Η ιστορία της πρώτης γυναίκας που ανέβηκε στο Έβερεστ
Το όνομα της Junko Tabei (田部井 淳子) έχει συνδεθεί με την κατάκτηση της υψηλότερης κορυφής του κόσμου. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον σε αυτήν της την πορεία δεν είναι τα επιτεύγματά της, αλλά οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει στη διαδρομή της ζωής της, όχι τόσο απέναντι στα υψόμετρα, τις καιρικές συνθήκες και τα μονοπάτια που επέλεγε όσο ως προς τον αγώνα αποδοχής και καθιέρωσης σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο.
Γεννημένη στις 22 Σεπτεμβρίου του 1939 υπήρξε ένα αδύναμο και μικροκαμωμένο κορίτσι, που δεν ξεπέρασε μεγαλώνοντας το ενάμιση μέτρο σε ύψος, με μία εικόνα η οποία δεν προμήνυε τη μετέπειτα εξέλιξή της. Η πρώτη της επαφή με την ορειβασία ήρθε σε σχολική εκδρομή στα ηφαιστειακά όρη Nasu στην ηλικία των δέκα ετών. Σκαρφαλώνοντας στις κορυφές Chausu (1915 μέτρα) και Asahi (1896 μέτρα) συνειδητοποίησε την αγάπη της για τη φύση και το πόσο διασκεδαστικό είναι το να μαθαίνει μέσα από τις ίδιες τις εμπειρίες της, κάνοντας σκοπό της ζωής της το να ταξιδέψει οπουδήποτε θα μπορούσε. Μόνη πρόκληση στην ορειβασία για εκείνη ο εαυτός της και τα όριά του.
Η ίδια είχε δηλώσει σε συνέντευξή της πως στην Ιαπωνία της δεκαετίας του '70, όταν και σημείωσε τις πρώτες της μεγάλες ορειβατικές επιτυχίες, επικρατούσε η αντίληψη πως οι άντρες έπρεπε να δουλεύουν και οι γυναίκες να ασχολούνται με το νοικοκυριό του σπιτιού. Χαρακτηριστικά ανέφερε πως "ακόμη και σε γυναίκες που εργάζονταν τους αναθέτανε απλά να σερβίρουν το τσάι. Οπότε ήταν αδιανόητο το να προαχθούν στον χώρο εργασίας τους". Η φτώχεια που μάστιζε την Ιαπωνία μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο επισκίαζε την όποια διάθεση περιπέτειας και φυσιολατρίας, που αποτελούσε αποκλειστικά αντρικό προνόμιο.
Η Tabei ήρθε αντιμέτωπη με τον σεξισμό των Ιαπώνων των μέσων του 20ου αιώνα, αψηφώντας την παραδοσιακή εικόνα της γυναίκας - νοικοκυράς και τις πολιτιστικές προσδοκίες για τις γυναίκες της εποχής της, μέσα από τη συμμετοχή της σε ορειβατικούς συλλόγους, οι οποίοι αποτελούνταν αποκλειστικά από άντρες.
Ως η μόνη γυναίκα σε αυτές τις ορειβατικές εξορμήσεις προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις ειδικότερα στους νέους "συνοδοιπόρους" της, οι οποίοι αρνούνταν να ταξιδέψουν μαζί της, θεωρώντας πως η παρουσία της ήταν προσχηματική με απώτερο στόχο "την εύρεση συντρόφου", όπως η Τabei περιέγραφε αστειευόμενη. Εκείνη δεν πτοήθηκε, δημιούργησε φιλίες με κάποιους από τους ωριμότερους ορειβάτες και απέδειξε πως είχε θέση ανάμεσά τους.
Τραγική ειρωνεία πως τελικά βρήκε τον άντρα της ζωής της στους ορειβατικούς κύκλους. Η συνάντηση με τον Masanobu Tabei κατά την ανάβαση στο όρος Tanigawa, το επονομαζόμενο και "βουνό του θανάτου" εξαιτίας της επικινδυνότητάς του, οδήγησε σε μία σχέση ζωής. Όντας ορειβάτης και εκείνος, ο σύζυγός της ένιωθε το πάθος της για το βουνό και την υποστήριζε στις προσπάθειές της, φροντίζοντας τα παιδιά όταν εκείνη απουσίαζε στις αποστολές της.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως παρόμοιες αντιδράσεις είχαν υπάρξει και στη Δύση σε ανάλογες περιπτώσεις μερικές δεκαετίες πρωτύτερα. Τα ίδια εμπόδια ώθησαν γυναίκες με κοινή αγάπη τους την ορειβασία στο να δημιουργήσουν γυναικείους ορειβατικούς συλλόγους, έχοντας τον πρώτο με την ονομασία "Ladies Alpine Club" να ιδρύεται το 1907 στο Λονδίνο. O παλαιότερος εν ενεργεία γυναικείος ορειβατικός σύλλογος δημιουργήθηκε έναν χρόνο αργότερα στη Σκωτία ("Ladies Scottish Climbing Club") και απαριθμεί περισσότερα από 120 μέλη στις μέρες μας, έχοντας στο ιστορικό του καταγεγραμμένη την πρώτη αποκλειστικά γυναικεία αποστολή στην οροσειρά των Ιμαλαΐων το 1955.
