Γιάννης Μόρτζος: Η Ελλάδα έπιασε πάτο από τους ημιμαθείς ή ανίδεους πολιτικούς της

Τον κύριο Γιάννη Μόρτζο συνάντησα στο θέατρο “Τέσσερις Εποχές”, όπου φιλοξενεί φέτος την παράσταση “Ελευθέριος Βενιζέλος”. Στην κουβέντα μας δεν είχε την αμφίεση του Ελ.Βενιζέλου αλλά αισθάνθηκα ότι η ηγετική φυσιογνωμία της νεότερης Ελλάδας ήταν παρούσα. Mε μοναδική εκφραστικότητα αλλά και αφοπλιστική ειλικρίνεια, ο κύριος Μόρτζος μου μίλησε για τη γνωριμία του με τον εγγονό του κορυφαίου πολιτικού, τον δάσκαλό του, Κάρολο Κουν, τη φιλία του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, την υπουργό πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, αλλά και την σύγχρονη πολιτική, το θέατρο, την παιδεία, τον πολιτισμό και φυσικά για τη δική του κοσμοθεωρία…

• Τι θυμάστε περισσότερο από τον σπουδαίο σκηνοθέτη και δάσκαλό σας, Κάρολο Κουν;

Τα μάτια του, που εξέπεμπαν μαγνητισμό. Δεν μπορούσες να τον κοιτάς κατάματα για πολύ… Ο Κουν υπήρξε μία μεγαλοφυΐα στην τέχνη. Ήταν πολυσύνθετος και για αυτό στην αρχή ήταν πολύ δύσκολο να τον καταλάβεις. Εάν όμως αντιλαμβανόσουν τον τρόπο με τον οποίο ανέλυε τα πράγματα, ήταν μοναδικός. Έπρεπε να μη θέλεις, για να μην κάνεις κάτι σημαντικό δίπλα του. Ακόμη και τα κούτσουρα μπορούσε να τα κάνει να βλαστήσουν!

• Στη σημερινή εποχή έχουμε σκηνοθέτες αντίστοιχου βεληνεκούς;

Όχι, γιατί στην Ελλάδα, διανύουμε μία περίοδο πτώσης. Ενώ από τον μεσοπόλεμο και μετά, η σύγχρονη Ελλάδα παρουσίαζε συνεχή άνοδο, τη δεκαετία του ’70 αυτή η ανοδική πορεία σταμάτησε.

• Θα γίνει στροφή για να ξαναβγούν τέτοιες προσωπικότητες;

Είμαι αισιόδοξος, αλλά αυτό θα είναι αποτέλεσμα του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η σημερινή εποχή δεν ευνοεί. Έχουμε οικονομική κρίση, αλλά δε φταίει μόνο αυτό. Το πρόβλημά μας είναι ότι δεν έχουμε συνοχή ως κράτος, ως πολιτισμός, ως κοινωνικό σύνολο. Είμαστε επηρεασμένοι πάρα πολύ από πράγματα που είναι για τους Έλληνες άνευ λόγου και ουσίας. Μας έχει επηρεάσει ένας πολιτισμός ξενόφερτος.

• Και το θέατρο σήμερα; Ακολουθεί αυτή την πτώση, που περιγράφετε;

Oι νέοι παίζουν στο θέατρο σα να παίζουν σε τηλεοπτικό σίριαλ. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη. Η τηλεόραση δεν είναι τέχνη, είναι τεχνική. Το σίριαλ πότε δεν πρόκειται να σου αφήσει κάτι παραπάνω από αυτό που βλέπεις. Βλέπω σίριαλ και μου έρχεται να κάνω εμετό.

• Στον ελληνικό κινηματογράφο γίνονται σοβαρές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια. Εκεί διακρίνετε κάποια ελπίδα;

Nαι, υπάρχει. Ο κινηματογράφος θέλει περισσότερα χρήματα από το θέατρο. Είναι εμπόριο. Παράγει βιομηχανικό προϊόν, το οποίο, εάν πουληθεί, θα φέρει χρήματα στην Ελλάδα. Εδώ όμως έχουμε στούντιο μόνο για τηλεοπτικά παιχνίδια. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα θα έπρεπε να γίνονται 10 διεθνείς παραγωγές.

