Βία και ρεαλισμός στον αμερικανικό Νότο
Το Killer Joe παραμένει το ίδιο προκλητικό με την εποχή που πρωτοπαίχτηκε στο θέατρο, πριν από 30 χρόνια. Και αν η βία και το γυμνό είναι πλέον τετριμμένα για τα σύγχρονα θεατρικά δεδομένα, το σκηνικό το οποίο στήνει ο Tracy Letts στα "σκουπίδια των τροχόσπιτων" του αμερικανικού Νότου και η χωρίς οίκτο απεικόνιση μίας διαλυμένης οικογένειας, που "ξεπουλάει" τον εαυτό της χωρίς κανόνες και ηθικές αξίες, δικαιολογούν και με το παραπάνω τον χαρακτηρισμό του ως "βίαιου και σκληρού" έργου.
Πατέρας, μητριά, γιος και μικρότερη αδερφή συμφωνούν να σκοτώσουν τη μητέρα των τελευταίων και πρώην σύζυγο του πρώτου για να εισπράξουν την ασφάλεια ζωής της με τη συνδρομή ενός επαγγελματία εκτελεστή, ο οποίος εργάζεται ως ντετέκτιβ στην αστυνομία του Τέξας. Για να κλείσει η συμφωνία και μιας και χρήματα για προκαταβολή δεν υπάρχουν ο αστυνομικός - καουμπόι ζητά ως προσωρινό αντάλλαγμα το ανήλικο κορίτσι της οικογένειας.
Ο Letts δε μοιράζει "συγχωροχάρτια" στους χαρακτήρες του, δε δίνει ελπίδες στους θεατές, δε δημιουργεί ρόλους που αμφιταλαντεύονται. Παρουσιάζει μία απόλυτα απαισιόδοξη πραγματικότητα ενός κομματιού της κοινωνίας, το οποίο έχει χάσει κάθε ίχνος ηθικών αναστολών, μπροστά στο χρήμα και την επιβίωση, διαστρεβλώνοντας το αμερικανικό όνειρο σε εφιάλτη. Κατά μία έννοια λοιπόν δίνει μία ακραία, ρεαλιστική εικόνα των όσων συμβαίνουν πίσω από τις κλειστές πόρτες των υποβαθμισμένων κοινωνικών στρωμάτων με τη βία στο κλείσιμο να υπάρχει ως απόρροια αυτής της εκρηκτικής ατμόσφαιρας και της υπερρεαλιστικής οπτικοποίησής της.
Οι επιρροές στην παράσταση από τους κορυφαίους Αμερικανούς συγγραφείς, όπως οι Tennessee Williams και William Faulkner, που αναφέρονται και από τον ίδιο τον Tracy Letts, αφορούν κυρίως τις αναφορές στον αμερικανικό Νότο και την αποδόμηση του αμερικανικού ονείρου με τους χαρακτήρες όμως να μην έχουν το ίδιο βάθος ούτε το ίδιο ενδιαφέρον. Η ειρωνεία λοιπόν έγκειται στο ότι είναι πιο πετυχημένες οι συγκρίσεις με την ταινία Pulp Fiction, που βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες λίγους μήνες αργότερα, μιας και ταιριάζει με τον βίαιο τόνο της παράστασης, επικεντρώνοντας περισσότερο στην ασφυκτική ατμόσφαιρα, τη δράση και την εξέλιξη της ιστορίας και λιγότερο στους ίδιους τους ρόλους, με τους οποίους δεν θα βρει εύκολα κοινά σημεία ο θεατής. Οι ακραίες παθογένειες της συγκεκριμένης δυσλειτουργικής οικογένειας οδηγούν στην αποστασιοποίηση από τα πρόσωπα και τις επιλογές τους με την ψυχρότητα, που παρατηρείται στους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους, να "σπάζει" μόνο από τις στιγμές μαύρου χιούμορ και το απρόσμενο γέλιο σε ανυποψίαστες στιγμές.
Στην πρώτη του σκηνοθετική προσπάθεια ο Γιάννης Στάνκογλου καταφέρνει να αποδώσει με επιτυχία το κλίμα της αποσύνθεσης, στήνοντας την παράσταση με προσοχή στις λεπτομέρειες. Το εφέ της βροχής, οι εκπομπές της στραμμένης προς το κοινό τηλεόρασης, που συγχρονίζονται με το κείμενο και αναδεικνύουν την επίδρασή της στην καθημερινότητα του κόσμου, η σκηνή της "οικογενειακής" συνάθροισης γύρω από το τραπέζι, η πετυχημένη χρήση του ήχου, των φωτισμών και της μουσικής, που συνδυάζονται αρμονικά για να δημιουργήσουν την αίσθηση του ρεαλισμού, αναδεικνύοντας τα δυνατά σημεία του κειμένου του Letts.
Η έλλειψη βάθους και πολυπλοκότητας στους χαρακτήρες με την πιο επιφανειακή έμφαση του κειμένου στην εξέλιξη της δράσης καλύπτεται εν μέρει από την αντίθεση του ρόλου της ανήλικης κόρης, της Ντότι, σε σχέση με τα υπόλοιπα πρόσωπα. Ένας άγγελος ανάμεσα σε διαβόλους, που θυμίζει στους γύρω της αυτό που έχουν χάσει ανεπιστρεπτί. Η αιθέρια εικόνα της Ντότι προσδίδει μία εξωπραγματική διάσταση στον χαρακτήρα της με τη σκηνοθεσία να δίνει έμφαση στο πρόσωπό της και στην αθωότητά του, που χάνεται στην πορεία της παράστασης.
