Ο μουσικοσυνθέτης, στιχουργός και τραγουδιστής Γιώργος Καραδήμος μίλησε στην Εύα Κακλειδάκη και το paspartou.gr για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο κλάδος των καλλιτεχνών την εποχή της πανδημίας, τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται, το πώς μπορεί η μουσική να βοηθήσει τους ανθρώπους στις σημερινές συνθήκες, τις προσωπικές του ανησυχίες και πολλά άλλα...
Γιώργο πώς βιώνεις την κατάσταση που ζούμε σήμερα;
Είμαι πιεσμένος, όπως είμαστε όλοι. Είχα σχέδια για τον χειμώνα, τα οποία δε θα πραγματοποιήσω. Δεν έχω ιδέα πότε θα ξαναδουλέψουμε. Ο καλλιτεχνικός χώρος έχει πληγεί ανεπανόρθωτα τους τελευταίους 8 μήνες και δεν έχουμε καμία βοήθεια από την πολιτεία. Είμαι τρομερά προβληματισμένος και ανήσυχος.
Κάποια στιγμή είχες απευθύνει έκκληση προς στους προβεβλημένους δημιουργούς και τραγουδιστές να βγουν μπροστά και να αναλάβουν δράση εμπράκτως, κάνοντας γνωστά τα αιτήματα ενός ολόκληρου κλάδου. Αυτό έγινε;
Αυτό το είχα πει στην αρχή της πανδημίας, που ήμασταν λίγο μουδιασμένοι. Ωστόσο, βλέπω ότι έχουν αρχίσει να γίνονται και ορισμένες συναντήσεις με τα υπουργεία. Την ίδια ώρα γίνονται κάποιες κινήσεις και μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, προκειμένου να προβληθούν τα αιτήματά μας, τα οποία νομίζω ότι είναι αυτονόητα. Είναι αυτονόητο ότι χρειαζόμαστε βοήθεια. Χρειαζόμαστε μία άλλη πολιτική για να μπορέσουμε κι εμείς με τα μέτρα ασφαλείας να εργαστούμε.
Δε γίνεται να βγαίνει ο πρωθυπουργός της χώρας, να καλεί σε lockdown στην πρώτη καραντίνα και να ξεχνά τους καλλιτέχνες. Δε γίνεται η αρμόδια υπουργός να εξαπολύει επιθέσεις κατά ενός ολόκληρου κλάδου.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η τέχνη περιέχει μέσα της ένα είδος ελευθερίας, που δε βολεύει καμία εξουσία να έχει απέναντί της. Γενικότερα, όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα. Όλες οι πολιτικές προσπαθούν με διάφορους τρόπους να περιορίσουν τις σκέψεις μας και τις πράξεις μας. Ακόμη και τις διαδηλώσεις τις επιτρέπουν πλέον μόνο όταν συντρέχουν πάρα πολλοί παράγοντες. Τα ξέρουμε, τα βλέπουμε και κάθε χρόνο γίνονται όλο και χειρότερα.
Θεωρείς ότι διανύουμε μία περίοδο καλλιτεχνικής φίμωσης και γενικότερα φίμωσης της ελευθερίας της έκφρασης;
Δε θα το έλεγα τόσο ακραία. Θα έλεγα ότι τους βολεύει. Ότι υπάρχει η πανδημία και την εκμεταλλεύονται όπως μπορούν, χωρίς να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν την κατάσταση.
Δεν είναι ότι το κάνουν για να το κάνουν, απλά δε βοηθάνε.
Έχεις πει ότι κάθε μορφή τέχνης οφείλει να συμβαδίζει με την εποχή της και να την εκφράζει.Ποια μουσική θεωρείς ότι αντικατοπτρίζει την εποχή μας;
Δεν μπορώ να σου απαντήσω. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο. Πάντως, είμαστε σε μία χαραμάδα, από την οποία κάποια στιγμή θα βγούμε. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κοινό συλλογικό αίσθημα.
Θέλω να πιστεύω ότι η αλήθεια και η ειλικρίνεια στο τέλος καταφέρνουν να βγουν στο φως και να εκφράσουν την ευαίσθητη ανθρώπινή μας φύση. Θεωρώ ότι στο τέλος, όσες δυσκολίες και αν περάσουμε, εκεί θα οδηγηθούμε. Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό δεν μπορώ να το γνωρίζω.
Η τέχνη και δη η μουσική πώς μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο να αντεπεξέλθει σε αυτή τη δυστοπία που βιώνει;
Η τέχνη γενικότερα αποτελεί ένα παράθυρο προς ένα καλύτερο μέλλον, προς μία πραγματικότητα την οποία θα θέλαμε να βλέπουμε αντί για την πραγματικότητα που υπάρχει ήδη εκεί έξω.
