Φένια Αποστόλου: Το κάλεσμα της Λορίν, οι ψεύτικες ζωές και η συνειδητότητα του είναι μας

θέατρο
02.04.2019
Φένια Αποστόλου: Το κάλεσμα της Λορίν, οι ψεύτικες ζωές και η συνειδητότητα του είναι μας

H τέχνη είναι διαφυγή από την πραγματικότητα

 

 

Από τα πρώτα λεπτά της παράστασης «Το κάλεσμα της Λορίν» στο θέατρο Αργώ ένα ιδιαίτερο ερωτικό παιχνίδι αρχίζει να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια των θεατών. Η νουάρ ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με την έντονη δράση και τις εξαιρετικές ερμηνείες των Ιωάννη Αθανασόπουλου και Βιργινίας Ταμπαροπούλου καταφέρνουν να σε παρασύρουν σε μία συγκινησιακή δίνη που μένει στη σκέψη σου πολύ μετά το πέσιμο της αυλαίας. Το έργο θέτει στο τραπέζι τους φυλετικούς ρόλους και την ελευθερία του ατόμου να εκφραστεί πέρα από τα στερεοτυπικά «πρέπει». Είναι απόκριες και ο άντρας (Πέδρο) μεταμφιέζεται σε Λορίν Μπακόλ, ενώ η γυναίκα (Ρόζα) σε Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. Κάτι που ξεκινά ως παιχνίδι, σαν προσπάθεια «ανανέωσης της σχέσης», αποκαλύπτει τη σαθρότητα των προκαθορισμένων ρόλων και την αμηχανία των ανθρώπων όταν αρχίζουν την αναζήτηση του «είμαι» χωρίς κανόνες. Η σκηνοθέτιδα της παράστασης, Φένια Αποστόλου μας μίλησε για «Το κάλεσμα της Λορίν» και το θέατρο που μπορεί να σπάσει προκαταλήψεις και να ανοίξει νέους ορίζοντες.

  • Γιατί επιλέξατε να σκηνοθετήσετε το θεατρικό έργο “To κάλεσμα της Λορίν”;

Όλα έγιναν τυχαία, όπως και τα περισσότερα πράγματα στη ζωή. Μαζί με την μεταφράστρια Μαρία Χατζημανουήλ, θελήσαμε να ανεβάσουμε ένα ισπανικό έργο. Μου έστειλε δυο έργα και μόλις διάβασα το συγκεκριμένο ήμουν σίγουρη ότι αυτό ήθελα. “Το κάλεσμα της Λορίν” είναι βαθιά συναισθηματικό και έργο βιωματικό για εμένα, αφού είμαι και η ίδια τρανσέξουαλ. Το έργο μιλά για την καταπίεση. Υπάρχει η καταπίεση ενός γκέι άντρα ή μίας τρανσέξουαλ γυναίκας, αλλά υπάρχει και η καταπίεση ενός στρέιτ άντρα, ο οποίος ίσως έχει καταπνίξει μία γυναικεία ψυχή. Ο ήρωας του έργου δε γνωρίζει αυτή την πλευρά του αλλά την ανακαλύπτει σταδιακά στην εξέλιξη της πλοκής.

  • Το συγκεκριμένο θεατρικό έργο γράφτηκε το 1984. Ωστόσο, θα μπορούσε να πει κάνεις ότι είναι πιο επίκαιρο από ποτέ… 

Λόγω της ψήφισης του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου για τα διεμφυλικά άτομα. Αυτό πραγματικά το καθιστά ιδιαιτέρως επίκαιρο. Από εκεί και πέρα όμως είναι διαχρονικά επίκαιρο, γιατί το θέμα της καταπίεσης υπάρχει και θα υπάρχει πάντα. Καλώς ή κακώς οι άνθρωποι δε ζούμε με την πλήρη συνειδητότητα του εαυτού μας, αλλά βάζουμε πολλούς περιορισμούς και πολλές φορές ζούμε ψεύτικες ζωές. Επίσης, ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό που έχει το εν λόγω έργο είναι ότι όλο αυτό προκύπτει μέσα από μία συντροφικότητα και όχι μέσα από έναν μονόλογο που απασχολεί ιδιωτικά τον ήρωα. Είναι κάτι που απασχολεί το ζευγάρι. Αυτό που βιώνει ο ήρωας και η προσπάθειά του να το βγάλει από την ψυχή του έχει την ανάγκη της γυναίκας του. Αυτό άλλωστε είναι και το παράδοξο στο έργο που μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Ο ήρωας είναι πολύ φοβικός και δε θα το έβγαζε μόνος του. Ήθελε να το φανερώσει και σιγά σιγά να βγει μέσα από αυτό το παιχνίδι μαζί με τη σύντροφό του. Είναι πάρα πολύ διαφορετικό να πάρει αυτή την απόφαση να βάλει τα γυναικεία ρούχα και να βγει έξω. Αυτός όμως δεν παίρνει αυτή την απόφαση. Αποφασίζει να ντυθεί  Λορίν Μπακόλ, να κάτσει μέσα στο σπίτι και να μιλήσει με τη γυναίκα του. Να της προτείνει να αλλάξουν ρόλους και να ζήσει το φλερτ μέσα από αυτήν, που την αγαπά και τον κάνει να νιώθει ασφάλεια.

