Ο αρχαιολογικός χώρος, το μουσείο, ο μύθος και η σύγχρονη πραγματικότητα ενός μοναδικού προορισμού
Η Ιστορία πίσω από τον Μύθο
Οι Δελφοί είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας με το μουσείο τους, πλημμυρισμένο από αναθήματα, αγάλματα και αρχαία αντικείμενα του διάσημου μαντείου του, να είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε επισκεψιμότητα της χώρας μας. Μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 1972, ιερή πόλη των αρχαίων Ελλήνων, κέντρο της Δελφικής Αμφικτυονίας με μεγάλη θρησκευτική, πνευματική και πολιτική επιρροή στον αρχαιοελληνικό κόσμο, χώρος όπου διεξάγονταν τα Πύθια, οι δεύτεροι σε σημασία αγώνες των πόλεων-κρατών της αρχαίας Ελλάδας μετά τους Ολυμπιακούς, κάθε τέσσερα χρόνια και κλασικός προορισμός των μονοήμερων εκδρομών των μαθητικών μας χρόνων.
Οι Δελφοί χαρακτηρίζονταν ως "ο ομφαλός" του αρχαίου κόσμου, όπου και συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τις άκρες της γης και του σύμπαντος, για να βρει το κέντρο τους, με την ιστορία του τόπου να γίνεται ένα με τους μύθους των προγόνων μας.
Τα αρχαιότερα ευρήματα στην περιοχή των Δελφών βρέθηκαν στο Κωρύκειο Άντρο, σπήλαιο στον Παρνασσό όπου τελούνταν λατρείες, και χρονολογούνται από τη νεολιθική εποχή (4000 π.Χ.) ενώ η πόλη συναντάται στους ομηρικούς χρόνους με την ονομασία Πυθώ. Σύμφωνα με τον μύθο ο Απόλλωνας, μεταμορφωμένος σε δελφίνι, έφθασε στο επίνειο των Δελφών, την Κίρρα, σκότωσε τον φύλακα - δράκοντα του ιερού της θεάς Γης, Πύθωνα, και ίδρυσε το δικό του. Ανάμεσα σε δύο πελώριους βράχους στους πρόποδες του Παρνασσού, τις Φαιδριάδες, χτίστηκε το ιερό με το μαντείο, που ήταν αφιερωμένα στον θεό Απόλλωνα. Η Πυθία, όπως ονομαζόταν η Πρωθιέρεια του ναού, μετέφερε τους αμφίσημους χρησμούς στους επισκέπτες - προσκυνητές. Εκείνοι με τη σειρά τους εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους με λαμπρά αναθήματα και αφιερώματα, πολλά από τα οποία ήρθαν στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη.
Η φήμη του μαντείου ξεπέρασε τον αρχαιοελληνικό κόσμο και έφτασε στο αποκορύφωμά της από τον 6ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Δελφοί διατήρησαν τη σημαντική τους θέση μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ., όταν και δόθηκε οριστικό τέλος στη λειτουργία του μαντείου με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄. Τους επόμενους αιώνες η πόλη παρήκμασε για να εγκαταλειφθεί οριστικά κατά την περίοδο των σλαβικών επιδρομών.
Η έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών άρχισε γύρω στο 1860 από γερμανική αποστολή. Το 1891 οι Γάλλοι πήραν από την ελληνική κυβέρνηση έγκριση για διεξαγωγή συστηματικών ερευνών και τότε άρχισε η λεγόμενη «Μεγάλη Ανασκαφή», αφού πρώτα απομακρύνθηκε το χωριό Καστρί. Κατά τη διάρκειά της ήλθαν στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, ανάμεσα στα οποία και περίπου 3.000 επιγραφές, που αποκαλύπτουν διάφορες πτυχές του αρχαίου δημόσιου βίου.
Οι ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες στον χώρο των δύο δελφικών ιερών συνεχίζονται στις μέρες μας με τη συνεργασία της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η σύγχρονη πόλη των Δελφών χτίστηκε δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο, σε υψόμετρο 570 μέτρων, με θέα στον ελαιώνα της Άμφισσας και στον κόλπο της Ιτέας.
Το μοναδικό μνημείο που διέθετε το αρχαίο υλικό για τη σχεδόν πλήρη αναστήλωσή του ήταν ο θησαυρός των Αθηναίων, που αποκαταστάθηκε το 1903-1906 από τους Γάλλους με έξοδα του Δήμου Αθηναίων. Άλλα μνημεία που έχουν αναστηλωθεί είναι ο βωμός των Χίων, ο ναός του Απόλλωνα και η Θόλος.
