Η "τραγωδία" της διαφορετικότητας σε ένα έργο πρόκληση
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της συγγραφικής πορείας του Έντουαρντ Άλμπι είναι η πρωτοτυπία. Στη "Γίδα", ένα από τα τελευταία έργα του, παίρνει το χιλιοπαιγμένο θέμα των συγκρουσιακών οικογενειακών σχέσεων και το παρουσιάζει ανατρεπτικά, αλλάζοντας το "αντικείμενο του πόθου". Σε κάποια άλλη περίπτωση αυτή η αλλαγή θα έμενε στο επίπεδο του "θορύβου" για να τραβήξει την προσοχή. Σε εκείνη του Άλμπι μετατρέπεται σε μία αλληγορία - συνέχεια των παράλογων καταστάσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι χαρακτήρες των έργων του μέσα σε αληθοφανή πλαίσια, ασκώντας για μία ακόμα φορά καυστική κριτική στη μεσοαστική οικογένεια και τον αμερικανικό τρόπο ζωής, που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό και τις δυτικές κοινωνίες.
Μία φαινομενικά ευτυχισμένη και πετυχημένη οικογένεια έρχεται αντιμέτωπη με την (εξωπραγματική) πικρή αλήθεια. Ο Μάρτιν (Νίκος Κουρής), έχοντας φτάσει στο απόγειο της επαγγελματικής του καριέρας, βρίσκεται διχασμένος ανάμεσα στη γυναίκα του Στίβι (Λουκία Μιχαλοπούλου) και τη Σύλβια, μία γίδα την οποία έχει αγαπήσει και ερωτευτεί παράφορα. Η εξομολόγηση στον δημοσιογράφο και καλύτερό του φίλο Ρος (Γιάννης Δρακόπουλος) τον φέρνει αντιμέτωπο με τις συνέπειες των πράξεών του και με τον αντίκτυπο που αυτές έχουν στη σύζυγο, τον γιο του Μπίλι (Μιχαήλ Ταμπακάκης) και τον περίγυρό τους.
Η επιλογή της γίδας από τον 'Αλμπι, πέρα από τους όποιους ετυμολογικούς συσχετισμούς με τον όρο "τραγωδία", πετυχαίνει δύο βασικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τα προαναφερθέντα. Η πρώτη αφορά το ότι λειτουργεί ως καταλύτης στις αντιδράσεις των υπόλοιπων χαρακτήρων, πετυχαίνοντας σε ελάχιστο χρόνο να οδηγήσει σε βίαιες και ακραίες συμπεριφορές, κάτι που δεν θα δικαιολογούταν το ίδιο εύκολα σε μία κλασική περίπτωση απιστίας.
Η δεύτερη και πιο σημαντική είναι πως ο συγγραφέας επιδιώκει να αναδείξει την επίδραση των κοινωνικών στερεοτύπων στη διαμόρφωση των ατομικών ελευθεριών και επιλογών, να προκαλέσει ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται οι ηθικοί κανόνες για το τι είναι επιτρεπτό και τι όχι και το πώς τα ταμπού καθορίζουν τα άτομα και την κοινωνία μαζί με τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Επιλέγοντας ο δημιουργός να φέρει το κοινό μπροστά σε μία περίπτωση κατακριτέας σεξουαλικής διαστροφής, όπως είναι αυτή της κτηνοβασίας, ο Άλμπι αυτομάτως πετυχαίνει να το "ξεβολέψει", κάνοντάς το να συναντήσει τα δικά του όρια. Η αναφορά στην ομοφυλοφιλία του γιου, που συναντά την αντίδραση του Μάρτιν, και η ύπαρξη του φιλιού μεταξύ γιου και πατέρα προς το τέλος της παράστασης, ύστερα από μία σειρά εντάσεων και αποκαλύψεων, δεν είναι τυχαίες.
Εξίσου ενδιαφέρον το ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία δημιουργούνται έντονα αντικρουόμενα συναισθήματα. Από το αμήχανο γέλιο στο ξεκίνημα, εξαιτίας της σύγκρουσης των όσων διαδραματίζονται με τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις και της συνεπακόλουθης "αδυναμίας" μας στο να προσαρμοστούμε σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, μέχρι το δράμα στο κλείσιμο, συνειδητοποιώντας πως τελικά επικράτησαν οι κανόνες της πραγματικότητας, βγάζοντάς μας απότομα από την ψευδαίσθηση της παράλογης "κανονικότητας" των όσων έχουν προηγηθεί.
