Η ενδοοικογενειακή βία σε πρώτο πλάνο
H μακρά παράδοση του ιρλανδικού θεάτρου συνεχίζει και στη σύγχρονη εποχή με μία πληθώρα έργων που αναφέρονται στις ανθρώπινες σχέσεις, την ενδοοικογενειακή βία και σε προβλήματα των μοντέρνων κοινωνιών, ζητήματα τα οποία, από τη συχνή μεταφορά αυτών των παραστάσεων και στη χώρα μας, ενδιαφέρουν άμεσα το ελληνικό κοινό. H Βασίλισσα της Ομορφιάς ( The Beauty Queen of Leenane ) είναι το πρώτο θεατρικό του Μάρτιν ΜακΝτόνα ( Martin McDonagh ), που κατάφερε να τον καθιερώσει στα μέσα της δεκαετίας του '90 ως έναν από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς της γενιάς του σε ηλικία μόλις 25 ετών. Αν και ο ίδιος έχει εδώ και χρόνια στραφεί στη συγγραφή σεναρίων για τον κινηματογράφο, τέχνη που σύμφωνα με τον ίδιο ταιριάζει περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία του, οι θεατρικές παραστάσεις του παραμένουν επίκαιρες και συνεχίζουν να σημειώνουν επιτυχία.
Προκαλεί εντύπωση πως, παρά το νεαρό της ηλικίας του και την έλλειψη εμπειρίας, το κείμενο στη Βασίλισσα της Ομορφιάς έχει μέσα από τη φαινομενικά απλή ιστορία του μία πολυεπίπεδη δομή. Η σχέση αγάπης και μίσους δύο γυναικών, της σαραντάχρονης Maureen Folan (Αγορίτσα Οικονόμου) και της εβδομηντάχρονης μητέρας της Mag (Σοφία Σεϊρλή) σε ένα χωριό της Ιρλανδίας οδηγείται σε συγκρουσιακές εντάσεις με την ολιγοήμερη άφιξη ενός παλιού γνώριμου, του Pato Dooley (Ιωσήφ Ιωσηφίδης), που εργάζεται για χρόνια στο Λονδίνο και ήταν ανέκαθεν ερωτευμένος με την Maureen, στην οποία και είχε δώσει το προσωνύμιο του τίτλου της παράστασης.
Στο επίκεντρο λοιπόν βρίσκεται η σχέση μητέρας και κόρης με τον Pato και τον νεαρότερο αδερφό του Ray, που έχει ξεμείνει στο χωριό, να λειτουργούν ως καταλύτες των εξελίξεων μεταξύ των δύο γυναικών. Ο ΜακΝτόνα αριστοτεχνικά παρουσιάζει την εξάρτηση μεταξύ των μελών της οικογένειας με την ηλικιωμένη μητέρα να έχει την ανάγκη της παρουσίας του παιδιού της όχι μόνο για τις δουλειές του σπιτιού, αλλά και από ανασφάλεια για τα όσα θα προκύψουν στο μέλλον, όπως και γιατί θέλει να νιώθει δυνατή από τον έλεγχο που του ασκεί. Η ανύπαντρη κόρη από την πλευρά της επιβιώνει υπηρετώντας τη μάνα της, έχοντας ξεσπάσματα οργής για τον εκούσιο "φυλακισμό" και τις επιλογές της ζωής της, που την έχουν αφήσει παρθένα με μοναδική συντροφιά εκείνη του προσώπου που την εκμεταλλεύεται.