  • Παρόλο που η νομοθεσία έχει ανοίξει νέα μονοπάτια, πόσο εύκολο είναι η τέχνη να απαγκιστρώσει τους ανθρώπους από τις αποκρυσταλλωμένες απόψεις τους;

Η Ελλάδα είναι μία υποκριτικά συντηρητική κοινωνία. Οι Έλληνες έχουν έντονη σεξουαλικότητα και πολλή παράνομη ζωή. Ωστόσο, κοινωνικά επιδιώκουν να πράττουν με τρόπο αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο.  Αυτά που συνήθως λέμε δεν είναι αυτά που πράττουμε. Οι Έλληνες περάσαμε από το ζυγό της εκκλησίας. Κάτω από κανόνες, οι οποίοι ήταν πολύ αυστηροί και συντηρητικοί. Οι προηγούμενες γενιές λόγω της έντονης θρησκοληψίας κατέπνιξαν πολλά ή τα έκαναν κρυφά και παράνομα.

  • Μπορεί μία τέτοια παράσταση να πάρει τον θεατή και να τον πάει ένα βήμα παρακάτω; Nα παρεισφρήσει στο μυαλό του και να του ανοίξει ένα πορτάκι; 

H τέχνη είναι διαφυγή από την πραγματικότητα. Είναι ένα ταξίδι σε κάτι ιδεατό. Ο λόγος της είναι να αφυπνίζει τους ανθρώπους και να τους εξελίσσει ή να τους παρουσιάζει έναν άλλον τρόπο σκέψης. Η ατμόσφαιρα και το συναίσθημα, που δημιουργεί ειδικά το θέατρο και ο λόγος, μπορεί να εισάγει τον άνθρωπο σε μία κατάσταση, την οποία ο ίδιος μπορεί να μη συμφωνεί ή να μην την έχει καν σκεφτεί. Ένα ζευγάρι που βλέπει αυτούς τους αντεστραμμένους ρόλους ιντριγκάρεται γιατί βλέπει ο ένας πώς θα ήταν ο άλλος αν μεταμορφωνόταν στο αντίθετό του. Το δεύτερο επίπεδο είναι το επίπεδο της κατανόησης του άλλου. Πολλές φορές είμαστε σε μία σχέση κανονική, έχουμε κάνει τα πράγματα σωστά, αλλά κάποια απροσδιόριστη στιγμή ο εσωτερικός μας εαυτός, που δε γνωρίζουμε, μπορεί να διαλύσει τα πάντα. Αυτό που συγκλονίζει τον κόσμο όταν βλέπει την παράσταση είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις ποιος πραγματικά είσαι. Σε μία συμβίωση προσπαθούμε να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τον άλλον. Αρκετές φορές όμως υπάρχουν και πολλά κρυμμένα χαρτιά, που δημιουργούν το πρόβλημα.

θέατρο

«Το κάλεσμα της Λορίν» σε σκηνοθεσία Φένιας Αποστόλου στο θέατρο Αργώ. Φωτογραφία: Αθηνά Σαρηγιαννίδη.

  • Στη συγκεκριμένη παράσταση χρησιμοποιήσατε πολλά σκηνοθετικά στοιχεία όπως είναι και ο διαθλαστικός καθρέφτης. 

Έβαλα τον διαθλαστικό καθρέφτη για να δείχνει την εικόνα, την οποία έχουμε εμείς για τους άλλους και για το πώς βλέπουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας. Ο ήρωας βλέπει τον εαυτό του όχι με τα μάτια της ψυχής του, αλλά με τα μάτια της κοινωνίας. Το είδωλό του είναι θολό, όπως και η φύση του την οποία δεν έχει βγάλει προς τα έξω. Όμως και για την ηρωίδα είναι θολό το είδωλο, καθώς ο άνδρας της έχει μία εικόνα που είναι θολή και για την ίδια. Αυτή η θολούρα δημιουργεί και το σασπένς.

  • Γιατί χρησιμοποιήσατε τις ξύλινες σκάλες;

Οι σκάλες είναι δικό μου εύρημα. H συγγραφέας έχει μία σελίδα στην οποία περιγράφει ένα κανονικό σπίτι με όλες τις λεπτομέρειες. Εγώ δεν ήθελα έναν ρεαλιστικό χώρο, γιατί με ενδιέφερε το εσωτερικό τοπίο των ηρώων. Οι ήρωες  του έργου δε ζουν στα μέρη ενός σπιτιού. Τα θεμέλια είναι σαθρά. Οι σκάλες για εμένα ήταν όχι ζητούμενο αλλά η επιλογή και η κατεύθυνση.

