Φόρος τιμής σε μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα
Πριν την αναφορά στην παράσταση κρίνεται αναγκαία η εκτεταμένη εισαγωγή στον επιστήμονα και άνθρωπο Άλαν Τούρινγκ, ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα του περασμένου αιώνα, του οποίου το έργο αποτελεί κομμάτι της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Μαθηματική ιδιοφυία, "πατέρας" της Επιστήμης των Υπολογιστών (όπως αποκαλείται εκείνη της Πληροφορικής στο εξωτερικό), ο ανώνυμος για χρόνια ήρωας που αποκωδικοποίησε την κρυπτογραφική συσκευή Enigma των Γερμανών, δίνοντας τη δυνατότητα στους Συμμάχους να γνωρίζουν τις θέσεις των υποβρυχίων του εχθρού και επισπεύδοντας την ήττα του φασισμού και τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σώζοντας εκατομμύρια ζωές.
Χωρίς τη συνεισφορά του στη θεωρία υπολογισμού και το θεωρητικό πλαίσιο της επιστήμης των υπολογιστών το πιθανότερο είναι πως δεν θα υπήρχαν οι συσκευές που έχουμε αυτή τη στιγμή μπροστά μας. Πολύ απλά, η Μηχανή του Τούρινγκ, από την οποία προκύπτει και ο τίτλος της παράστασης, περιγράφει θεωρητικά τον τρόπο λειτουργίας των σύγχρονων υπολογιστών, δίνοντας μία αυστηρή μαθηματική διατύπωση της έννοιας του αλγορίθμου και αποτελεί τη βάση των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων των τελευταίων δεκαετιών. Εξίσου σημαντικό και το τεστ Τούρινγκ, που σχετίζεται με τον προσδιορισμό της Τεχνητής Νοημοσύνης και του πότε αυτή επιτυγχάνεται από μία μηχανή, ζήτημα που ήδη απασχολεί τους επιστήμονες και θα απασχολήσει και εμάς τους ίδιους στο επόμενο διάστημα, αποδεικνύοντας πως ο Τούρινγκ βρισκόταν μπροστά από την εποχή του.
Τραγική ειρωνεία των όσων προηγήθηκαν πως η ίδια η κοινωνία που εκείνος έσωσε, όχι μόνο δεν τον επιβράβευσε, αλλά, αντιθέτως, τον καταδίωξε, οδηγώντας τον στον αφανισμό. Και κάπου εδώ έρχεται η πολυβραβευμένη παράσταση του Benoit Soles να μας μάθει και να μας θυμίσει αυτήν την ιστορία, αναδεικνύοντας τον μύθο πίσω από την τραγωδία.
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος στηρίζεται στο έργο του Soles, προχωρά όμως σε αλλαγές, μετατρέποντάς το σε μονόλογο με τον Ορφέα Αυγουστίδη να υποδύεται έναν Τούρινγκ που ξαναζεί το αυθεντικό κείμενο ως θραύσματα αναμνήσεων, αναπαράγοντας σημαντικές στιγμές της ζωής του πραγματικού προσώπου σε ένα παραλήρημα - απέλπιδα προσπάθεια να μαζέψει τα κομμάτια του και να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του και τους γύρω του. Η σχέση του με τον Arnold Murray, που οδήγησε στην ομολογία πως είναι ομοφυλόφιλος και στον εξαναγκασμό του να ακολουθήσει ορμονική "θεραπεία", ο αγώνας του για να λύσει τον γρίφο της μηχανής Enigma, η πρώτη του πλατωνική αγάπη με τον Christopher Morcom και το αινιγματικό φινάλε με την αυτοκτονία με κυάνιο, που εικάζεται πως είχε ο ίδιος βάλει στο μισοφαγωμένο μήλο, που βρέθηκε δίπλα στο πτώμα του.
Η επιλογή του μονολόγου αποδεικνύεται απόλυτα πετυχημένη με τον Αυγουστίδη να αλλάζει διαρκώς ρόλους και την ένταση σταδιακά να κορυφώνεται, μετατρέποντας την παράσταση σε μία ερμηνευτική ακροβασία ανάμεσα στην ιδιοφυία και την τρέλα, μέχρι το γεμάτο συμβολισμούς κλείσιμο.
Από τις σπάνιες φορές που νιώθουμε την ανάγκη να αναφερθούμε ξεχωριστά στους επιμέρους συντελεστές μίας παράστασης, μιας και αυτή η ερμηνεία υποστηρίζεται άρτια από τη σκηνοθεσία του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου και τη βοηθό του στη σκηνοθεσία και την επιμέλεια της μετάφρασης Θάλεια Γρίβα, το εντυπωσιακό σκηνικό της Όλγας Μπρούμα (ένα διαμέρισμα της δεκαετίας του '50 γεμάτο μικρές λεπτομέρειες), που μας κάνει να νιώθουμε σαν να "εισβάλουμε" αρχικά στη ζωή και στη συνέχεια στο μυαλό του πρωταγωνιστή και στους φωτισμούς του Νίκου Βλασόπουλου, οι οποίοι μας μεταφέρουν την ψυχική κατάσταση του Τούρινγκ με τρόπο μοναδικό. Η εξαιρετική συνύπαρξη σκηνοθεσίας, τεχνικού μέρους και ερμηνείας έχουν ως αποτέλεσμα στο αποκορύφωμά τους μία από τις ομορφότερες και πιο αξιομνημόνευτες σκηνές, που είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε σε θεατρική παράσταση, με την κίνηση του Αυγουστίδη να παραπέμπει σε "χορογραφία" απαράμιλλης αισθητικής αρτιότητας.
