Μορφές ονειρικές, αισθησιακές, σειρήνες που μαγεύουν όποιον τις κοιτά. Γλυπτές γυναικείες φιγούρες, φτιαγμένες από λογής λογής υλικά, άλλοτε μελαγχολικές άλλοτε χαρούμενες, δημιουργίες μοναδικές, της Ιωάννας Παρασκευά.
Η Εύα Κακλειδάκη μίλησε με την ταλαντούχα καλλιτέχνιδα για την τέχνη της γλυπτικής, τις δημιουργίες της, το μήνυμα που θέλει να περάσει, τα ιδιαίτερα γλυπτά της, το όραμά της.
Είστε γυναίκα καριέρας. Πώς σας ήλθε η ιδέα να ασχοληθείτε με την τέχνη της γλυπτικής;
Πριν απαντήσω στην ερώτησή σας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να πω ότι χαίρομαι πολύ που σας αρέσει η δουλειά μου.Πράγματι, προέρχομαι από έναν άκρως τεχνοκρατικό χώρο, που δεν συγχωρεί ευαισθησίες. Ο χώρος αυτός όμως μου παρείχε την πολυτέλεια να ταξιδέψω σε όλο τον κόσμο, αλλά και να αποκτήσω πληθώρα εμπειριών. Η τέχνη υπήρχε στη ζωή μου σε άλλες μορφές, κυρίως της ζωγραφικής, ως μέσο «εκτόνωσης».
Την παραμέλησα για αρκετό καιρό με αποτέλεσμα να καταπιέσω τον εαυτό μου. Στη φαντασία μου είχαν συσσωρευτεί εικόνες και η ανάγκη να εκφραστώ ήταν έντονη. Έτσι ξαφνικά είπα «το χρωστάω σε εμένα» και μπήκα σε ένα κατάστημα με είδη ζωγραφικής και γλυπτικής. Αυτό ήταν. Η γλυπτική ήταν ο νέος κόσμος που ήθελα να ανακαλύψω. Επειδή όμως μου άρεσε και η ζωγραφική, όπως και να ανακατεύω διάφορα υλικά, σκέφτηκα να τα συνδυάσω. Ξεκίνησα κατασκευάζοντας «art dolls», δοκιμάζοντας έτσι τις ικανότητές μου στο να αποδίδω χαρακτήρες, και το εξέλιξα σε γλυπτική με χρήση πλέον μικτών υλικών.
Είχατε κάποιο ερέθισμα; Σας είχε περάσει η ιδέα στο παρελθόν να ασχοληθείτε με κάποια τέχνη γενικώς;
Πάντα η τέχνη ήταν ένα κομμάτι στη ζωή μου. Ζωγραφική, χαλκογραφία, ζωγραφική σε γυαλί κ.ο.κ.
Αυτό που δεν είχα κάνει ήταν να ασχοληθώ εντατικά και συνειδητά, ώστε να επικοινωνήσω την τέχνη μου προς τα έξω. Νομίζω ότι χρειάστηκε χρόνος για να ωριμάσει η ιδέα και να είμαι έτοιμη να χρησιμοποιήσω την τέχνη, προκειμένου εξωτερικεύσω τις απόψεις, τις ανησυχίες και ουσιαστικά τον εαυτό μου.
Έχετε παρακολουθήσει κάποια μαθήματα;
Όχι, δεν έχω παρακολουθήσει κάποια μαθήματα. Ψάχνω, μελετάω πολύ και δε φοβάμαι να πειραματίζομαι. Τώρα, όσο αφορά στη συμμετρία ή μη, την επιτηδευμένη υπερβολή που μου αρέσει να χρησιμοποιώ ή την κίνηση, αυτά τα αποδίδω με γνώμονα τη δική μου οπτική και αισθητική.
Ποια υλικά χρησιμοποιείτε;
Δουλεύω με χρήση μικτών υλικών με μόνο περιορισμό τη φαντασία μου. Τα υλικά ουσιαστικά τα καθορίζουν οι ανάγκες του κάθε γλυπτού. Μου αρέσει η πρόκληση και ο εκάστοτε γρίφος, που πρέπει να λύσω, για να αντιμετωπίσω θέματα είτε τεχνικά (ισορροπία, αντοχή, αντίδραση υλικών) είτε εκφραστικά (χρώματα, υφή κτλ.).