  • Γιατί στο θεατρικό έργο οι δυο ήρωες επιλέγουν να μεταμφιεστούν σε Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και Λορίν Μπακόλ;

Η συγγραφέας χρησιμοποίησε τον Μπόγκαρντ και την Μπακόλ, που μεσουρανούσαν στα φιλμ νουάρ, καθώς και οι ίδιοι ανταποκρίνονταν πολύ σωστά στα κοινωνικά πρότυπα ως προς το φύλο τους. Ο Μπόγκαρντ ήταν το σύμβολο του ανδρισμού, το μάτσο αρσενικό. Η Μπακόλ ήταν η προσωποποίηση της θηλυκότητας και της σαγήνης.

  • Πόσο εκπαιδευμένο είναι το ελληνικό κοινό για τέτοιου είδους θεατρικά έργα;

Η ανατροφοδότηση που παίρνω είναι συγκλονιστική. Το έργο αυτό έχει τόσο έντονο συναίσθημα, με αποτέλεσμα να αγγίζει τους πάντες. Τελειώνει η παράσταση και οι θεατές δε σηκώνονται από τη θέση τους.

  • O Tόμας Ελιοτ είχε πει “Ένα θεατρικό έργο πρέπει να σου δίνει να σκεφτείς κάτι, όταν βλέπω ένα έργο και το καταλαβαίνω με την πρώτη δεν είναι και πολύ καλό”. Εσείς ασπάζεστε τη συγκεκριμένη άποψη;

Aυτό εξαρτάται πάρα πολύ από τον τρόπο γραφής του έργου. Για εμένα ένα έργο πρέπει να περάσει το μήνυμά του. Δεν πρέπει να είναι κάποιος γρίφος. Προσωπικά, πιστεύω ότι οτιδήποτε ανεβαίνει στη σκηνή πρέπει να είναι ευκρινές για τον κόσμο. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να είναι και ευκολονόητο. Όλοι οι συντελεστές πρέπει να έχουν καταλάβει το βαθύ νόημα του και κύρια επιδίωξή τους να αποτελεί η μεταφορά του στο κοινό.

  • Μπορεί η τέχνη να συμβάλει στο να ανακαλύψουμε άγνωστες πτυχές του εαυτού μας;

Μπορεί και αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξής της. Η τέχνη είναι ένας καθρέφτης. Το κοινό, εάν διαθέτει τη μαγιά που απαιτείται, μπορεί να δει νέους ορίζοντες. Το θέατρο δημιουργεί ένα ιδιαίτερο συναίσθημα. Μεταφέρει την πραγματική ζωή στη σκηνή. Ο θεατής, όταν παρακολουθεί ένα θεατρικό έργο το οποίο τον αφορά, παίρνει τη θέση όχι της εμπλοκής, αλλά της παρακολούθησης, οπότε και έχει μία πιο καθαρή ματιά.  Από εκεί και πέρα είναι προσωπικό θέμα του καθενός το πως θα το αντιμετωπίσει και αν θα ταυτιστεί ή όχι με αυτό.

θέατρο

«Το κάλεσμα της Λορίν» σε σκηνοθεσία Φένιας Αποστόλου στο θέατρο Αργώ. Φωτογραφία: Αθηνά Σαρηγιαννίδη.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Το κάλεσμα της Λορίν»
της Paloma Pedrero
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Φένια Αποστόλου
Σκηνικά-Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Μουσική Επιμέλεια-Ηχητικό Τοπίο: Μιχάλης Τσίχλης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κατερίνα Παρισσινού
Ειδικές Κατασκευές: Αλέξανδρος Λόγγος
Φωτογράφιση: Αθηνά Σαρηγιαννίδη
Συμπαραγωγή: Λυδία Λίθος – Θέατρο Αργώ
Ερμηνευτές: Ιωάννης Αθανασόπουλος (Πέδρο), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Ρόζα)

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΡΧΕΙΟΥ

Η συνέντευξη πάρθηκε τον Ιανουάριο 2018

Εύα Κακλειδάκη

Εύα Κακλειδάκη

Με λένε Εύα και είμαι καλά, όπως συνηθίζω, να λέω. Σπούδασα Κοινωνιολογία κι έκανα μεταπτυχιακό στις ανθρωπιστικές σπουδές. Αλλά καθώς, όπως λέει και ο ποιητής “Εδώ στου δρόμου τα μισά έφτασε η ώρα να το πω, άλλα είν’ εκείνα που αγαπώ γι’ αλλού γι’ αλλού ξεκίνησα”, κάπως έτσι κι εγώ αποφάσισα να ασχοληθώ με τη δημοσιογραφία. Ο λόγος; Η μαγική τέχνη της συνέντευξής μέσω της οποίας προσπαθώ να ανακαλύψω όχι μόνο τους άλλους, αλλά και τον ίδιο μου τον εαυτό.