Στη νεότερη εποχή, ο χώρος των Δελφών συνδέθηκε με την προσπάθεια αναβίωσης της «Δελφικής ιδέας», μίας παγκόσμιας κοινωνίας με σημείο αναφοράς το παγκόσμιο αυτό μνημείο από τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό και τη σύζυγό του Εύα. Οι δυο τους, με τη συνδρομή και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής, παρουσίασαν δύο παραστάσεις αρχαίου δράματος, το 1927 και το 1930, στα πλαίσια των Δελφικών Εορτών, που είχαν παγκόσμια απήχηση. Στις μέρες μας μπορείτε να επισκεφτείτε το Μουσείο Δελφικών Εορτών, το οποίο στεγάζεται στο σπίτι του μεγάλου μας ποιητή, όπου και εκτίθενται κοστούμια και φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα κείμενα και προσωπικά αντικείμενα του Άγγελου Σικελιανού, καθώς και ο αργαλειός της συζύγου του.
Η ιστορία του Μουσείου των Δελφών
Το πρώτο μουσείο στους Δελφούς οικοδομήθηκε το 1903 σε σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα Αλμπέρ Τουρνέρ, με δωρεά του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού. Αποτελούταν από δύο πτέρυγες και στέγασε κατά κύριο λόγο τα ευρήματα της μεγάλης γαλλικής ανασκαφής.
Το 1935 αποφασίστηκε η κατασκευή ενός μεγαλύτερου μουσείου, η οποία και ολοκληρώθηκε το 1939, αλλά η κήρυξη του πολέμου δεν επέτρεψε να ανοίξει στο κοινό. Το μουσείο άδειασε από τα εκθέματα, πολλά από τα οποία, όπως ο Ηνίοχος, μεταφέρθηκαν στην Αθήνα. Επτά χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου (1952) ξεκίνησε ο επαναπατρισμός των εκθεμάτων.
Το καλοκαίρι του 1958 ξεκίνησαν τα έργα της πλήρους ανανέωσης, βασισμένα σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Η νέα μουσειακή έκθεση έφερε τη σφραγίδα των αρχαιολόγων Χρήστου Καρούζου και Ιωάννας Κωνσταντίνου. Δίπλα στο μουσείο οικοδομήθηκαν εργαστήρια και αποθήκες γλυπτών, αγγείων και αρχιτεκτονικών μελών. Το 1975 το μουσείο εμπλουτίστηκε με τα χρυσελεφάντινα αντικείμενα που βρέθηκαν στις ανασκαφές στην "Ιερά Οδό".
Η τελευταία μεγάλη ανακαίνιση του μουσείου πραγματοποιήθηκε το 1999 από το Υπουργείο Πολιτισμού και έγινε αναδιαρρύθμιση των εκθεμάτων σύμφωνα με την τελευταία μουσειολογική αντίληψη. Υπεύθυνος αρχιτέκτονας ήταν ο Αλέξανδρος Τομπάζης. Το νέο μουσείο στεγάζεται σε διώροφο κτίριο συνολικού εμβαδού 2.270 τ.μ. Η μόνιμη έκθεσή του καταλαμβάνει δεκατέσσερις αίθουσες και οι αποθηκευτικοί χώροι έκταση 558 τ.μ. Διαθέτει εργαστήριο συντήρησης κεραμικών και μεταλλικών αντικειμένων, καθώς και εργαστήριο αποκατάστασης ψηφιδωτού. Ύστερα από την τελευταία ανακαίνιση του κτιρίου, διαμορφώθηκαν χώροι υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών, κυλικείο και πωλητήριο εντύπων.
Tα Μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου
Ο Ναός του Απόλλωνα, το σημαντικότερο μνημείο του ιερού του Απόλλωνα στους Δελφούς, βρισκόταν σε περίοπτη και κεντρική θέση μέσα στο τέμενος. Στον ναό στεγάζονταν τα αγάλματα και τα αφιερώματα προς τον θεό, αλλά εδώ γίνονταν και οι ιεροτελεστίες που είχαν σχέση με τη λατρεία, η σπουδαιότερη από τις οποίες ήταν η διαδικασία της μαντείας. Στον ναό υπήρχε και το «χρησμογραφείο», όπου φυλάσσονταν τα αρχεία και οι κατάλογοι των Πυθιονικών και καταστράφηκε στον σεισμό του 373 π.Χ.
Οικοδομήθηκε με εισφορές που συγκεντρώθηκαν από τις ελληνικές πόλεις-κράτη και ξένους ηγεμόνες και ολοκληρώθηκε από την αθηναϊκή οικογένεια των Αλκμαιωνιδών κατά το 510 π.Χ. Ναός δωρικού ρυθμού με 6 κίονες στη μαρμάρινη πρόσοψη και 15 στις πλευρές με εξαιρετικό γλυπτό διάκοσμο, φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Αντήνορα. Θέμα του ανατολικού αετώματος ήταν η άφιξη του Απόλλωνα στους Δελφούς με τη συνοδεία της αδερφής του Άρτεμις και της μητέρας του Λητούς. Στο κέντρο της παράστασης υπήρχαν το άρμα με τους θεούς και δεξιά και αριστερά ανδρικές και γυναικείες μορφές. Στο δυτικό αέτωμα απεικονιζόταν σκηνή Γιγαντομαχίας, από την οποία σώζονται μόνο οι μορφές της Αθηνάς, ενός πεσμένου Γίγαντα, μιας ανδρικής μορφής και τα μπροστινά μέρη δύο αλόγων.