Κατά βάση υπάρχει ένας μεταλλικός σκελετός που φτάνει μέχρι τα λεπτότερα σημεία και από κει χτίζω τον κύριο όγκο του γλυπτού με διάφορους πηλούς και δομικά υλικά. Χρησιμοποιώ ακόμα (ανάλογα το γλυπτό) μετάξι, μοχέρ, χαρτί, φύλλα χρυσού, χρωστικές, κερί κ.ο.κ. Ακολουθεί αφαιρετική τεχνική (σκάλισμα) για να αποδώσω τις λεπτομέρειες και η διαδικασία των χρωστικών, που αποδίδουν τις σκιές και τα χρώματα.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας υλικό και γιατί;
Έχω δοκιμάσει πάρα πολλά είδη πηλών από διάφορες χώρες του κόσμου κι έχω συναντήσει χημικούς κάποιων εργοστασίων παραγωγής αυτών των υλικών, ώστε να μπορέσω να φτιάξω ακριβώς αυτό που θέλω. Φυσικά, συνεχίζω να εξελίσσομαι και να ψάχνω. Αυτό που αγαπώ είναι η πρόκληση να συνδυάζω εύθραυστα υλικά με σκληρά οικοδομικά υλικά και με αυτή την αντίθεση να μπορέσω να αποδώσω μια φαινομενικά ευαίσθητη, λεπτεπίλεπτη φιγούρα.
Πόσες ώρες χρειάζονται για την κατασκευή μιας τέτοιας φιγούρας;
Για ένα γλυπτό διάστασης 80 εκατοστών με 1 μέτρο χρειάζομαι το λιγότερο 130 με 150 ώρες απαιτητικής δουλειάς για να το ολοκληρώσω.
Πόσα στάδια απαιτούνται για την κατασκευή τους;
Θα έλεγα μάλλον τέσσερα. Κατασκευή σκελετού, χτίσιμο, σκάλισμα, χρώματα και φινιρίσματα.
Υπήρξε κάτι που σας δυσκόλεψε στη μέχρι τώρα πορεία σας;
Αν αναφέρεστε στο τεχνικό κομμάτι, εκεί πραγματικά αναζητώ και προκαλώ από μόνη μου τη δυσκολία. Μου κρατάει το ενδιαφέρον ζωντανό και με βελτιώνει. Επικοινωνιακά δε μπορώ να πω ότι είχα ιδιαίτερη δυσκολία, πέρα του γεγονότος ότι, επειδή πολλά από τα γλυπτά μου αποδίδουν γυμνό, κάποιους ίσως λίγο τους ενοχλούν.
Αν με ρωτάτε τώρα για τη δύσκολη χρονική περίοδο, θα σας απαντήσω πως τότε συνήθως ευδοκιμεί η τέχνη, γιατί τότε την έχουμε περισσότερο ανάγκη.
Τι είναι αυτό που καθιστά τα γλυπτά σας ξεχωριστά;
Συνηθίζω να λέω ότι οι ιδιαίτερες αυτές φιγούρες έχουν ισχυρή προσωπικότητα. Γνωρίζουν καλά πώς θα ήθελαν να είναι και με οδηγούν καθ’ όλη τη διαδικασία. Πρόκειται για έντονες εικόνες και συναισθήματα, που πηγάζουν μετά από διάφορα ερεθίσματα και απαιτούν να υλοποιηθούν. Αιθέρια πλάσματα της φαντασίας, λοιπόν, που ενώ με την πρώτη ματιά φαίνονται ρεαλιστικά, έχουν στοιχεία υπερβολής. Στην πραγματικότητα είναι ένας συνδυασμός ρεαλιστικών και αφηρημένων μορφών.
Σε καμία περίπτωση δε μπορώ να φτιάξω δεύτερο ίδιο. Δε χρησιμοποιώ καλούπια και δεν παράγω καλούπια. Κάθε μια φιγούρα είναι μοναδική με την ιστορία της. Ούτως ή άλλως και το συγκεκριμένο είδος γλυπτών και τεχνικής δε νομίζω ότι θα το συναντήσετε κάπου αλλού.