H διανομή των ρόλων είναι σε γενικές γραμμές πετυχημένη με μοναδική εξαίρεση εκείνον του πατέρα με τον Κωνσταντίνο Σειραδάκη να ταιριάζει από τη μία φυσιογνωμικά με τον χαρακτήρα, από την άλλη όμως να αποσυντονίζει ερμηνευτικά σε σημεία στην πιο αδύναμη παρουσία της παράστασης. Τα όποια ψεγάδια στους υπόλοιπους ρόλους σχετίζονται περισσότερο με το ίδιο το κείμενο, παρά με τις ερμηνείες των ηθοποιών, όπως για παράδειγμα οι ενέργειες της μητριάς (Δήμητρα Λημνιού) και η στάση του πατέρα απέναντι στον γιο στο κλείσιμο, οι οποίες και δεν δικαιολογούνται από τα όσα έχουν προηγηθεί και υπάρχουν πρωτίστως για να σοκάρουν, καθώς και η απόκοσμη και υπερβατική παρουσία της Ντότι, την οποία ερμηνεύει με επιτυχία η Ναταλία Σουίφτ, αν και την ίδια στιγμή τα συναισθηματικά της "κενά" κρατούν το κοινό σε απόσταση από τον χαρακτήρα της.
Ξεχωρίσαμε τον Κώστα Νικούλι στον ρόλο του "μπλεγμένου" γιου σε μία ερμηνεία γεμάτη ένταση και πάθος, που ταιριάζει με το πρόσωπο που υποδύεται και τον πάντα εξαιρετικό Γιάννη Στάνκογλου, ο οποίος με μοναδική ευκολία καταφέρνει να αποδώσει έναν πολυδιάστατο αντιήρωα, συνδυάζοντας πληθώρα αντικρουόμενων χαρακτηριστικών. Ένας αδίστακτος ντετέκτιβ, που προσπαθεί να έχει τα πάντα υπό έλεγχο μέσα σε ένα περιβάλλον που καταρρέει και την ίδια στιγμή ένας άνθρωπος που αποζητά την αγάπη, ακόμη και με αυτόν τον αρρωστημένο τρόπο. Η αρκετά απαιτητική μετάβαση από το δράμα στη (μαύρη) κωμωδία κρίνεται πετυχημένη με τη μόνη μας ένσταση να έγκειται στο πιο επιτηδευμένο παίξιμο του "καουμπόι" στο ξεκίνημα, το οποίο παραπέμπει σε στερεοτυπικές εικόνες που έχουμε για τους Αμερικανούς του Νότου.
Το εκρηκτικό φινάλε περισσότερο απογοήτευσε. Στο αυθεντικό κείμενο μένουμε με την απορία του τι συνέβη στον Τζο, κάτι που σε αυτήν την εκδοχή δεν υφίσταται, δίνοντας μία "λύση" η οποία δεν θα χαρακτηριζόταν ως κάθαρση από πλευράς μας, εξαιτίας της απουσίας συναισθηματικής σύνδεσης με τους πρωταγωνιστές (συμπεριλαμβανομένης και της Ντότι). Θα προτιμούσαμε αυτή η δημιουργική ελευθερία να υπήρχε προς την αντίθετη κατεύθυνση με την απουσία της βίας της τελευταίας σκηνής, έχοντας ως κλείσιμο την προηγηθείσα του τραπεζιού, που έρχεται να αναδείξει την υποκρισία των πατροπαράδοτων θεσμών της αμερικανικής οικογένειας, πόσο μάλλον όταν αυτή ακολουθεί εκείνη της ταπείνωσης της μητριάς στην πιο βίαιη στιγμή του έργου.
Συνοψίζοντας, το Killer Joe αποτελεί μία ακόμα θεατρική πρόταση με βία και ρεαλισμό, που, χωρίς να προσφέρει κάτι περισσότερο από τα όσα έχουμε ήδη δει, καταφέρνει να σταθεί αξιοπρεπώς, ξεπερνώντας τις προαναφερόμενες αδυναμίες του κειμένου.
Κείμενο: Tracy Letts / Μετάφραση: Γιάννης Σακαρίδης, Ντενίς Νικολάκου
Παίζουν: Γιάννης Στάνκογλου, Κώστας Νικούλι, Κωνσταντίνος Σειραδάκης, Δήμητρα Λημνιού, Ναταλία Σουίφτ
Σκηνοθεσία: Γιάννης Στάνκογλου
Θέατρο Εμπορικόν
Διάρκεια: 90' (χωρίς διάλειμμα)
Tετάρτη 20.00 / Πέμπτη 21.00 / Παρασκευή 21.00 / Σάββατο 18:00 και 21.00 / Κυριακή 20.00
Τετάρτη - Σάββατο απογευματινή: Γενική Είσοδος 17€ / Πέμπτη - Παρασκευή - Σάββατο βραδινή - Κυριακή: Κανονικό 20€ - Φοιτητικά, Ανέργων, Άνω των 65, ΑμεΑ 17€
H παράσταση είναι κατάλληλη άνω των 16 ετών.
Δεν επιτρέπεται η είσοδος στην αίθουσα μετά την έναρξη της παράστασης.
Covid free χώρος, που σημαίνει πως για την είσοδό σας είναι υποχρεωτική η επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού (τουλάχιστον 14 ημερών) ή νόσησης (έως 6 μήνες από τη διάγνωση). Επίσης η χρήση προστατευτικής μάσκας είναι υποχρεωτική κατά την είσοδο στο θέατρο, καθώς και κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Για περισσότερες πληροφορίες: Killer Joe
