Ο Βασίλης Λιάκος υπογράφει το παιδικό βιβλίο «Το πέπλο των αστεριών», που σκοπό έχει να ταξιδέψει μικρούς και μεγάλους στα βάθη της Ανατολής.
Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παραμυθιών;
Η επικοινωνία μου με τα παιδιά. Έχω εργαστεί ως θεατροπαιδαγωγός και η αλήθεια είναι πως ο κόσμος των παιδιών είναι πολύ καλύτερος και ελεύθερος από αυτόν των ενηλίκων. Ο κώδικας που υπάρχει μεταξύ των παιδιών είναι μαγικός. Η φαντασία τους χτίζει παλάτια και γκρεμίζει κάθε σκοτεινό κομμάτι. Με ενδιαφέρει να μπορώ να επικοινωνήσω μαζί τους. Έχουμε να μάθουμε πολλά από τα παιδιά, αν τα ακούσουμε, και ταυτόχρονα να μεταδώσουμε σε αυτά όσα δεν έμαθαν κάποτε σε εμάς, συστατικά χρήσιμα για τη μετέπειτα ζωή τους.
Το παραμύθι σας “Το πέπλο των αστεριών” όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο είναι "μια ιστορία για παιδιά που μεγάλωσαν γρήγορα και για μεγάλους που δεν φοβήθηκαν να γίνουν πάλι παιδιά”. Θέλετε να μας το εξηγήσετε;
Φυσικά. Είναι μια ιστορία που δεν απευθύνεται, κατ’ ανάγκη, σε συγκεκριμένη ηλικία. Πρόκειται για ένα παραμύθι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει κάποιο «όφελος». Το κείμενο είναι ποιητικά γραμμένο και απευθύνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες, σε ενήλικες που τους αφορά το παραμύθι ως ανάγνωσμα. Για τις πιο μικρές ηλικίες, που δεν μπορούν να ακολουθήσουν τη δομή της ιστορίας - μιας και δεν πρόκειται για παραμύθι δράσης -, φροντίσαμε ιδιαίτερα με την εικονογράφο Πέρσα Ζαχαριά και τις Εκδόσεις Διάπλαση να υπάρχουν εικόνες με ωραία αισθητική, αφαιρετικές αλλά και μαγικές . Να μπορεί το παιδί να δημιουργήσει τη δική του εκδοχή του παραμυθιού.
Tα τελευταία χρόνια εκδίδονται όλο και περισσότερα παιδικά βιβλία. Γιατί θεωρείτε ότι συμβαίνει αυτό;
Είναι πολύ μεγάλη η χαρά μου που ανθίζει το παιδικό βιβλίο. Πιστεύω ότι έχει αλλάξει ο τρόπος που το προσεγγίζουμε. Δεν το θεωρούμε είδος που απευθύνεται σε μια μικρή μερίδα αναγνωστών. Βλέπουμε βιβλία με μεγαλύτερη θεματολογία, που συμβαδίζει με την εποχή, τους προβληματισμούς, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες της. Οι εικονογραφήσεις είναι πιο προσεγμένες, σχεδόν αριστουργήματα. Εκδίδονται παλιά παραμύθια ξανά, ανανεωμένα, φρέσκα, με νέα αισθητική. Πλέον το παιδικό βιβλίο και ειδικά τα παραμύθια μας αφορούν όλους. Ξέρω πολύ κόσμο στον κύκλο μου που αγοράζει συστηματικά παραμύθια. Όλα αυτά τα συστατικά νομίζω ότι κάνουν τα βιβλία πιο δελεαστικά. Υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση. Κάπως έτσι ο κύκλος ανοίγει και μας χωράει όλους.