Μετά τον σεισμό του 373 π.Χ. το ιερό ανοικοδομήθηκε και πάλι με πανελλήνιο έρανο. Ο Τρίτος Ιερός Πόλεμος εμπόδισε τις εργασίες για να ολοκληρωθεί τελικά στο ίδιο σχέδιο και στις ίδιες σχεδόν διαστάσεις το 330 π.Χ. Εξαίρετο δείγμα δωρικού ρυθμού, του οποίου αρχιτέκτονες ήταν ο Σπίνθαρος ο Κορίνθιος, ο Ξενόδωρος και ο Αγάθων. Στο βαθύτερο επίπεδό του βρισκόταν το άδυτο, όπου λάμβανε χώρα η μαντική διαδικασία και είχαν αποκλειστική πρόσβαση οι ιερείς που θα ερμήνευαν τα λόγια της Πυθίας. Τα αετώματα από παριανό μάρμαρο φιλοτέχνησαν οι Αθηναίοι γλύπτες Πραξίας και Ανδροσθένης. Στο ανατολικό αέτωμα υπήρχαν αναπαραστάσεις του Απόλλωνα με τις Μούσες και στο δυτικό του Διονύσου ανάμεσα στις Θυιάδες (Μαινάδες). Στους τοίχους του προνάου υπήρχαν χαραγμένα ρητά των επτά σοφών, όπως «γνώθι σαυτόν», «μηδέν άγαν» και το γράμμα Ε. Επίσης, υπήρχε χάλκινη εικόνα του Ομήρου και βωμός του Ποσειδώνα, ενώ στο άδυτο υπήρχε το άγαλμα του θεού και ο ομφαλός.
Ο Θησαυρός των Αθηναίων αποτελεί δωρικού ρυθμού κτίσμα κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο, που δεσπόζει στην Ιερά οδό. Σε αυτό φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές πολεμικές νίκες της Αθήνας και άλλα αντικείμενα που είχαν αφιερωθεί στο ιερό. Ο θησαυρός οικοδομήθηκε από την αθηναϊκή δημοκρατία στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Θεωρείται πως το μνημείο οικοδομήθηκε σε ανάμνηση είτε της επικράτησης των δημοκρατικών στην Αθήνα και της εκδίωξης των τυράννων είτε της απόκρουσης του περσικού κινδύνου μετά τη μάχη στο Μαραθώνα το 490 π.Χ.
Τα ανάγλυφα που τον κοσμούσαν, όπου και εικονίζονται οι άθλοι του Ηρακλή (πίσω και βόρεια πλευρά) και του Θησέα (πρόσοψη και νότια πλευρά), αποτελούν δείγματα υψηλής πλαστικής στην τελευταία περίοδο της αρχαϊκής εποχής και μπορούν εύκολα να συγκριθούν με τις πρώιμες ερυθρόμορφες αγγειογραφίες ως προς την κομψότητα των μορφών, τις ελαφρές αναλογίες, τις έντονες και στερεές κινήσεις, αλλά και τις τολμηρές στάσεις. Στους τοίχους του κτιρίου σώθηκαν πολλές επιγραφές με κείμενα σημαντικά για τη μελέτη των αρχαίων εορτών και εθίμων, αλλά και της μουσικής, αφού στη νότια πλευρά, κοντά στην ανατολική γωνία, ήταν γραμμένοι οι δύο περίφημοι ύμνοι στον Απόλλωνα, τα μοναδικά αρχαιοελληνικά κείμενα που συνοδεύονται από μουσικό υπομνηματισμό. Στο εσωτερικό του Θησαυρού είναι χαραγμένα στους τοίχους σημαντικά τιμητικά ψηφίσματα για Αθηναίους, που χρονολογούνται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και μετά, καθώς και ονόματα ενεχυροδανειστών, που χρησιμοποιούσαν το κτήριο στα μεταγενέστερα χρόνια.
Ο Θησαυρός των Αθηναίων ήταν το μοναδικό μνημείο των Δελφών που διέθετε αρκετό από το αρχαίο του υλικό και έτσι αναστηλώθηκε από τους Γάλλους το 1906 με χορηγία του τότε δημάρχου Αθηναίων, Σπύρου Μερκούρη. Οι μετόπες του μνημείου έχουν αποσπασθεί, έχουν συντηρηθεί και εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών και στη θέση τους έχουν τοποθετηθεί γύψινα εκμαγεία.