• Διανύετε μία πορεία 54 ετών στο θέατρο με σπουδαίους ρόλους. Ποιόν θα ξεχωρίζατε;

Aυτή τη στιγμή παίζω έναν από τους σπουδαιότερους ρόλους της καριέρας μου, αλλά ένας ρόλος που μου πάει απόλυτα είναι η «Απολογία του Σωκράτη». Εγώ είμαι της Σωκρατικής σχολής, θα μπορούσε να πει κάποιος. Μέσα από τον Σωκράτη διέκρινα τη ματαιότητα της ζωής. Η ζωή έχει περιεχόμενο, όταν έχουμε τη σκέψη του Σωκράτη. Αυτό που λέει ο Σωκράτης, είναι αυτό που στέριωσε την Ελλάδα στις καλές στιγμές της. Αυτό επιζητώ κι εγώ στη ζωή. Να μην εξαρτώμαι καθόλου από τα υλικά αγαθά. Χωρίς να είμαι κομουνιστής στην ιδεολογία, μισώ την ιδιοκτησία.

• Αυτή την περίοδο ανεβάζετε την παράσταση «Ελευθέριος Βενιζέλος». Γιατί αυτό το έργο και γιατί τώρα;

Νομίζω ότι αυτή η επιλογή μου ήταν καίρια. Δεν το περίμενα κι εγώ. Άρχισα να το αντιλαμβάνομαι στις πρόβες. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι το πιο σύγχρονο και το πιο κατάλληλο έργο για την εποχή που περνάμε. Βλέπουμε τις αιτίες και τις παθογένειες του τότε, που είναι όμως και του σήμερα, γιατί τίποτα δεν είναι ξεκομμένο.

• Το θεατρικό αυτό έργο μοιάζει σα να είναι γραμμένο πάνω σας.

Όταν ξεκίνησε η εφαρμογή της ιδέας μου για τον Βενιζέλο – γιατί την είχα στο μυαλό μου εδώ και χρόνια – κάθισα και είδα όλες τις φωτογραφίες του. Στη συνέχεια γνωρίσθηκα με τον εγγονό του, τον  Κυριάκο Βενιζέλου, που είναι ένας γλυκύτατος  άνθρωπος. Εκείνος μου μίλησε για τον παππού του και μου ανέφερε πολλές ανέκδοτες κωμικές ιστορίες. Ο Βενιζέλος είχε πάρα πολύ χιούμορ. Ήταν ένας πολυσύνθετος χαρακτήρας με μεγάλη διορατικότητα. Έβλεπε μία καινούργια Ελλάδα, την είχε χαράξει μέσα στο μυαλό του. Τώρα περνάμε μία περίοδο εντελώς αντιπνευματική. Υπάρχει έλλειμμα παιδείας. Ακόμα και αυτή η παιδεία που υπάρχει, είναι στραβή. Από την άλλη, έχουμε πάρα πολλούς μορφωμένους, οι οποίοι παραμένουν ανεκμετάλλευτοι. Δες το υπουργείο Παιδείας πόσες φορές έχει αλλάξει. Κοίτα το υπουργείο Πολιτισμού… Υπάρχει υπουργείο Πολιτισμού;

• Πώς σα φάνηκε η Λυδία Κονιόρδου ως επιλογή για το υπουργείο Πολιτισμού;

Η Λυδία είναι μία άριστη ηθοποιός, αλλά δεν κάνει για το υπουργείο Πολιτισμού, γιατί δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική. Οι διοικούντες την τοποθέτησαν εκεί, γιατί μπορούν να την κάνουν ό,τι θέλουν.

• Ποιον θα βάζατε υπουργό Παιδείας;

Τον Στέλιο Ράμφο. Κατά τη γνώμη μου το υπουργείο Παιδεία θα έπρεπε να είναι μαζί με το υπουργείο Πολιτισμού. Τα αντικείμενα είναι αλληλένδετα. Θα έπρεπε να αξιοποιηθούν οι πνευματικοί άνθρωποι, να βγουν μπροστά και να εμπνεύσουν τον κόσμο. Όι Έλληνες θα έπρεπε να λένε “να φυλάει ο Θεός τον Νανόπουλο”.