Ποια είναι η ευθύνη του συγγραφέα που απευθύνεται σε αναγνώστες παιδιά;
Θεωρώ ότι ο συγγραφέας παιδικών βιβλίων δεν πρέπει να φέρει μεγαλύτερη ευθύνη από έναν συγγραφέα για ενήλικες. Κάθε άνθρωπος που γράφει οφείλει να σέβεται το κοινό στο οποίο απευθύνεται, χωρίς να κάνει εκπτώσεις στο έργο του. Το κάθε είδος φέρει τους κανόνες , τις υποχρεώσεις και τις ανάγκες του. Δεν είναι τόσο ηλικιακό το ζήτημα όσο ηθικό. Χρέος σου είναι να πεις την ιστορία σου με σεβασμό και αγάπη προς τον αναγνώστη.
Στην εποχή μας υπάρχει έντονη η λεγόμενη “πολιτική ορθότητα”. Mπορεί αυτό να αποτελέσει “βαρίδι” στο να εκφραστείτε ελεύθερα;
Όχι, όσο η ελευθερία μου δεν προσβάλλει την ελευθερία του άλλου, δε νιώθω ότι κουβαλάω κάποιο βαρίδιο ή καταπιέζομαι. Ξέρω τι θέλω να πω και έχω, σαφώς, τα ανάλογα επιχειρήματα. Η αποδοχή δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Θα στηρίξω τη θέση μου και θα πορευτώ με αυτήν, μέχρι τη στιγμή που κάποιος θα με πείσει για κάτι άλλο. Ελευθερία δεν είναι να λέω ότι μου κατέβει από το κεφάλι χωρίς σκέψη, αυθαίρετα. Δεν είναι μόνο να μιλάς, αλλά και να ακούς. Ελευθερία, επίσης, είναι να μπορείς να αλλάζεις και γνώμη, άποψη , πιστεύω, όταν αυτά έχουν ως στόχο την εξέλιξή σου.
Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έχει πει ότι “Τα παραμύθια γράφονται για να κοιμούνται τα παιδιά, αλλά και για να ξυπνάνε οι ενήλικες”. Ισχύει;
Όλα είναι θέμα αντίληψης και προσωπικής ανάγκης. Το πρώτο σκέλος θα έλεγα ότι είναι το εύκολο και μια γενική αλήθεια. Ναι, τα παραμύθια, μεταξύ άλλων, κοιμίζουν τα παιδιά. Σ’ ότι αφορά το δεύτερο σκέλος τα πράγματα διαφοροποιούνται. Κάποιους μπορεί να τους αγγίξουν, κάποιους να τους ξυπνήσουν και κάποιους άλλους να τους κοιμίσουν.
Τα ψηφιακά παιδικά βιβλία πληθαίνουν με όλο και πιο γρήγορους ρυθμούς και είναι σίγουρα μια από τις κατηγορίες βιβλίων που θα γνωρίσουν μεγάλη άνθιση με το πέρασμα του χρόνου. Μπορεί το ψηφιακό παραμύθι να αντικαταστήσει το παραμύθι όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα;
Όχι, δε νομίζω. Πρόκειται απλά για διαφορετική συνθήκη. Το παραμύθι δεν είναι μόδα, ώστε να ξεπεραστεί. Άλλωστε, όπως αναφέρατε σε προηγούμενη ερώτηση, τα τελευταία χρόνια εκδίδονται όλο και περισσότερα βιβλία. Θεωρώ ότι το βιβλίο και κατ’ επέκταση το παιδικό βιβλίο αποτελεί μια σταθερή αξία. Είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει μαγεία, ιεροτελεστία. Είναι πιο ζωντανό για τα παιδιά. Ακόμα και σαν παιχνίδι. Δε θεωρώ ότι μπορεί να αντικατασταθεί. Τουλάχιστον εγώ δε θα το ήθελα, μιας και ακόμη αγοράζω βιβλία όλων των ειδών.
Eπόμενο παραμύθι σας;
Έχω ξεκινήσει να γράφω μια νέα ιστορία, αλλά είναι πολύ νωρίς ακόμα. Το «πέπλο» βρίσκεται στην αρχή του και προτιμώ να απολαύσω αυτό το ταξίδι για όσο περισσότερο μπορώ.