Η Στοά των Αθηναίων, ένα από τα σημαντικότερα αναθήματα των Αθηναίων στους Δελφούς. Έχει κτισθεί σε κεντρική θέση, κάτω από τον μεγάλο ναό και απέναντι από τον χώρο της Άλω, όπου τελούνταν τα ιερά δρώμενα προς τιμήν του Απόλλωνα. Είναι ιωνικού ρυθμού και διέθετε επτά μονόλιθους μαρμάρινους ραβδωτούς κίονες από πεντελικό μάρμαρο με βάσεις από παριανό μάρμαρο και μία πυκνή σειρά πεσσών, που ακουμπούσαν στον πολυγωνικό τοίχο, στηρίζοντας την ξύλινη στέγη, που δεν έχει διασωθεί. Στο χώρο της φυλάσσονταν τα πολεμικά λάφυρα που αφιέρωσαν οι Αθηναίοι και προέρχονταν κυρίως από τις ναυτικές τους επιτυχίες εναντίον των Περσών.
Το Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, χωρητικότητας 5,000 θεατών, το οποίο βρίσκεται στη βορειοδυτική γωνία και στη συνέχεια του περιβόλου του ιερού του Απόλλωνα. Στην αρχαιότητα φιλοξενούσε τους αγώνες φωνητικής και ενόργανης μουσικής, που διεξάγονταν στο πλαίσιο των Πυθίων και άλλων θρησκευτικών εορτών και τελετουργιών, των οποίων η σημασία προσδίδει στο μνημείο πνευματική και καλλιτεχνική αξία ισότιμη με την αθλητική ιδέα που συμβολίζει το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας.Τη σημερινή του μορφή, με τη λιθόστρωτη ορχήστρα, τα λίθινα εδώλια και τη σκηνή, έλαβε κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους ( 160-159 π.Χ. ) όταν ο Ευμένης Β΄ της Περγάμου χρηματοδότησε τις κατασκευαστικές και επισκευαστικές εργασίες που έγιναν στο μνημείο.
Η Ιερά Οδός είναι το μονοπάτι που οδηγούσε από την είσοδο του τεμένους του Απόλλωνα μέχρι τον επιβλητικό ναό. Ήταν ο βασικός ιστός του ιερού και είχε πομπικό-τελετουργικό χαρακτήρα, μιας και διευκόλυνε την κίνηση των προσκυνητών και των επισκεπτών του ιερού χώρου. Το οδόστρωμα, που ακολουθούν και οι επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου, χρονολογείται από την πρωτοβυζαντινή εποχή και έχουν ενσωματωθεί αρχιτεκτονικά μέλη παλαιότερων κτισμάτων.
Το αρχαίο στάδιο των Δελφών είναι από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία του είδους. Βρίσκεται βορειοδυτικά του θεάτρου, στο ψηλότερο σημείο επάνω από το ιερό του Απόλλωνα και την πόλη των Δελφών. Όπως και στην αρχαιότητα, στην είσοδό του οδηγεί και σήμερα ένα ανηφορικό μονοπάτι, που ξεκινάει από την αριστερή πάροδο του θεάτρου. Το στάδιο είναι στενά δεμένο με την ιστορία των πανελλήνιων Πυθικών αγώνων, αφού εδώ διεξάγονταν τα αθλητικά αγωνίσματα. Η αρχική διαμόρφωσή του χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ., Μνημειώδη λίθινα εδώλια απέκτησε μόλις τον 2ο αιώνα μ.Χ., χάρη σε δωρεά του Ηρώδη του Αττικού.Τότε διαμορφώθηκε και η μνημειώδης τοξωτή θριαμβική είσοδος, η μοναδική σε αρχαίο στάδιο στην Ελλάδα.
Το στάδιο είναι κατασκευασμένο στη φυσική πλαγιά. Η βόρεια πλευρά του είναι φυσικά διαμορφωμένη, ενώ η νότια σχηματιζόταν με τεχνητή επίχωση, την οποία συγκρατούσε αναλημματικός τοίχος. Το μήκος του στίβου ισοδυναμεί με ένα ρωμαϊκό στάδιο ( 177,55 μέτρα ) ενώ το πλάτος του είναι 25,50 μέτρα. Υπολογίζεται ότι σε αυτή τη μορφή του το στάδιο είχε χωρητικότητα 5.000 θεατών.
Η Θόλος, αριστούργημα της κλασικής αρχιτεκτονικής και το χαρακτηριστικότερο μνημείο των Δελφών, βρίσκεται στο ιερό της Αθηνάς Προναίας, ανάμεσα στον νεότερο ναό της Αθηνάς και τον Θησαυρό των Μασσαλιωτών. Η κατασκευή του εντυπωσιακού κυκλικού κτιρίου χρονολογείται στο 380 π.Χ. και η χρήση του αγνοείται. Αρχιτέκτονάς του ήταν ο Θεόδωρος από τη Φώκαια ή τη Φωκίδα, ο οποίος, μάλιστα, είχε γράψει και βιβλίο για τον τρόπο οικοδόμησής της. Αναστηλώθηκε μερικώς στη σημερινή του μορφή το 1938.
