"Όποιος δε φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει"
Από τα πρώτα λεπτά της παράστασης ο θεατής γνωρίζει το ένοχο μυστικό, που κουβαλούν οι πρωταγωνιστές της. Τρεις έφηβοι, δύο αδέλφια και ο ξάδερφός τους, μπαίνουν σε θάλαμο ΑΤΜ για να βγάλουν λεφτά. Συναντούν έναν άστεγο σε υπνόσακο τον οποίο και λιντσάρουν. Συνειδητοποιούν πως είναι γυναίκα. Ο ένας φεύγει, χωρίς να θέλει να συμμετέχει. Η αδράνεια άλλοθι στην τυφλή βία με το σκοτάδι της νύχτας να λαμπαδιάζει από τις φλόγες που ζώνουν το κορμί της άτυχης γυναίκας. Το αποτρόπαιο έγκλημα καταγράφεται από τις κάμερες ασφαλείας και μεταδίδεται στην τηλεόραση. Τους δράστες αναγνωρίζουν μόνο οι γονείς τους, γονείς που παρουσιάζονται στο πολυτελές εστιατόριο της σκηνής για να δειπνήσουν, σαν να μην έχει συμβεί απολύτως τίποτα.
Η αποκάλυψη της αλήθειας από το ξεκίνημα συνδυάζεται ιδανικά με το λιτό σκηνικό, κάνοντας μυαλό και βλέμμα να εστιάζουν στις παρουσίες των ηθοποιών που δεσπόζουν. Χωρίς περιττά αντικείμενα και τοίχους που να χωρίζουν, ένα στρογγυλό τραπέζι και ο θάλαμος σαν είσοδος - υπενθύμιση σε όλη τη διάρκεια του χώρου που συντελέστηκε η δολοφονία και διαμορφώνει τις ζωές των χαρακτήρων, όσο και αν εκείνοι δε θέλουν να το δείχνουν.
Ξεδιπλώνονται σταδιακά οι προσωπικότητες των δύο ζευγαριών, δίνοντας έμφαση στους αδερφούς και πατεράδες των παιδιών. Από τη μία ο Paul Lohman ( Στέλιος Μάινας ) πρώην καθηγητής με απότομο και βίαιο χαρακτήρα, μισεί τους ξένους βρίσκοντας παράλογες αφορμές για να το κάνει. Ο φασισμός του δε μένει μόνο στους άλλους, αλλά υπάρχει και στις σχέσεις με τους οικείους του. Από την άλλη ο Serge (Λάζαρος Γεωργακόπουλος) πολιτικός και υποψήφιος μελλοντικός πρωθυπουργός της χώρας, με το χρήμα και την εξουσία να συνοδεύουν επιδεικτικά την ύπαρξή του σε κάθε στιγμή της. Μιλάει για τις γυναίκες σαν να είναι αντικείμενα, φλερτάρει ασύστολα, διακόπτει τη σύζυγό του την ώρα που θέλει να πάρει το λόγο.
Οι σύζυγοί τους (Κατερίνα Λέχου και Κατερίνα Μισιχρόνη) τα φαινομενικά θύματα της ιστορίας, που όσο περνάει ο χρόνος δείχνουν το πραγματικό τους, αδίστακτο πρόσωπο, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους. Πίσω από τις ακριβές ενδυμασίες και την γκλάμουρ ατμόσφαιρα, που διαμορφώνεται και από τους επιτηδευμένους γαστρονομικούς όρους των γκουρμέ εδεσμάτων, διάλογοι χωρίς ουσία αποκαλύπτουν ανθρώπους γεμάτους κενά, "ξεγυμνώνοντας" την υποκρισία των κοινωνικών συμβάσεων. Οι αδιάφορες συζητήσεις κρύβουν μικρές λεπτομέρειες, που δομούν κομμάτι-κομμάτι τα ψυχογραφήματα των χαρακτήρων, σε μία διαδικασία που εντυπωσιάζει περισσότερο με το "περιτύλιγμα", μέσα από τους φωτισμούς, τη μουσική και το περιστρεφόμενο δάπεδο, παρά με την ουσία. Περιέργως, αυτοί οι διάλογοι πετυχαίνουν το στόχο τους, "στρώνοντας το δρόμο" για τις συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν, μεταδίδοντας, παράλληλα, άθελά τους το αίσθημα της κόπωσης και της μονοτονίας στον ίδιο το θεατή, ελλοχεύοντας το ρίσκο του να μείνει σε αυτό το συναίσθημα, αγνοώντας τη σημασία τους σε σχέση με το έργο.
