά μας σε εκείνους και στο είδωλο των ματιών τους, που σηκώνεται όλο και πιο ψηλά προς το χαμό του.
Οι ερμηνείες αποτελούν συγκερασμό του παλιού με το καινούργιο. Ανεπανάληπτη η Κατερίνα Λέχου σε μία ερμηνεία που μιλά με την παρουσία της και μόνο, αποπνέοντας τον πόνο και το δυσβάσταχτο βάρος της απώλειας του παρελθόντος της και της "Θείας δίκης" που ακολούθησε, διατηρώντας τη σοβαρότητα και τον καθωσπρεπισμό που αρμόζει σε μία αληθινή κυρία. Η εικόνα της υπάρχει ακόμη στο μυαλό μας, μαζί με την αύρα ενός ρόλου που μένει.
Απόλυτα ταιριαστές οι επιλογές των Μιχάλη Αεράκη, Αντίνοου Αλμπάνη και Κώστα Καστανά που δίνουν βάρος σε δεύτερους ρόλους, κάνοντας την παράσταση πιο μεστή και ποιοτική. Ουσιαστική και η παρουσία της Κατερίνας Κρέπη η οποία υποστηρίζει το ρόλο της αξιοπρεπώς ανάμεσα σε ένα σύνολο εξαιρετικών ερμηνειών.
Για τον Σόλνες του κυρίου Βαλτινού πιστεύουμε πως αποφάσισε στην κατάλληλη στιγμή της καριέρας του να παίξει αυτό το ρόλο. Αβίαστη η ερμηνεία με φυσικότητα, "δένει" απόλυτα με το στήσιμο έχοντας άριστη "χημεία" με τους συμπρωταγωνιστές του. Μεμονωμένες στιγμές που προκαλούσαν το γέλιο έκαναν το έργο απρόσμενα ανάλαφρο και τον Σόλνες περισσότερο προσιτό από όσο θα περιμέναμε. Η παρουσία της κυρίας Λέχου και των υπολοίπων συμπρωταγωνιστών μας άφησαν με την αίσθηση πως θα μπορούσαμε να έχουμε μία ακόμη βαθύτερη ερμηνεία, ανεβάζοντας τον πήχη των απαιτήσεων. Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε πως αν και ακολουθείται το κλασικό κείμενο, με την παράσταση να έχει ορισμένες συμβολικές στιγμές και αναφορές στις μεταφυσικές εμμονές των Hilda και Σόλνες, δε δίνεται έμφαση σε αυτές, μένοντας στην εξέλιξη της ιστορίας και στην πιο ρεαλιστική (και συνάμα επιφανειακή) προσέγγισή της με το κοινωνικό δράμα του έργου να κάνει περισσότερο δυσδιάκριτο το ψυχολογικό δράμα του χαρακτήρα με τις όποιες επιπτώσεις αυτό συνεπάγεται στο ρόλο του Σόλνες.
Αμφιταλαντευτήκαμε με το "έτερον ήμισυ" του καρμικού έρωτα Σόλνες και Hilda. Η Ιώβη Φραγκάτου φαντάζει παράταιρη σε σχέση με τους υπόλοιπους. Αυτή η διαφορετικότητα από τη μία πλευρά είναι θεμιτή, μιας και η ζωντάνια και η ενέργεια του ρόλου της με τη φρεσκάδα και τα νιάτα που αποπνέουν κάνουν τη διαφορά στη ζωή του Σόλνες και τον κυριεύουν, παρασύροντάς τον στο να υπερβεί τους φόβους του. Από την άλλη, αν και η εξαιρετική κίνηση συνοδεύεται από μία αξιοπρεπή ερμηνεία που δεν μας ενόχλησε, δεν κατάφερε και να μας κερδίσει στον ίδιο βαθμό με την πλειοψηφία των υπολοίπων, παρά μονάχα στο κλείσιμο.
Ο Αρχιμάστορας Σόλνες προτείνεται ανεπιφύλακτα στους λάτρεις του κλασικού θεάτρου. Για όλους τους υπόλοιπους είναι μία καλή επιλογή, που δεν πρόκειται, όμως, να συγκλονίσει, αποτελώντας ένα πολύ καλό κοινωνικό δράμα, έχοντας ψυχολογικές προεκτάσεις και συμβολισμούς που δεν εμβαθύνουν για λεπτομέρειες στο βαθμό που θα μπορούσαν να το κάνουν.
Πρωτότυπο κείμενο: Henrik Ibsen / Μετάφραση – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
Παίζουν: Γρηγόρης Βαλτινός, Κατερίνα Λέχου, Αντίνοος Αλμπάνης, Ιώβη Φραγκάτου, Μιχάλης Αεράκης, Κατερίνα Κρέπη, Κώστας Καστανάς
Θέατρο Ιλίσια
Διάρκεια: 120' (με διάλειμμα)
Κυριακή - Τετάρτη: 18:15 / Πέμπτη: 20:00 / Παρασκευή - Σαββατο: 21:00
Τιμές Εισιτηρίων: Τετάρτη - Γενική Είσοδος 16€ / Πέμπτη - Παρασκευή - Σάββατο - Κυριακή: Πλατεία 20€, Εξώστης 18€, Φοιτητές, Άνεργοι, ΑμεΑ, Ζώνη Β 16€
Για περισσότερες πληροφορίες : Αρχιμάστορας Σόλνες