Η Θόλος συνθέτει σχεδόν όλους τους ρυθμούς του κλασικού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Οι είκοσι κίονες του εξωτερικού περιστυλίου είναι δωρικοί και επιστέφονται από ζωφόρο με ανάγλυφες μετόπες και παραστάσεις από την Αμαζονομαχία και την Κενταυρομαχία, ενώ στο εσωτερικό του στέκονταν δέκα ημικίονες κορινθιακού ρυθμού. Για την ανωδομή του μνημείου χρησιμοποιήθηκε παριανό και πεντελικό μάρμαρο, καθώς και σκούρος γαλάζιος ελευσίνιος ασβεστόλιθος στον τοιχοβάτη και στο δάπεδο.
Τα Αριστουργήματα του Μουσείου
Ο Ηνίοχος των Δελφών αποτελεί σωζόμενο τμήμα χάλκινου συμπλέγματος, που περιελάμβανε τέθριππο μαζί με έναν ή δύο πιθανότατα νεαρούς ιπποκόμους. Κοντά του βρέθηκαν δύο πίσω πόδια αλόγων, μια ουρά, κομμάτια από το ζυγό του άρματος και ένα παιδικό χέρι με απομεινάρια ηνίων. Είχε αφιερωθεί στο ιερό από τους Δεινομενίδες, δυναστική οικογένεια της Γέλας στη Σικελία. Χρονολογείται αμέσως μετά τους Περσικούς πολέμους, ενώ δημιουργός του εικάζεται πως ήταν ένας εκ των Πυθαγόρα τον Ρήγιο, Κριτία ή Κάλαμη. Αποτελεί το γνωστότερο έκθεμα του Μουσείου των Δελφών και ένα από τα σημαντικότερα αρχαιοελληνικά γλυπτά της πρώιμης κλασικής εποχής και του αυστηρού ρυθμού, το οποίο και σηματοδοτεί τη μετάβαση από την αρχαϊκή στην κλασική τέχνη ( 480 – 460 π.Χ. ).
Το έργο αφιερώθηκε γύρω στο 470 π.Χ. από τον τύραννο της Γέλας, Πολύζαλο, για τη νίκη στο αγώνισμα της αρματοδρομίας στα Πύθια είτε τη δική του (478 ή 474 π.Χ.) είτε του αδερφού του Ιέρωνα (470 π.Χ.). Το άγαλμα ύψους 1,80 μέτρων διακρίνεται για τη ρεαλιστική απεικόνιση του αναβάτη ( πιθανότατα κατά τη στιγμή του γύρου του θριάμβου του ) με το βλέμμα να μαγνητίζει, αποπνέοντας μία αίσθηση σιγουριάς, ηρεμίας και αποφασιστικότητας. Αν και φαινομενικά ο σχεδιασμός του δείχνει λιτός και αυστηρός, αυτή η επιλογή τονίζει εμφατικά το πρόσωπο, προσδίδοντας μία εσωτερικότητα στην έκφρασή του.
Απέφυγε τη σύληση χάρη στους όγκους χώματος και βράχων που καταπλάκωσαν τον αρχαϊκό ναό, στον οποίο και είχε τοποθετηθεί, κατά τον ισχυρό σεισμό του 373 π.Χ. Ήρθε ξανά στο φως από τη σκαπάνη των Γάλλων αρχαιολόγων της ανασκαφής του 1896 , σχεδόν ανέπαφο, με την πράσινη πατίνα που το προστάτευσε από τη διάβρωση.
Ο Θησαυρός των Σιφνίων ήταν από τα πιο λαμπρά και πλούσια διακοσμημένα κτίρια στο ιερό του Απόλλωνα. Στο εσωτερικό του φυλάσσονταν τα πολύτιμα αναθήματα που προσέφεραν κατά καιρούς οι Σίφνιοι, οι πιο πλούσιοι από όλους τους νησιώτες κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. χάρη στα μεταλλεία χρυσού και αργύρου που είχαν στον τόπο τους.
Το κτίριο είναι μικρό σε διαστάσεις με μορφή ναΐσκου και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε ακριβό λευκό μάρμαρο από την Πάρο. Υπήρξε από την εποχή του Ηροδότου διάσημο για τον πλούσιο γλυπτό του διάκοσμο, αποτελώντας ένα από τα αριστουργήματα της ύστερης αρχαϊκής τέχνης. Στην πρόσοψη τοποθετήθηκαν για να στηρίξουν το επιστύλιο δύο αγάλματα κορών, έναντι κιόνων, χαρακτηριστικά παραδείγματα της ιωνικής τέχνης αυτής της περιόδου.