Είναι ένα φως. Μία αχτίδα αισιοδοξίας, χωρίς την οποία δεν ξέρω ψυχικά πώς θα αντέξουμε. Κι εμείς οι καλλιτέχνες οι ίδιοι. Για εμάς είναι τρομερό χτύπημα να μην μπορούμε να επικοινωνήσουμε και να περιμένουμε απλά πότε θα βγει ένα εμβόλιο για να έχουμε τη δυνατότητα να εργαστούμε. Έστω με περιορισμούς, αλλά να μπορέσουμε να εργαστούμε. Επειδή είναι και η φύση της δουλειά μας τέτοια, έχει να κάνει πάρα πολύ με την παρατήρηση, με το να σκάβουμε βαθιά μέσα μας για να βγάλουμε πράγματα, εμπειρίες, ερεθίσματα, συναισθήματα. Νιώθουμε κι εμείς ότι έχουν μπει τα αισθήματά μας σε μία καραντίνα. Μας έχει κοπεί η φωνή.
Η τέχνη ωστόσο δεν σταματά παρά τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Ακριβώς. Ωστόσο υπάρχει ο βιοπορισμός των καλλιτεχνών. Όπως είχε απαντήσει και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, όταν τον ρωτούσαν στο πρώτο κύμα της πανδημίας τι θα γίνει με τα επιδόματα και για πόσο καιρό θα δίνονται, ότι δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα. Ούτε κι εμείς λοιπόν έχουμε λεφτόδεντρα και καλούμαστε να πληρώσουμε φόρους, ρεύμα, φαγητό. Και από τη στιγμή που είμαστε τόσους μήνες ουσιαστικά εκτός εργασίας, ας μας πει κάποιος με ποιον τρόπο μπορούμε να επιβιώσουμε. Διάβαζα μία συνέντευξη του Κότσιρα προχθές που είπε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία ανθρωπιστική κρίση.
Μάλιστα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας πως φέτος τα έσοδα από τα πνευματικά δικαιώματα θα είναι μηδαμινά.
Πρέπει να βοηθήσει το κράτος. Ο στιχουργός που ζει από αυτό, ένας συνθέτης τι θα κάνει; Θα αλλάξει δουλειά; Θα φύγει από τη χώρα; Στην Αγγλία υπάρχει ολόκληρο δίκτυο στήριξης των καλλιτεχνών. Εδώ θα πρέπει μια ζωή να παρακαλάμε για τα αυτονόητα; Και μέσα σε όλα αυτά πέρασε και ο νέος πτωχευτικός κώδικας, ο οποίος αποτελειώνει και όσους είχαν ένα σπίτι. Έχοντας περάσει δέκα χρόνια τεράστιων δυσκολιών, έρχονται και το περνούν κι αυτό εν μέσω πανδημίας. Δεν είναι τυχαίο. Και νομίζω ότι θα περάσουν και άλλα...
Ο κόσμος τα γνωρίζει όλα αυτά; Eίναι ενημερωμένος;
Ο κόσμος δε γνωρίζει τι έχει συμβεί, αλλά θα το μάθει. Δεν είναι κομματικό το θέμα. Όλο αυτό έχει ξεκινήσει από τα προηγούμενα χρόνια και σιγά σιγά χειροτερεύει. Δεν είναι κομματικό σε καμία περίπτωση.
Έχω την εντύπωση ότι μια μερίδα ανθρώπων είναι οπαδοί και μία άλλη είναι αδρανείς. Οι μισοί είναι οπαδοί και οι άλλοι μισοί έχουν βαρεθεί μετά από τόσα χρόνια, που βλέπουν ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα και δεν έχει γίνει σεβαστή η επιλογή των Ελλήνων τα τελευταία χρόνια. Δεν επιτρέπεται να γίνει σεβαστή.
Τι εννοείς;
Όταν έχουν ψηφιστεί 3 μνημόνια και όλες οι παρατάξεις, που έχουν κληθεί να τα διαχειριστούν, εφαρμόζουν την ίδια πολιτική, αυτό δε νομίζω ότι σημαίνει πως γίνεται σεβαστή η γνώμη ενός λαού. Μπήκαμε στα μνημόνια με ένα πολύ μεγάλο χρέος και τώρα είμαστε ακόμα πιο χρεωμένοι. Και υποτίθεται ότι δεν κινδυνεύουμε να χρεοκοπήσουμε, απλώς θα μας πάρουν τα σπίτια τα funds.
Πώς κρίνεις την πορεία της χώρας με όλα αυτά που αντιμετωπίζουμε;
Έχω πολύ μεγάλη ανασφάλεια για τα παιδιά μου. Σε τι κόσμο θα μεγαλώσουν. Οι κόρες μου είναι ακόμη πολύ μικρές, αλλά βλέπω ότι τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά παγκοσμίως. Ο κορωνοιός ήταν το κερασάκι στην τούρτα, που ενδεχομένως έχει προκύψει από τις επιλογές του ανθρώπου σε σχέση με τη φύση.