Το μήλο στα τελευταία λεπτά είναι ο ιδανικός επίλογος. Βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα με τον Τούρινγκ να το έχει στην καθημερινή διατροφή του, ενώ εικάζεται πως σε αυτό υπήρχε το κυάνιο με το οποίο και αυτοκτόνησε. Την ίδια στιγμή παραπέμπει σε ένα από τα αγαπημένα του παραμύθια, τη Χιονάτη και τους επτά νάνους, αλλά θυμίζει και τον απαγορευμένο καρπό και την αμαρτία, που η κοινωνία θεώρησε πως διέπραξε για να τον καταδικάσει.
Σε αυτό το σημείο αναφέρουμε πως η ιστορική αλήθεια ίσως να είναι λίγο διαφορετική, μιας και υπάρχουν ενδείξεις πως ο Τούρινγκ δεν αυτοκτόνησε και ο θάνατός του είναι πιθανό να ήταν ατύχημα.Το γεγονός είναι πως ο ίδιος είχε καταπιεστεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, προσπαθώντας να αποκρύψει τη σεξουαλική του προτίμηση, ενώ και η ορμονική αγωγή, στην οποία και υποβλήθηκε για έναν ολόκληρο χρόνο, είχε αφήσει τα σημάδια της τόσο στο σώμα και την ψυχή όσο και στο μυαλό και τη σκέψη του, που είχαν υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες.
Ο τρόπος αντιμετώπισης αυτής της ιδιοφυίας με την τόσο σημαντική προσφορά στην ανθρωπότητα από τους ίδιους τους συνανθρώπους του αναγάγει την παράσταση από μία ιστορία για τη ζωή και το έργο αυτού του τιτάνιου επιστήμονα σε μία από τις πιο βροντερές κραυγές αγωνίας για τον σεβασμό της διαφορετικότητας.
Η προσέγγιση της ελληνικής διασκευής μόνο προσθέτει στο πρωτότυπο έργο, δίνοντας στη θεατρική μυθοπλασία των γεγονότων μία εντονότερα συμβολική χροιά σε μία ολοκληρωμένη σε σύλληψη και εκτέλεση παράσταση, που έρχεται να μας θυμίσει το μεγαλείο της σκέψης αυτής της κορυφαίας προσωπικότητας, κάνοντάς μας παράλληλα να νιώσουμε το δράμα της ανελευθερίας της έκφρασης και την τραγωδία του να χάνεις τον εαυτό σου στον παραλογισμό και τους φόβους εκείνων που έσωσες. Αυτή η αλήθεια της ζωής του Άλαν Τούρινγκ είναι ίσως σημαντικότερη από την επιστημονική παρακαταθήκη του και παραμένει τόσο επίκαιρη για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες του σήμερα όσο διαχρονικό είναι και το έργο του.
"Εκείνοι που μπορούν να φανταστούν οτιδήποτε, μπορούν να δημιουργήσουν το αδύνατο”, Άλαν Τούρινγκ.
Κείμενο: Benoit Soles / Μετάφραση αρχικού κειμένου: Αντώνης Γαλέος / Μεταφραστική Επιμέλεια: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Ορφέας Αυγουστίδης, Θάλεια Γρίβα
Στον ρόλο του Άλαν Τούρινγκ ο Ορφέας Αυγουστίδης
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου
Διάρκεια: 90' (χωρίς διάλειμμα)
Τετάρτη - Κυριακή 20:00 / Πέμπτη - Παρασκευή - Σάββατο 21:00
Τιμές Εισιτηρίων: Β' Ζώνη 15€ / Α' Ζώνη 18€ / VIP 20€
Το Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου, μέχρι νεωτέρας, θα λειτουργήσει αμιγώς ως χώρος υποδοχής πολιτών που έχουν εμβολιαστεί πλήρως και με τις δύο δόσεις του εμβολίου κατά του COVID-19, ή έχουν νοήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου. Κατά την είσοδο των θεατών στο χώρο, θα γίνεται έλεγχος των απαραίτητων πιστοποιητικών, όπως αυτός θα οριστεί από την κυβέρνηση.
Υποχρεωτική χρήση μάσκας, σε όλους τους χώρους του θεάτρου. Προσέλευση ανηλίκων με υπεύθυνη δήλωση self test των γονέων.
Για περισσότερες πληροφορίες: Η Mηχανή του Τούρινγκ