Συνδετικός κρίκος και καταλύτης στην εξέλιξη της παράστασης ο μετρ του εστιατορίου, Γιώργος Κοτανίδης, που από αφηγητής του εγκλήματος στην αρχή, εισβάλλει στους διαλόγους των πρωταγωνιστών στη συνέχεια, "σερβίροντας" τις γευστικές και "λεπτεπίλεπτες" προτάσεις του, που, εμβόλιμες στα λεγόμενα των υπολοίπων, αποκαλύπτουν την επιφανειακότητα και τους "για το φαίνεσθαι" τύπους, κοινωνικές νόρμες που σκεπάζουν τα ένστικτα, τα λάθη και τις αμαρτίες των πελατών του. Αφοπλιστικός ο Κοτανίδης, μοναδική "όαση" με κουβέντες μεστές σε νόημα, που με τη (φιλο)σοφία τους έρχονται σε πλήρη αντιδιαστολή με την καμουφλαρισμένη χυδαιότητα στην "έρημο" των υπολοίπων. Η παρουσία του, συνδυαζόμενη με τη μοντέρνα απόδοση, κρατούν το κείμενο και το έργο σε όλη του τη διάρκεια, δίνοντας διάσταση αλληγορική στα όσα διαδραματίζονται, με την ειρωνεία και τη σάτιρα να κρύβονται πίσω από τις λέξεις, δείχνοντας περισσότερα από όσα λένε.
Ο χώρος αλλάζει με την περιστροφή του πατώματος και το θεατή να βλέπει την ίδια σκηνή από διαφορετικές πλευρές. Το κυκλικό σχήμα δαπέδου και τραπεζιού έμμεσα παραπέμπει σε ρολόι με τους ηθοποιούς για δείκτες του και το χρόνο να περνά βασανιστικά οδεύοντας προς το τέλος. Μικρές "παρασπονδίες" στην οριοθέτηση του σκηνικού και της κίνησης των ηθοποιών μέσα σε αυτό προσπερνιούνται αβίαστα, μιας και η ίδια η παράσταση αποκτά μία εφιαλτική διάσταση με τους συμβολισμούς της, έχοντας το χώρο, το χρόνο και τους ρόλους να αποτελούν αφορμές για να μας παρουσιάσει ο Κοτανίδης την ιστορία. Υπερβατική η παρουσία του, "γέφυρα" ανάμεσα σε κοινό και ηθοποιούς, ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα, χωρίς την οποία η παράσταση θα έμενε σε χαμηλή πτήση. Ξέρει για τους πρωταγωνιστές και την ανθρώπινη φύση περισσότερα και από τους ίδιους, τους υπηρετεί ενώ στην πραγματικότητα τους εξουσιάζει, σαν Θεός και Διάβολος συνάμα.
Στο κλείσιμο μένει η αίσθηση ενός πρωτόγνωρου σοκ. Όχι από την επίγνωση πως τα παιδιά που σκότωσαν το έπραξαν "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν" των γονέων τους, ούτε από τον εξορθολογισμό του παραλογισμού του εγκλήματος των τελευταίων (αποκύημα της φασιστικής και ρατσιστικής ιδεολογίας τους) ή της πραγματικής τους ηθικής "γύμνιας" στο βωμό του προσωπικού συμφέροντος και της υλικής ευδαιμονίας. Το σοκ προέρχεται από τη διαπίστωση της δικιάς μας απάθειας και αναισθησίας στη βία του έργου, ένδειξη πως την έχουμε συνηθίσει, με τη συνειδητοποίηση πως αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουνε δίπλα μας και το ανεχόμαστε σε μία κοινωνία, που, υποτίθεται, πως είναι δημοκρατική και σέβεται την ανθρώπινη ζωή και προσωπικότητα.
Το περισσότερο ανησυχητικό της παράστασης είναι πως, δυστυχώς, κάποιοι από εμάς έχουμε αυτούς τους ανθρώπους, ήδη, μέσα μας. Και χαμογελάμε στην άγνοιά μας.
"Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοηθά να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά. Η μορφή του τέρατος είναι αποκρουστική. Όταν όμως το πρόσωπο του τέρατος πάψει να μας τρομάζει, τότε πρέπει να φοβόμαστε… γιατί αυτό σημαίνει ότι έχουμε αρχίσει να του μοιάζουμε", Μάνος Χατζιδάκις.
Βασιζόμενο στο πολυβραβευμένο μυθιστόρημα Το Δείπνο του Herman Koch
Μετάφραση: Κάτια Σπερελάκη
Παίζουν: Μάινας Στέλιος, Λέχου Κατερίνα, Γεωργακόπουλος Λάζαρος, Μισιχρόνη Κατερίνα, Γιώργος Κοτανίδης
Σκηνοθεσία και Δραματουργική επεξεργασία: Λίλλυ Μελεμέ
Σύγχρονο Θέατρο
Τετάρτη 18:15 / Παρασκευή 21:00 / Σάββατο 21:15 / Κυριακή 21.00
Τετάρτη Β' Ζώνη 12€, Α' Ζώνη 15€, Διακεκριμένη Ζώνη 17€ / Παρασκευή Α' Ζώνη 15€, Διακεκριμένη Ζώνη 17€ / Σάββατο Α' Ζώνη 17€, Διακεκριμένη Ζώνη 20€ / Κυριακή Β' Ζώνη 14€, Α' Ζώνη 17€, Διακεκριμένη Ζώνη 20€
Περιοδεία: Θέατρο Αριστοτέλειον Θεσσαλονίκη Από Πέμπτη 2 έως Κυριακή 12 Μαΐου
Τετάρτη & Κυριακή 20:00 / Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο 21:15
Για περισσότερες πληροφορίες: Το Δείπνο