Στη δυτική πλευρά της ζωφόρου παριστάνεται η κρίση του Πάρη, στη νότια η αρπαγή των Λευκιππιδών από τους Διόσκουρους, στη βόρεια, που είναι η καλύτερα διατηρημένη, η Γιγαντομαχία και στην ανατολική, στην πρόσοψη του μνημείου, η συγκέντρωση στον Όλυμπο των θεών που παρακολουθούν τον Τρωικό πόλεμο. Το αέτωμα, που επιστεγάζει τον θησαυρό στην πρόσοψή του, διαθέτει και αυτό γλυπτό διάκοσμο, ο οποίος παρουσιάζει τον μύθο της διαμάχης του Ηρακλή με τον Απόλλωνα για τον δελφικό τρίποδα.
Σήμερα από το θησαυρό των Σιφνίων διατηρούνται στη θέση τους μόνο τα θεμέλια και ένας αστράγαλος από τη διακόσμηση της βάσης.
Το ανάθημα του Δαόχου ήταν από τα πιο πλούσια και εντυπωσιακά αφιερώματα ιδιωτών στο ιερό των Δελφών. Βρισκόταν στην περιοχή βορειοανατολικά του ναού του Απόλλωνα, επάνω σε στενόμακρο λίθινο βάθρο. Αναθέτης του μνημείου ήταν ο Δάοχος Β΄, από τα Φάρσαλα, αντιπρόσωπος της πατρίδας του στη δελφική αμφικτυονία, από το 339 ως το 334 π.Χ. Φαίνεται, ότι με αφορμή αυτή τη σχέση του με το ιερό, ο Δάοχος θέλησε να τιμήσει την οικογένειά του, μέλη της οποίας ήταν λαμπροί αθλητές που είχαν κερδίσει και στους αγώνες των Δελφών. Το έργο αποδίδεται στον περίφημο γλύπτη Λύσιππο ή στη σχολή του.
Πρόκειται για γλυπτό σύνταγμα, που αποτελείται από ένα μεγάλο βάθρο, επάνω στο οποίο στέκονταν στη σειρά εννέα μαρμάρινα αγάλματα. Στο δεξιό άκρο υπήρχε το άγαλμα του θεού Απόλλωνα, καθισμένου επάνω σε ομφαλό, και αριστερά του έξι αγάλματα προγόνων του Δαόχου: πρώτος στη σειρά ο γενάρχης Ακνόνιος, που παρουσιάζει την οικογένεια στον θεό, και στη συνέχεια οι γιοι του, ο Αγίας, σπουδαίος αθλητής του παγκρατίου, που είχε νικήσει πολλές φορές σε πανελλήνιους αγώνες, ο παλαιστής Τηλέμαχος και ο δρομέας Αγέλαος. Σύμφωνα με την επιγραφή και τα τρία αδέλφια κατόρθωσαν να νικήσουν ο καθένας στο άθλημά του στους Πυθικούς αγώνες της ίδιας χρονιάς. Ακολουθούν ο Δάοχος Α΄, που ήταν γιος του Αγία, ο γιος του, Σίσυφος Α΄, ο πατέρας του αναθέτη, ο οποίος σύμφωνα με την επιγραφή είχε διακριθεί για τη στρατιωτική του δράση, το άγαλμα του ίδιου του Δαόχου Β΄ και αυτό του γιου του, Σίσυφου Β΄.
.
Η Σφίγγα των Ναξίων είναι άγαλμα κολοσσιαίου μεγέθους, λαξευμένου σε ναξιακό μάρμαρο. που έστειλε γύρω στο 560 π.Χ. η Νάξος ως προσφορά στο ιερό του Απόλλωνα και στο μαντείο των Δελφών. Το συνολικό του ύψος έφτανε σχεδόν τα 12,5 μέτρα, κατείχε περίοπτη θέση στο ιερό και εξέφραζε συμβολικά την πολιτική, οικονομική και καλλιτεχνική υπεροχή της Νάξου κατά την αρχαϊκή περίοδο. Βρέθηκε το 1861 κατά τη διάρκεια ανασκαφών ( και φυλάσσεται στο αρχαιολογικό μουσείο των Δελφών).
Στην κυλινδρική βάση φέρει την επιγραφή:
«ΔΕΛΦΟΙ ΑΠΕΔΩΚΑΝ ΝΑΞΙΟΙΣ ΤΑΝ ΠΡΟΜΑΝΤΗΙΑΝ ΚΑΤΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΘΕΟΛΥΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΟΝΤΟΣ ΕΠΙΓΕΝΕΟ».
Πρόκειται για ψήφισμα των Δελφών με το οποίο δινόταν στους Ναξίους το δικαίωμα του να προηγούνται κατά τη λήψη των χρησμών από το μαντείο ( δικαίωμα της προμαντείας ).
