"Παγώνοντας" το χρόνο σε ένα ιδιότυπο φωτογραφικό meme εποχής
Ο ίδιος ο Philippe Halsman για το φωτογραφικό του project "Jumps" είχε δηλώσει : "Ξεκινώντας στις αρχές του '50 ζήτησα από κάθε διάσημο ή σημαντικό πρόσωπο που φωτογράφησα να κάνει ένα άλμα για εμένα, υποκινούμενος από αυθεντική περιέργεια. Εξάλλου, η ζωή μας έχει διδάξει να ελέγχουμε και να μεταμφιέζουμε τις εκφράσεις του προσώπου μας, χωρίς όμως να μας έχει μάθει να ελέγχουμε τα άλματά μας. Ήθελα να δω διάσημους να αποκαλύπτουν σε ένα άλμα τη φιλοδοξία τους ή την έλλειψή της, την αυτοεκτίμηση ή την ανασφάλειά τους και πολλά ακόμη χαρακτηριστικά τους".
Ο πολυβραβευμένος φωτογράφος πορτρέτων, με 101 εξώφυλλα στο περιοδικό Life "υπογεγραμμένα" από τον ίδιο, σε μία περίοδο έξι ετών ζήτησε από όλους τους διάσημους και πετυχημένους, που πόζαραν για την κάμερά του, να κάνουν ένα άλμα, θεωρώντας αυτήν την κίνηση σαν μία μορφή τέχνης, πιστεύοντας πως εισήγαγε ένα νέο είδος στο πορτρέτο.
Απελευθερώνοντας τα θέματά του από τα "στεγανά" της παραδοσιακής φωτογραφίας, το "άλμα" ανέδειξε έναν τρόπο "διείσδυσης" στην ψυχή τους, τον οποίο ο Halsman αντιμετώπισε σαν ψυχολογικό εργαλείο, ονομάζοντάς το "Jumpology" (ας μας επιτραπεί ο όρος "Αλματολογία").
"Σε ένα άλμα, το υποκείμενο, με μία ξαφνική έκρηξη ενέργειας, υπερνικά τη βαρύτητα. Δε μπορεί ταυτόχρονα να ελέγξει τις εκφράσεις του, τους μύες σε πρόσωπο και άκρα. Η μάσκα πέφτει, αποκαλύπτοντας τον πραγματικό εαυτό. Το μόνο που μένει είναι να αποθανατίσει τη στιγμή κάποιος με μία κάμερα", έγραψε ο ίδιος.
Η ενσωμάτωση του άλματος στη φωτογραφική πρακτική του ξεκίνησε κατά τη διάρκεια φωτογράφισης της οικογένειας Ford, στα πλαίσια του εορτασμού των πεντηκοστών γενεθλίων της εταιρείας. Η αρχική φωτογράφιση πήγε άσχημα, αλλά, στην ανάπαυλα με την οικογένεια, ήρθε η ιδέα στον Halsman να φωτογραφίσει την κυρία Edsel Ford πηδώντας. Η επιτυχία εκείνων των λήψεων έσωσαν τη φωτογράφιση και από τότε και για τα επόμενα χρόνια ζητούσε από τους φωτογραφιζόμενους να κάνουν το ίδιο, ως σήμα κατατεθέν του.
Σε μία εποχή που οι περισσότεροι φωτογράφοι πορτρέτων προσπαθούσαν να διακρίνουν τον εσωτερικό κόσμο των φωτογραφιζόμενων από τα πρόσωπά τους, ο Ηalsman πίστευε το αντίθετο: "Όταν κοιτούμε το πρόσωπο κάποιου, δε γνωρίζουμε τι σκέφτεται ή νιώθει. Δεν ξέρουμε ούτε το πώς είναι. Όλοι μας φορούμε μία πανοπλία. Ο καθένας μας κρύβεται πίσω από μία μάσκα", γράφει στο κείμενο που συνοδεύει το πολυβραβευμένο του Jump Book με 191 ασπρόμαυρα "διάσημα" άλματα των "ειδώλων" που αποθανάτισε.
Για τον ίδιο, το άλμα ήταν το μέσο με το οποίο μπορούσε να διεισδύσει μέσα από τις μάσκες, αποκαλύπτοντας τα πιο απόκρυφα μυστικά τους. Εκεί όπου οι φροϋδικοί ψυχαναλυτές είχαν την "Ερμηνεία των Ονείρων", εκείνος δημιούργησε την "Ερμηνεία των Αλμάτων", στην οποία παρέθεσε την ερμηνεία κάθε στοιχείου της κίνησης των μοντέλων του. "Συχνά η φωτογράφιση ενός άλματος δε μεταδίδει το συμβολικό μήνυμά της άμεσα. Ένας λεπτομερής έλεγχος, όμως, αποκαλύπτει πως κάθε στοιχείο του ανθρώπινου σώματος -τα χέρια, τα πόδια, η στάση του, η έκφραση του προσώπου- αναδεικνύει χαρακτηριστικά του χαρακτήρα", είχε γράψει ο ίδιος. Πράγματι, για τον Halsman, κάθε λεπτομέρεια αυτής της κίνησης είχε σημαντική και διακριτή σημασία.
Γράφοντας για τα λυγισμένα γόνατα των Monroe, Kelly και Bardot στα άλματά τους, ο Halsman παρατήρησε πως η παιχνιδιάρικη και παιδική συμπεριφορά τους, αποδείκνυε πως η απροκάλυπτα σεξουαλική τους εικόνα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η αντανάκλαση των επιθυμιών του ίδιου του κοινού.
"Η ανθρωπότητα μπορεί να χωριστεί, σύμφωνα με τα άλματά της, σε δύο κατηγορίες: σε εκείνη που προσπαθεί να πηδήξει όσο πιο ψηλά μπορεί και σε αυτήν που δεν ενδιαφέρεται. Αυτοί που προσπαθούν σκληρά έχουν φιλοδοξίες και την επιθυμία να εντυπωσιάσουν τους άλλους. Οι άλλοι που δεν ενδιαφέρονται είτε δεν παίρνουν το άλμα στα σοβαρά είτε είναι άτομα χαμηλών τόνων, χωρίς φιλοδοξίες", είχε δηλώσει. Παρατηρώντας τα πορτρέτα του, η πλειοψηφία των θεμάτων του εμπίπτει, αναμφισβήτητα, στην πρώτη κατηγορία.
Πηγές πληροφοριών και φωτογραφιών: Magnum Photos , http://philippehalsman.com