Πώς αντέδρασαν όσοι είδαν τις πρώτες φιγούρες που κατασκευάσατε;
Εδώ είναι το ενδιαφέρον και η έκπληξη! Στην πρώτη μεγάλη παρουσίαση, που έκανα στην Αθήνα, ανακάλυψα ότι τα ιδιαίτερα αυτά γλυπτά έχουν τη δύναμη να μεταφέρουν τον παρατηρητή στο περιβάλλον τους και να δημιουργείται έτσι μια διαδραστική σχέση. Ο κόσμος στέκονταν ανάμεσα τους για ώρα και ταξίδευε. Πολλοί ήταν συγκινημένοι, κάποιοι είπαν ότι χαλάρωναν, ηρεμούσαν, άλλοι πως μεταφέρθηκαν στο χρόνο και άλλοι δημιουργούσαν την ιστορία που ήθελαν μέσα από αυτό που έβλεπαν. Νομίζω ότι κατάφεραν να αγγίξουν μια ευαίσθητη «χορδή» στους περισσότερους.
Τι μάθατε μέσα από τις δημιουργίες σας;
Πέρα από τις πολύ χρήσιμες πληροφορίες και γνώσεις σε τεχνικό, καλλιτεχνικό και ιστορικό επίπεδο, που κερδίζω καθημερινά, το πιο αξιόλογο που έμαθα είναι το πόσο απλό αλλά και πόσο σημαντικό είναι το να εκφράζουμε και να εξωτερικεύουμε τα συναισθήματα μας.
O Ioνέσκο έχει πει ότι “Ένα έργο τέχνης, είναι πάνω από όλα μία περιπέτεια του μυαλού”. Πόσο σας αντιπροσωπεύει εσάς αυτή η φράση;
Απλά με αντιπροσωπεύει αυτή η φράση, είναι εγώ. Είναι αυτό που έχω ανάγκη. Η περιπέτεια και η πρόκληση του μυαλού.
Mε τον καιρό θελήσατε να δοκιμάσετε και άλλες τεχνικές χρησιμοποιώντας, όπως μου είπατε, δομικά υλικά. Ποιος ήταν ο λόγος;
Μάλλον το ότι δεν ικανοποιούμαι εύκολα. Δε μου αρέσει να μένω στάσιμη. Θέλω να ψάχνω να αναζητώ και να πειραματίζομαι.
Από πού εμπνέεστε;
Πραγματικά δεν ξέρω από πού να περιμένω την έμπνευση, ούτε την ψάχνω για να πω την αλήθεια. Έχω μεγάλη φαντασία... Μπορώ να λειτουργώ σε διαφορετικούς κόσμους. Ζω μια έντονη καθημερινότητα, εργάζομαι και ταξιδεύω πολύ, αλλά επίσης μου αρέσει να διαβάζω και διαφορετικά θέματα μεταξύ τους. Διαβάζω σχεδόν ό,τι βρεθεί μπροστά μου. Μπορεί να είναι από ένα σονέτο του Shakespeare (αγαπώ το να ταξιδεύω πίσω στο χρόνο), μέχρι ένα σύγχρονο άρθρο. Ό,τι μου κεντρίσει το ενδιαφέρον ,όμως, το μελετάω με προσοχή, το κάνω δικό μου. Και τότε αρχίζουν και δημιουργούνται οι εικόνες μόνες τους. Ορισμένες είναι απίστευτα καθαρές και δυνατές. Όταν συμβεί αυτό είναι αδύνατον να ησυχάσω. Σχεδόν "με στοιχειώνει" η εικόνα. Διέξοδος είναι να δω αυτό που είναι στο μυαλό μου "ζωντανό" μπροστά μου. Τότε μόνο το ξεχνάω και μετά νιώθω ήρεμη και χαλαρή.
Παρατηρώ ότι χρησιμοποιείτε τις φιγούρες που κατασκευάζετε για να περάσετε και κάποια κοινωνικά μηνύματα. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Είναι ένα project που δουλεύω τώρα. Προέκυψε σαν ιδέα, όταν κατάλαβα ότι τα έργα που κατασκευάζω έχουν δυνατή παρουσία και σε προκαλούν να τα παρατηρήσεις. Στόχος μου είναι να αγγίξω κάποια σκληρά κοινωνικά θέματα και να φέρω τον θεατή μπροστά σε μια έντονη μεν, άλλα όχι αισθητικά αποκρουστική ή τρομακτική εικόνα. Ο κόσμος είναι ήδη επιβαρυμένος με σκληρές εικόνες.