Παρομοίως, η Junko Tabei επέλεξε να δημιουργήσει τον δικό της γυναικείο ορειβατικό σύλλογο με σύνθημα "Ας πάμε μόνες μας σε μία υπερπόντια αποστολή" το 1969. Η πρώτη κορυφή του "Joshi-Tohan" συλλόγου της ήταν το όρος Annapurna III στο κεντρικό Νεπάλ έναν χρόνο αργότερα, στόχος που κατακτήθηκε ακολουθώντας μία νέα διαδρομή από τη νότια πλευρά. Μιλώντας για εκείνη την εμπειρία της δήλωνε εντυπωσιασμένη από τη μεταστροφή της παραδοσιακής ιαπωνικής στωικότητας, με την οποία υπέμεναν στο ξεκίνημα η ίδια και οι συνοδοιπόροι της τις ορειβατικές κακουχίες, σε αποδοχή της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας, μπροστά στη συνειδητοποίηση των προσωπικών τους ορίων, ομολογώντας πως μετά από εκείνο το ταξίδι δεν υπήρχε επιστροφή στον προηγούμενο τρόπο ζωής τους.
Επόμενος στόχος το όρος Έβερεστ και η αποστολή "The Japanese Women’s Everest Expedition" (Η ιαπωνική γυναικεία αποστολή στο Έβερεστ) με τον σύλλογο να στέλνει αίτημα στην κυβέρνηση του Νεπάλ και να περιμένει, λόγω των περιορισμών στην έκδοση των σχετικών ταξιδιωτικών αδειών και των απαραίτητων προετοιμασιών, μέχρι την άνοιξη του 1975. Για ακόμα μία φορά συνάντησαν τις αντιδράσεις της ορειβατικής κοινότητας της χώρας τους, η οποία και αντιτάχτηκε σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Η συγκέντρωση του απαιτούμενου χρηματικού ποσού παρουσίασε επίσης σοβαρά προβλήματα, εξαιτίας της συγκυρίας της πετρελαϊκής κρίσης των αρχών της δεκαετίας του '70, αλλά και των αμφισβητήσεων, που υπήρχαν προς την ομάδα τους. Τελικά, μία από τις μεγαλύτερες ιαπωνικές εφημερίδες (Yomiuru Shimbun) και ένας τηλεοπτικός σταθμός (NTV) συμφώνησαν στο να ενισχύσουν οικονομικά την προσπάθειά τους, με μεγάλο μέρος των εξόδων (περίπου 5 χιλιάδες δολάρια ανά άτομο όσος και ο μέσος ετήσιος μισθός την εποχή εκείνη) να καλύπτεται από τις ίδιες τις συμμετέχουσες, ύστερα από στερήσεις, θυσίες και προσωπικό μόχθο.
Η 15μελής αποστολή λίγο έλειψε να καταλήξει σε τραγωδία, όταν χιονοστιβάδα καταπλάκωσε το σημείο στο οποίο είχαν κατασκηνώσει η ίδια και άλλα 4 άτομα της ομάδας της σε υψόμετρο 6.300 μέτρων, τα χαράματα της 4ης Μαΐου. Όλες οι γυναίκες διασώθηκαν από τους Σέρπα, που τις συνόδευαν, με την Tabei να μη μπορεί να σταθεί στα πόδια της και να περπατήσει φυσιολογικά για τρεις ημέρες.
Αποφάσισαν να μην επιστρέψουν στη βάση τους και να παραμείνουν στη θέση τους. Πλησιάζοντας προς την κορυφή ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να ανέβουν σε αυτή η Tabei μαζί με την Yuriko Watanabe. Η νόσος του υψομέτρου όμως στους Σέρπα περιόρισε τον αριθμό των φιαλών οξυγόνου, που μπορούσαν να κουβαλήσουν στο τελικό κομμάτι, οπότε έπρεπε η μία εκ των δύο να μείνει πίσω. Kάθε μία από τις δύο γυναίκες επέμενε στο να πάει η άλλη με την απόφαση να τη λαμβάνει τελικά η αρχηγός της ομάδας, Eiko Hisano, από τη ραδιοεπικοινωνία. Θα ανέβαινε η Junko Tabei με τη συνοδεία του Σέρπα Ang Tsering.