Δεν μπορείς να ζεις έτσι σε σχέση με το περιβάλλον και να περιμένεις να τη βγάλεις καθαρή. Είναι ένα καμπανάκι.
Πώς βλέπεις τη διαχείριση της πανδημίας;
Όταν βλέπεις στο μετρό και γίνεται χαμός κάθε μέρα από τον κόσμο. Όταν βλέπεις στο αεροδρόμιο ουρές δίχως μάσκες, ο ένας δίπλα στον άλλον και λες ότι θα κλείσεις τα μαγαζιά. 100% πληρότητα στα αεροπλάνα. Έχει χαθεί η αξιοπιστία και αυτός είναι και ένας λόγος που έχει ξεφύγει η πανδημία, αλλά και ο κόσμος δεν πείθεται να ακολουθήσει τα μέτρα. Κακώς, αλλά δεν πείθεται. Δεν είναι μόνο προσωπική ευθύνη και δε φταίνε μόνο οι νέοι που πηγαίνουν στις πλατείες τελικά. Σίγουρα, πρέπει να υπάρξει προσοχή από όλους. Δεν μπορεί να κλείνουν τα πάντα και στα μέσα μαζικής μεταφοράς να είναι σα να μην τρέχει τίποτα. Νιώθουμε και εμείς λίγο κορόιδα.
Εσύ έχεις έντονο λόγο και στα κοινωνικά δίκτυα. Δε σκέφτεσαι μήπως αυτό σου στοιχίσει καλλιτεχνικά;
Δεν το έχω σκεφτεί και δεν με ενδιαφέρει. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Είμαι αυτός που είμαι. Πάντα ήμουν αυτός που ήμουν. Δε φίλτραρα ποτέ τα θέλω μου και τα γιατί. Δεν σκεφτόμουν τι έπρεπε να πω για να γίνω αρεστός. Αυτή είναι η άποψή μου. Όποιος θέλει την ακούει και όποιος θέλει την πετάει. Όλοι έχουμε δικαίωμα να έχουμε την άποψή μας. Το κακό είναι να μην έχεις άποψη και να άγεσαι και να φέρεσαι. Ο κάθε πολίτης θεωρώ ότι οφείλει να έχει άποψη εμπεριστατωμένη και να συμμετέχει στα κοινά. Οτιδήποτε άλλο δε με αφορά.
Ωστόσο, παρά τις ζοφερές μέρες που διανύουμε, κάτι ετοιμάζεις.
Μέσα σε όλον αυτόν τον χαμό ετοιμάζω έναν καινούργιο δίσκο, για τον οποίο είμαι πολύ περήφανος. Θα είναι όλες οι μουσικές δικές μου και στίχοι των κορυφαίων θεωρώ στιχουργών της χώρας, όπως των Νίκου Μωραίτη, Σάνυς Μπαλτζή, Ελεάνας Βραχάλη. Ένα πρώτο δείγμα θα κυκλοφορήσει τις αμέσως επόμενες ημέρες από καινούργια εταιρία και έχω φτιάξει και ένα κειμενάκι με το οποίο θα συνοδεύσω το τραγούδι. Το τραγούδι λέγεται “Να εκδηλωθούμε”. Και σκέφτομαι ότι είναι μία φράση σχεδόν επαναστατική στις μέρες μας.
Όταν τελειώσει αυτό που ζούμε δε θα πρέπει να ξεχάσουμε σε καμία περίπτωση όλον αυτόν τον καιρό που χάνουμε τα αυτονόητα. Τη φυσική επαφή, τις αγκαλιές, τον αυθορμητισμό. Ένα μεγάλο μέρος της ελευθερίας μας. Δεν πρέπει να το ξεχάσουμε. Να θυμόμαστε πώς ήταν χωρίς αυτά.
Και θέλω να δώσει αυτό το τραγούδι ένα μήνυμα για ένα πιο αισιόδοξο μέλλον.
Και όπως βλέπεις “παίζουμε μπάλα” για την τιμή των όπλων. Δεν προσδοκούμε σε έσοδα. Απλά για να μπορέσουμε και εμείς να αποσυμπιεστούμε λίγο ψυχικά. Να πούμε ότι κάνουμε κάτι, ότι προσθέτουμε ένα λιθαράκι. Μία ωραία νότα. Είναι σημαντικό να μπορέσει να ακούσει ο ακροατής μία ωραία μελωδία, που να του φτιάξει τη μέρα. Και να μην ξεχνάμε ότι την πρώτη φάση της πανδημίας όλοι τη βγάλαμε με την τέχνη.
(Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε πριν από την ανακοίνωση της καραντίνας)