Ο Oμφαλός των Δελφών είναι μαρμάρινος λαξευμένος βράχος, ο οποίος αποτέλεσε αντικείμενο εκτεταμένης μελέτης, προκειμένου να εξακριβωθεί αν ήταν ο αυθεντικός ή κάποιο αντίγραφο της ελληνιστικής ή της ρωμαϊκής εποχής. Τελικά, η μελέτη οδήγησε στη δεύτερη εκδοχή.
Ο Κίονας με τις χορεύτριες είναι μαρμάρινος κίονας ύψους περίπου 11 μέτρων,που αποτελούσε ανάθημα των Αθηναίων και χρονολογείται γύρω στα 330 π.Χ. Πρόσφατες μελέτες Γάλλων αρχαιολόγων κατέδειξαν ότι μάλλον συνδέεται με τον ομφαλό ( βρέθηκαν από κοινού μπροστά από τον ναό του Απόλλωνα ), με τον τελευταίο να ήταν πιθανότατα τοποθετημένος πάνω στον χάλκινο τρίποδα, τον οποίον έφεραν οι τρεις γυναικείες μορφές στην κορυφή του κίονα.
Ο Ασημένιος ταύρος είναι μεγάλων διαστάσεων άγαλμα ( το συνολικό του μήκος φαίνεται πως έφτανε τα 2,5 μέτρα ) κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από σφυρηλατημένο μέταλλο του 6ου αιώνα π.Χ. Ο ταύρος ήταν κατασκευασμένος από φύλλα ασημιού με επιχρυσωμένες λεπτομέρειες, όπως τα κέρατα, τα αυτιά και οι οπλές. Η σημερινή μορφή του αδυνατεί να αποδώσει τον όγκο και την αλλοτινή του πλαστικότητα. Από το άγαλμα έχουν διατηρηθεί μόνο τα μεταλλικά ελάσματα, ενώ ο ξύλινος πυρήνας στο εσωτερικό του χάθηκε και οι διαστάσεις του αλλοιώθηκαν.
Οι δύο Κούροι είναι δύο αφιερωματικοί ανδριάντες, που πιθανολογείται πως απέστειλαν στους Δελφούς οι κάτοικοι του Άργους για να τιμήσουν τον Κλέοβη και τον Βίτωνα για την αγάπη που επέδειξαν προς τη μητέρα τους, Κυδίππη. Έργα του Αργείου γλύπτη Πολυμήδη έχουν ύψος σχεδόν δύο μέτρων, είναι κατασκευασμένοι από παριανό μάρμαρο και χρονολογούνται γύρω στο 610 π.Χ. Αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της αρχαϊκής γλυπτικής και των αργείτικων εργαστηρίων της ίδιας περιόδου. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, οι συγκεκριμένοι κούροι είναι αφιερωμένοι στους Διόσκουρους, Κάστορα και Πολυδεύκη, η λατρεία των οποίων ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη εκείνη την περίοδο στην Πελοπόννησο.
Δραστηριότητες
Οι Δελφοί είναι μια περιοχή με έντονη τουριστική κίνηση, μιας και συνδυάζει ιδανικά τη φυσική ομορφιά, το βουνό, τα διεθνούς φήμης αρχαιολογικά μνημεία, τους πολιτιστικούς χώρους, αλλά και τη θάλασσα. Πέρα από τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο του μπορείτε να επισκεφτείτε τη σύγχρονη κωμόπολη των Δελφών με τα καταστήματα και τα δρομάκια της, στους πρόποδες του Παρνασσού, και να δείτε το Μουσείο Δελφικών Εορτών του Άγγελου Σικελιανού, το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο με εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής, καθώς και αρκετές βυζαντινές εκκλησίες και γραφικά ξωκλήσια στη γύρω περιοχή.
Σε απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων βρίσκεται η Αράχωβα, ένας από τους σημαντικότερους χειμερινούς προορισμούς της Στερεάς Ελλάδας με το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού. Για όσους αναζητούν τη θάλασσα μπορούν να βρουν σε κοντινή απόσταση το θερινό παραθεριστικό κέντρο της Ιτέας, τον παραδοσιακό οικισμό του γραφικού Γαλαξιδίου και τον παραθαλλάσιο οικισμό της Κίρρας από το λιμάνι της οποίας ξεκινούσε στην αρχαιότητα το μονοπάτι που ακολουθούσαν οι προσκυνητές για να φτάσουν στο μαντείο των Δελφών. Στα μέρη αυτά θα συναντήσετε πολλές όμορφες παραλίες, στην πλειονότητά τους με άμμο, καθώς και καφετέριες, μπαράκια και παραδοσιακές ταβέρνες με φρέσκο ψάρι. Από την Αράχωβα ως την Κίρρα εκτείνεται ένας απέραντος χρυσοπράσινος ελαιώνας, το περίφημο «δελφικό τοπίο».