Ακολουθώντας την ίδια διαδρομή με εκείνη των Tenzing Norgay και Edmund Hillary προ 22 ετών (είχαν ανέβει στις 29 Μαΐου του 1953) έφτασε στην κορυφή του κόσμου στις 16 Μαΐου. Η πρώτη της σκέψη ήταν "δε χρειάζεται να σκαρφαλώσω άλλο", νιώθοντας ανακούφιση στο πάτημα του στενού και απότομου υπερυψωμένου σημείου. Δε γνώριζε πως μία κινεζική αποστολή, η οποία περιελάμβανε και γυναίκες, ανέβαινε από την άλλη πλευρά. 11 μέρες αργότερα δεν ήταν η μόνη γυναίκα που είχε φτάσει στην κορυφή του Έβερεστ. Ακολούθησε η θιβετιανή ορειβάτισσα Phanthog, η οποία έγινε η πρώτη που έφτασε στο ίδιο σημείο από τη βόρεια πλευρά του βουνού.
Αναμενόμενα το επίτευγμα της Tabei την έκανε διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδική πρόσκληση από την Αυτοκρατορική Οικογένεια της Ιαπωνίας, γεύματα με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς της κυβέρνησης, ειδική βράβευση με το μετάλλιο της τιμής από την κυβέρνηση του Νεπάλ, συνεχείς συνεντεύξεις και δύο μήνες έντασης, μέχρι να αρχίσει να επανέρχεται σε καθημερινούς ρυθμούς μαζί με τον άντρα και την τρίχρονη κόρη τους. Η ίδια θεωρούσε πως είχε ανέβει ένα ακόμα βουνό, το περιβάλλον όμως γύρω της είχε αλλάξει δραματικά, επειδή ήταν η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε το Έβερεστ, κάτι που δεν ήταν προσχεδιασμένο, με τη διασημότητα να της προκαλεί δυσφορία και τον φόβο πως θα μεταστραφεί το πάθος της σε "αγγαρεία".
Οι φόβοι της δεν επαληθεύτηκαν και η Tabei συνέχισε να κάνει αυτό που αγαπά, καταφέρνοντας να κατακτήσει και τις Επτά Κορυφές των ψηλότερων βουνών ανά ήπειρο ( Kilimanjaro - 1980, Mt. Aconcagua - 1987, Denali - 1988, Mt. Elbrus - 1989, Mount Vinson - 1991 και Puncak Jaya - 1992 ), όντας η πρώτη γυναίκα που το πέτυχε και σκαρφαλώνοντας συνολικά στα ψηλότερα σημεία 76 διαφορετικών χωρών.
Η Tabei, η οποία είχε ολοκληρώσει τις σπουδές της στην αγγλική και την αμερικανική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο Showa του Τόκιο το 1962, επέστρεψε στα θρανία για τις μεταπτυχιακές τις σπουδές στην περιβαλλοντική επιστήμη το 2000. Η έρευνά της αφορούσε την υποβάθμιση του όρους Έβερεστ, λόγω της υπερεπισκεψιμότητας από τη ραγδαία εμπορευματοποίησή του, ποσοτικοποιώντας τις επιπτώσεις των ανθρώπινων απορριμμάτων στο περιβάλλον του ενώ διετέλεσε και υπεύθυνη του οργανισμού "Himalayan Adventure Trust of Japan" για την προστασία των ευαίσθητων αλπικών τοπίων από τις δραστηριότητες πεζοπόρων και ορειβατών.
Διαγνώστηκε με καρκίνο το 2012 και συνέχισε την ορειβασία μέχρι το τέλος της ζωής της στις 20 Οκτωβρίου του 2016, 4 χρόνια αργότερα. Στα 77 χρόνια της παρουσίας της στον κόσμο που τόσο αγάπησε άφησε μία πληθώρα επιτευγμάτων με σημαντικότερα την αποδοχή των γυναικών στον χώρο της ορειβασίας της πατρίδας της και τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό της.
Η Junko Tabei προτιμούσε να είναι γνωστή ως ο 36ος άνθρωπος που έφτασε στην κορυφή του Έβερεστ, ενός βουνού που το χαρακτήρισε ως "τη φυσική και συμβολική έκφραση της υπέρβασης των εμποδίων για την επίτευξη ενός ονείρου". Για την ίδια "σημαντικότερη από την τεχνική και τις ικανότητες είναι η θέληση για να φτάσεις στην κορυφή και αυτή δεν αγοράζεται με χρήματα ούτε δίνεται από τους άλλους, παρά ξεκινάει μέσα από την καρδιά σου".
Πέμπτη κόρη ανάμεσα σε επτά αδέρφια, μητέρα δύο παιδιών, σύζυγος, συγγραφέας έξι βιβλίων, αρθρογράφος επιστημονικών περιοδικών, πρωτοπόρος, ακτιβίστρια, γυναίκα.
Στην τελευταία της συνέντευξη, όταν ρωτήθηκε για το ποια συμβουλή θα έδινε στην ίδια, αν μπορούσε να γυρίσει πίσω τον χρόνο, απάντησε: "Μην τα παρατάς. Συνέχισε την προσπάθεια."
Πηγές Πληροφοριών: Wikipedia, Outsideonline.com, TheGuardian, Αdventure-journal.com
Στην κεντρική φωτογραφία του άρθρου η Junko Tabei ανεβαίνοντας προς την Κορυφή του Κομμουνισμού (Φωτογραφία: Jaan Künnap, 1985)