Από τη μία πλευρά αναδεικνύονται οι οικογενειακοί δεσμοί ως σχέσεις εξουσίας, που διαμορφώνονται μέσα και από απλές, καθημερινές ενέργειες, όπως είναι το πλύσιμο των πιάτων, το μαγείρεμα και το μοίρασμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ των μελών της οικογένειας, που στην περίπτωση του έργου τις αναλαμβάνει αποκλειστικά η Maureen. Ο χειριστικός τρόπος με τον οποίο η Mag επιβάλλει τη θέλησή της στην κόρη της μέσα από φαινομενικά αθώες πράξεις, κάνοντάς την να υπηρετεί τις προσταγές της, οδηγούν σε μία αρρωστημένη και ανισόρροπη συνύπαρξη θύτη και θύματος, μετατρέποντας στιγμές οικογενειακής θαλπωρής και γαλήνης, όπως είναι το μεσημεριανό τραπέζι, σε "διελκυστίνδα" επιβολής και πόλεμο νεύρων. Η προσπάθεια της Maureen να ξεφύγει από αυτήν την μειωτική για εκείνη κατάσταση οδηγεί την Mag σε πιο ακραίες συμπεριφορές, που φτάνουν στον συναισθηματικό σαδισμό και την κακοποιητική συμπεριφορά.
Από την άλλη ο ΜακΝτόνα παρουσιάζει αυτές τις προβληματικές σχέσεις μέσα στο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο και στον τρόπο που το τελευταίο τις διαμορφώνει. Αυτή η "υπαρξιακή καραντίνα" των δύο γυναικών στο φτωχικό τους είναι αποτέλεσμα και της απομόνωσης του χωριού τους, όπως και της χώρας τους από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Pato εμφανίζεται ως ο πετυχημένος εργάτης, που κατάφερε να "αποδράσει" από τον τόπο του και να βρεθεί στο Λονδίνο, που παρουσιάζεται ως η χώρα της Επαγγελίας και μοναδική σανίδα σωτηρίας για την Maureen, η οποία και βλέπει τον ίδιο και τη ζωή του ως την τελευταία της ευκαιρία διαφυγής. Στα μέσα της δεκαετίας του '90 η Ιρλανδία βρισκόταν αποκομμένη από την Αγγλία, εξαιτίας των βομβιστικών επιθέσεων του IRA και των πολιτικών αναταράξεων μεταξύ των δύο λαών. Η απομόνωση και η "φυλάκιση" της Maureen είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα και αυτής της κατάστασης με την ενδοοικογενειακή βία να προκύπτει και ως απόρροια της οικονομικής και ψυχολογικής εξάρτησης θύματος και θύτη. Το κοινωνικό status της πρωταγωνίστριας (φτωχή γυναίκα της επαρχίας) καθιστά δυσχερέστερη τη θέση της.
Δεσπόζει αναμενόμενα στην παράσταση το πρωταγωνιστικό δίδυμο των Σοφία Σεϊρλή και Αγορίτσα Οικονόμου σε δύο εξαιρετικές ερμηνείες, αντάξιες του πολυδιάστατου κειμένου. Στο μεγαλύτερο μέρος του έργου βρίσκονται σε αντιδιαμετρικές θέσεις με την πρώτη να καταφέρνει, χωρίς υποκριτικές εξάρσεις, να ενσαρκώσει το απόλυτο κακό, προκαλώντας πολλές φορές αμήχανα γέλια με τις ύπουλες εμπνεύσεις της και τη δεύτερη να υπομένει στωικά την καταπίεση, αναζητώντας διαφυγή στη θέα από το παράθυρο της κουζίνας τους.
Στην πορεία αυτές οι μικρές, καθημερινές διαφορές γίνονται η αφορμή για να έρθουν στην επιφάνεια τα μεγαλύτερα προβλήματα με τις εντάσεις να κλιμακώνονται, φτάνοντας στην αλλαγή των ρόλων θύτη και θύματος στο κλείσιμο με τον ΜακΝτόνα να παρουσιάζει τον φαύλο κύκλο της βίας και το πώς αυτή αναπαράγεται μέσα στην ίδια την οικογένεια, δημιουργώντας αδιέξοδες καταστάσεις και παραμορφώνοντας παράλληλα τα μέλη της. Αξιομνημόνευτες τόσο οι ερμηνευτικές διακυμάνσεις και αλλαγές της Αγορίτσας Οικονόμου σε έναν ρόλο απαιτήσεων με την Maureen της να βρίσκεται διαρκώς μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας όσο και ο τρόπος αλληλεπίδρασής της με τη Σοφία Σεϊρλή, η οποία καταφέρνει να στοιχειώσει τη μνήμη μας.