• Αν ήσασταν ο «σκηνοθέτης» της ζωής του Βενιζέλου, τι θα αλλάζατε;

Ο Βενιζέλος δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ότι η Ελλάδα έπρεπε να είχε ένα είδος «κοινοβουλευτικής δικτατορίας», για να λαμβάνει αποφάσεις πιο γρήγορα στα σημαντικά θέματα. Έπρεπε ο Βενιζέλος να είχε αποφασίσει να διώξει τη Βασιλεία από την Ελλάδα.

• Είναι σήμερα πρόσφορο το έδαφος για να αναδειχθούν ανάλογοι πολιτικοί;

Όχι. Είμαστε σε επικίνδυνο πάτο. Η Ελλάδα μοιάζει με την περίοδο προ του Βενιζέλου, όταν κινδύνευε ακόμα και η εδαφική της ανεξαρτησία. Εγώ δεν περιμένω κανένα ξένο να μας σώσει. Περιμένω να γίνει κάτι μόνο από τους Έλληνες. Δυστυχώς όμως, δεν έχουμε κανέναν οραματιστή. Οι σημερινοί πολιτικοί είναι όλοι τους επαγγελματίες. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι ποιος θα είναι περισσότερα χρόνια στη Βουλή για να πάρει σύνταξη, για να έχει κύρος και  βουλευτική ασυλία. Να σκοτώνει τον άλλον και να μην επιτρέπεται να πάει δέκα μέρες φυλακή. Διανύουμε τον τελευταίο κύκλο μας.

• Φοβάστε έναν πόλεμο;

Θα γίνει πόλεμος. Με τους Τούρκους ο πόλεμος είναι 100% σίγουρος. Δεν γνωρίζω μόνο το πότε θα γίνει.

• Είστε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε το ΠΑΣΟΚ να έχει πέσει σε πολύ χαμηλά ποσοστά. Γιατί συνέβη αυτό;

Tώρα δεν είναι ΠΑΣΟΚ, δεν είναι η 3η Σεπτεμβρίου, που βάλαμε ένα ορόσημο στην τότε πολιτική ζωή… Ο λόγος που απέκτησα φιλία με τον Ανδρέα Παπανδρέου ήταν επειδή αυτός διέθετε τα προσόντα. Αυτή τη στιγμή το πρόβλημά μας είναι ότι δεν έχουμε ηγέτη να εμπνεύσει. Οι σημερινοί πολιτικοί μας δεν έχουν ίχνος διορατικότητας και ευαισθησίας. Είναι ημιμαθείς ή τελείως αδαείς. Από καλλιέργεια μηδέν. Έχω μιλήσει με τους περισσότερους και το γνωρίζω.

• Τι πήγε στραβά στην πορεία του ΠΑΣΟΚ;

Ο Ανδρέας έκανε κάποιες λάθος επιλογές πρωτοκλασάτων στελεχών.

• Αν ζούσε ο Αντρέας σήμερα τι πιστεύετε ότι θα έκανε;

Δε θα είχαμε μνημόνια. Δε ξέρω τι θα είχε κάνει. Πάντως θα είχε βρει μία τρύπα και θα έπαιρνε λεφτά όπως τότε.

• Τα λεφτά που έπαιρνε ο Αντρέας τα χρυσοπληρώνουμε όμως τώρα.

Του Έλληνα μη του δώσεις λεφτά στην τσέπη. Δεν πρόκειται τα λεφτά να τα εκμεταλλευτεί σωστά. Θα τα φάει στη Συγγρού το βράδυ.

• Από την εμπειρία σας στη ζωή τελικά τι αξίζει περισσότερο σε αυτό τον κόσμο;

Αξίζει να γνωρίζεις τον εαυτό σου και να τον εκμεταλλεύεσαι με τον πιο σωστό τρόπο. Αυτό το λέμε προσφορά. Τι αφήνεις πίσω σου. Αφήνεις ένα πετραδάκι παραπάνω από τον προηγούμενο; Τότε έχεις πετύχει. Δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα που δεν προσφέρουν τίποτα και θεωρούνται ηγέτες.