Στην απόδοση του Νικορέστη Χανιωτάκη επελέγη ως χώρος της δράσης του έργου ένα τετράγωνο δωμάτιο με τοίχους από plexiglass, το οποίο και δίνει την αίσθηση πως παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν μέσα από την "κλειδαρότρυπα". Τα λιγοστά αντικείμενα και έπιπλα βοηθούν στο να επικεντρώσουμε στις ερμηνείες, αν και, συνδυαστικά με το γυάλινο "κλουβί" και τους συνεπαγόμενους συμβολισμούς του, θέτουν ένα επιπλέον επίπεδο ερμηνείας, το οποίο κάνει περισσότερο δυσδιάκριτη την αλληγορία του κειμένου. Το διάφανο υλικό ανάμεσα στους θεατές και τους "εγκλωβισμένους" ηθοποιούς δημιουργεί μία περισσότερο δραματική και ασφυκτική αίσθηση, ενισχύοντας το σοκ κατά τις στιγμές έντασης των πρωταγωνιστών, περιορίζοντας στον αντίποδα το μαύρο χιούμορ του έργου.
Το τελευταίο σημείο σχετίζεται και με τις ερμηνείες των ηθοποιών με τον Νίκο Κουρή να διατηρεί τις ισορροπίες ανάμεσα στο δράμα και τη μαύρη κωμωδία, καταφέρνοντας μέσα από τον αδιέξοδο έρωτα του χαρακτήρα του και το τίμημα που αυτός έχει για τον ίδιο και τους γύρω του να συνενώσει αρμονικά την τραγωδία με τη σάτιρα.
Στο ίδιο μήκος κύματος, αν και σε μικρότερο ρόλο, βρίσκεται ο Γιάννης Δρακόπουλος, κάτι όμως που δε συμβαίνει στον ίδιο βαθμό στις περιπτώσεις της Λουκίας Μιχαλοπούλου και του Μιχαήλ Ταμπακάκη, οι ερμηνείες των οποίων είναι πιο δραματικές και ρεαλιστικές από όσο χρειάζεται σε αυτό το στήσιμο. Μαζί με τις σκηνοθετικές επιλογές, το αποτέλεσμα δεν βοηθά στο να γίνει πιο ευδιάκριτη η αλληγορία του έργου του Άλμπι με την αφαιρετική προσέγγιση να "βαραίνει" υπερβολικά την ατμόσφαιρα και να μένουμε περισσότερο στα όσα συμβαίνουν και λιγότερο στη σημασία τους.
Το αποτέλεσμα της απόδοσης είναι να χάνεται τελικά η δυναμική του κειμένου και να μένουμε σε μία πιο επιφανειακή "ανάγνωσή" του. Παραμένει όμως μία αξιόλογη προσπάθεια με έναν εξαιρετικό Νίκο Κουρή σε μία εκδοχή που απαιτεί από τον θεατή περισσότερη προσπάθεια για να δει τις αλήθειες του από όσο θα επιθυμούσαμε.
Κείμενο: Edward Albee / Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Νικορέστης Χανιωτάκης
Παίζουν: Νίκος Κουρής, Λουκία Μιχαλοπούλου, Γιάννης Δρακόπουλος, Μιχαήλ Ταμπακάκης
Θέατρο Αθηνών
Διάρκεια: 90' (χωρίς διάλειμμα)
Τετάρτη - Πέμπτη - Παρασκευή - Σάββατο βραδινή -Κυριακή 9:00 / Σάββατο απογευματινή 6:30
Τετάρτη - Πέμπτη - Παρασκευή - Κυριακή: Πλατεία Α 20€, Πλατεία Β 17€ / Λαϊκή Απογευματινή Σαββάτου 17€ /
Βραδινή Σαββάτου 20€
Φοιτητικό (πλην Σαββάτου βράδυ) 14 € / Νεανικό (έως 26 ετών) - Άνω των 65 ετων 14€ (Τετάρτη - Πέμπτη) /
Ανέργων 10€ (Τετάρτη - Πέμπτη) / Προσφορές Cosmote Deals for You (Τετάρτη - Πέμπτη)
Το Θέατρο Αθηνών, στο πλαίσιο των τελευταίων εξελίξεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, θα αποτελεί χώρο αμιγούς λειτουργίας, όπου θα επιτρέπεται η προσέλευση μόνο στους πλήρως εμβολιασμένους θεατές, καθώς και σε όσους έχουν νοσήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου. Οι ανήλικοι κάτω των 12 ετών θα προσέρχονται με δήλωση αρνητικού αποτελέσματος self test. Κατά την είσοδο των θεατών, θα ζητούνται τα απαραίτητα πιστοποιητικά, όπως αυτό ορίζεται βάσει πρωτοκόλλου.
Για περισσότερες πληροφορίες (επίσημη σελίδα στο facebook): Θέατρο Αθηνών