Προσπαθώ λοιπόν να έχω μια πιο «ευγενική», προσέγγιση χωρίς να «εισβάλλω» και να σοκάρω αισθητικά. Αυτό που επιθυμώ είναι να μη χρειαστεί ο θεατής να κλείσει τα μάτια και να προσπεράσει την εικόνα, αλλά να την κοιτάξει και να αναρωτηθεί. Με βοηθάει το γεγονός ότι οι φιγούρες, που επιστρατεύω για το σκοπό αυτό, παραπέμπουν εμφανισιακά σε κούκλες. Αυτό ακριβώς είναι και το δυνατό σημείο, που θα χρησιμοποιήσω για την καμπάνια που ετοιμάζω.
Γιατί κατασκευάζετε κυρίως γυναίκες;
Γενικά μου αρέσουν οι αντιθέσεις. Οι γυναίκες είναι επιφανειακά πιο εύθραυστες και ευαίσθητες, αλλά έχουν στην πραγματικότητα μεγάλη δύναμη. Μου αρέσει αυτός ο κόντρα ρόλος. Γι’ αυτό και αποφάσισα να τον αποδώσω ακόμα και με τη χρήση αντίθετων υλικών.
Η θηλυκή αύρα και το μυστήριο προέρχονται από διαφορετικές χρονικές περιόδους ή καταστάσεις στο σήμερα. Γυναίκες δυνατές, που ανταγωνίζονται με τη συναισθηματική τους φύση. Ακόμα και η σεξουαλικότητα ή ο αισθησιασμός, που μπορεί να αποπνέουν - ως μέρος της γυναικείας φύσης - , χρησιμοποιείται μερικές φορές ως όπλο ή ως άμυνα.
Ποιο μήνυμα θέλετε εσείς να περάσετε μέσα από τις δημιουργίες σας;
Λένε ότι υπάρχει μια ευάλωτη ισορροπία ανάμεσα στη δύναμη και την ευαισθησία. Εγώ θέλω να πιστεύω ότι η ευαισθησία είναι τελικά η μεγαλύτερη σοφία και δύναμη στον άνθρωπο. Αυτό προσπαθώ να περάσω και γι’ αυτό όλες οι αντιθέσεις.
Πού αποβλέπετε να φτάσει η τέχνη σας, ποιο είναι το όραμά σας;
Ήθελα η αρχική παρουσίαση αυτής την πρωτότυπης μορφής τέχνης να γίνει στην Ελλάδα και έγινε. Τώρα είναι η ώρα η δουλειά μου να ταξιδέψει. Ιδανικά θα ήθελα το σημείο αναφοράς μου να είναι κυρίως η χώρα μας από όπου θα ξεκινάνε πρωτότυπες παρουσιάσεις και συνεργασίες και μετά να ταξιδεύουν.
Γενικά, έχω στο μυαλό μου πράγματα που θέλω να κάνω και έχω αρκετή τόλμη να τα στοχεύω. Θα προχωρήσω με τον ίδιο τρόπο που το κάνω μέχρι τώρα. Ξέρω τι θέλω, δουλεύω πολύ, αλλά το κυριότερο απολαμβάνω τη διαδικασία. Με κάνει να νιώθω όμορφα.
Έχετε συμμετάσχει σε κάποια έκθεση είτε εντός είτε εκτός συνόρων;
Έχω κάνει κάποιες παρουσιάσεις και master class στο εξωτερικό αλλά, όπως είπα πριν, το συγκεκριμένο είδος τέχνης ήθελα να παρουσιαστεί σοβαρά και σε μεγαλύτερη έκταση για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Έτσι τον Δεκέμβριο του 2018 και τον Ιανουάριο του 2019 φιλοξενήθηκε η δουλειά μου στην γκαλερί Ευριπίδη στην Αθήνα με το πολύ ανατρεπτικό project “Guilty Secret” σε συνεργασία με τον εκπληκτικό σχεδιαστή μόδας Δημήτρη Ντάσιο και την μοναδική Ελευθερία Ντεκώ που ανέλαβε το φωτισμό. Το αποτέλεσμα ήταν μαγικό!
Τώρα ετοιμάζεται μια παρουσίαση στο εξωτερικό, πάλι με εξαιρετικές συνεργασίες, η οποία θα ανακοινωθεί σύντομα.
Επίσης, δουλεύω πάνω στα γλυπτά που θα χρησιμοποιήσω στην προαναφερθείσα καμπάνια, την οποία για να είμαι ειλικρινής δεν έχω αποφασίσει ακόμα το πως θα την επικοινωνήσω. Για την ώρα με ενδιαφέρει μόνο το να υλοποιήσω τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου. Όλα τα άλλα θα τα δω μετά. Είμαι σίγουρη όμως πως θα βρει το δρόμο της.