Οι Δελφοί συνδυάζονται ιδανικά και με πεζοπορία, έχοντας αρκετά καλά σηματοδοτημένα μονοπάτια στην περιοχή με κυριότερο την κλασική διαδρομή Επτάλοφος - Δελφοί, που διασχίζει τον Παρνασσό και ενώνει του Δελφούς με την Αγόριανη. Τμήμα της αρχαίας διαδρομής από τους Δελφούς στην Αρχαία Λιλαία, αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4. Πέρα από τη φυσική ομορφιά του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού αξίζει να επισκεφτείτε το Κωρύκειο Άντρο ή Σπήλαιο του Πανός σε υψόμετρο 1360 μέτρων, όπου και βρέθηκαν κάποια από τα παλαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα, που εκτίθενται στο μουσείο των Δελφών. Το σπήλαιο, το οποίο και πήρε το όνομά του από τους σταλακτίτες του, που θύμιζαν τους "κώρυκες", δηλαδή τους ασκούς από δέρματα ζώων, διαθέτει δύο κυρίως αίθουσες με την πρώτη να εντυπωσιάζει με τις μεγάλες διαστάσεις της (50 μέτρα ύψος και 90 επί 60 μήκος και πλάτος).
Πέρα από την πεζοπορία και το σκι στο χιονοδρομικό κέντρο μπορείτε να επισκεφτείτε τα γραφικά χωριά της περιοχής, να κάνετε ποδηλασία βουνού και αλεξίπτωτο πλαγιάς, καθώς και να δοκιμάσετε τα ντόπια προϊόντα με χαρακτηριστικότερα τις διάσημες ελιές Αμφίσσης και το εξαιρετικό ελαιόλαδο από τον ελαιώνα της Φωκίδας.
Πώς θα πάτε
Οι Δελφοί απέχουν περίπου 180 χλμ από την Αθήνα μέσω Εθνικής Οδού και θα φθάσετε εκεί σε περίπου 2 με 2 1/2 ώρες, περνώντας πρώτα από την Αράχωβα. Για το κόστος διοδίων και καυσίμων μπορείτε να επισκεφτείτε την παρακάτω ιστοσελίδα. Συνεχίζοντας και σε κοντινή απόσταση βρίσκονται η Ιτέα και το γραφικό Γαλαξίδι. Υπάρχει η δυνατότητα μετακίνησης και με το ΚΤΕΛ.
Εισιτήρια και Πληροφορίες για το Μουσείο των Δελφών
Τιμές Εισιτηρίων: Ενιαίο Εισιτήριο για Μουσείο και Αρχαιολογικό χώρο Ολόκληρο: 12€, Μειωμένο: 6€
Από 01/11/2021 ως 31/03/2022 Τιμή εισιτηρίου 6€
Ελεύθερη Είσοδος: 6 Μαρτίου - Μνήμη Μελίνας Μερκούρη / 18 Απριλίου - Διεθνής Ημέρα Μνημείων / 18 Μαΐου - Διεθνής Ημέρα Μουσείων / Tο τελευταίο Σαββατοκύριακο Σεπτεμβρίου κάθε έτους (Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς) / 28 Οκτωβρίου / Κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα από 1ης Νοεμβρίου έως 31ης Μαρτίου
Για τα πρόσωπα που δικαιούνται μειωμένη είσοδο πατήστε εδώ.
Ώρες Λειτουργίας: Μουσείο: Καθημερινά 08:30-15:30 (Τελευταία είσοδος 15.10) - Αρχαιολογικός χώρος:08:30-15:30 (Τελευταία είσοδος 15.10). Ιερό Αθηνάς Προναίας 8.30-17.00
Ημέρες Αργίας: 1 Ιανουαρίου κλειστό / 25 Μαρτίου κλειστό / Μεγάλη Παρασκευή 12.00-17.00 / Μεγάλο Σάββατο 8.30-16.00 / 1 Μαΐου κλειστό / Κυριακή του Πάσχα κλειστό / Χριστούγεννα, 25 Δεκεμβρίου κλειστό / 26 Δεκεμβρίου κλειστό
Για τα άτομα με αναπηρία υπάρχει πρόβλεψη για την πρόσβασή τους στο μουσείο με ειδικά διαμορφωμένες ράμπες και ανελκυστήρα. Ράμπα και σχετικός ηλεκτροκίνητος μηχανισμός υπάρχει και μέσα στο Μουσείο, προς την αίθουσα Ηνιόχου.
Για περισσότερες πληροφορίες: Τηλέφωνα +30 22650 82313, +30 22650 82346, +30 22650 82312(Μουσείο) / e-mail efafok@culture.gr / Πληροφορίες για το Μουσείο των Δελφών
Πηγές Πληροφοριών ( σύνθεση κειμένων και σε σημεία χρήση αυτούσιων αποσπασμάτων ): Wikipedia, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Οδυσσεύς, visitgreece.gr, discovergreece.com, TripAdvisor.com
Οι φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Πράσσου (Δεκέμβριος του 2019)