Σημαντικοί και οι αντρικοί ρόλοι κυρίως για την εξέλιξη της ιστορίας των δύο γυναικών με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη να αποτελεί την ελπίδα και την ήρεμη δύναμη του έργου, έχοντας και την πιο ονειρική και περισσότερο εμπνευσμένη σκηνοθετικά στιγμή της παράστασης στη σκηνή του γράμματος προς τη "βασίλισσά" του και τον Γιώργο Κατσή να δίνει μία περισσότερο χιουμοριστική και ανάλαφρη νότα, χωρίς να καταντά γραφικός. Δεν φτάνουν στα ίδια επίπεδα με τις συμπρωταγωνίστριές τους και σε έναν βαθμό επισκιάζονται από αυτές, κάτι όμως που δεν προβληματίζει, μιας και οι ρόλοι τους είναι δευτερεύοντες και υποστηρικτικοί του διδύμου μάνας και κόρης.
Υποδειγματική η σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη, που αναδεικνύει και υποστηρίζει άρτια τις ερμηνείες και το κείμενο, χωρίς να "φορτώνει" το έργο με περιττούς εντυπωσιασμούς. Στην παράσταση ισορροπούν τα στοιχεία της μαύρης κωμωδίας και του δράματος απόλυτα, χωρίς να έχουμε χαρακτήρες καρικατούρες και υπερβολικά ξεσπάσματα, που να αποσυντονίζουν τον θεατή.
Δύο σημεία για τα οποία δεν ευθύνονται ούτε το έργο ούτε και οι συντελεστές της ομάδας Νάμα. Το πρώτο, το οποίο έχει αναφερθεί και άλλη φορά, πως διαπιστώνεται πως έχει γίνει η βία "συνήθειά μας". Μπορεί προ εικοσιπενταετίας το έργο να σόκαρε, πλέον όμως δεν προκαλεί στον ίδιο βαθμό, συνέπεια των εποχών που ζούμε και των εικόνων και των ειδήσεων με τις οποίες "βομβαρδιζόμαστε" καθημερινά. Το δεύτερο πως η συνταγή της ρεαλιστικής απόδοσης, με τη θεματολογία των προβληματικών οικογενειακών σχέσεων και τα στοιχεία βίας, δράματος και μαύρης κωμωδίας έχει παρατηρηθεί σε αρκετές παραστάσεις του τελευταίου διαστήματος. Η συγκεκριμένη είναι από τις πιο αντιπροσωπευτικές και καταφέρνει να ξεχωρίσει χάρη στη σκηνοθεσία και τις ερμηνείες, που μεταφέρουν τα όνειρα και τους εφιάλτες του κειμένου με τρόπο ιδανικό.
Κείμενο: Martin Faranan McDonagh / Μετάφραση: Η ομάδα των συντελεστών - Ομάδα Νάμα
Παίζουν: Σοφία Σεϊρλή, Αγορίτσα Οικονόμου, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Γιώργος Κατσής
Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη
Σύγχρονο Θέατρο
Διάρκεια: 110' (χωρίς διάλειμμα)
Τετάρτη 21:15 / Πέμπτη 21:00 / Σάββατο - Κυριακή 18:15
Τετάρτη - Πέμπτη: Δ' Ζώνη 12€ / Γ' Ζώνη 14€ / Β' Ζώνη 16€ / Α' Ζώνη 18€
Σάββατο - Κυριακή & Πέμπτη 6/1: Γ' Ζώνη - Β' Ζώνη 16€ / Α' Ζώνη 18€
Για αγορά μειωμένων εισιτηρίων επικοινωνήστε με το ταμείο του θεάτρου στο 2103464380
Το θέατρο λειτουργεί σαν Covid free χώρος με 100% πληρότητα. Η είσοδος πραγματοποιείται κατόπιν επίδειξης έγκυρου πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης και πιστοποιητικού ταυτοπροσωπίας (π.χ. ταυτότητα , διαβατήριο κ.ο.κ.). Έως και 17 ετών η είσοδος επιτρέπεται με την επίδειξη βεβαίωσης αρνητικού self test.
Για περισσότερες πληροφορίες: Η Βασίλισσα της Ομορφιάς
